In 2018 verscheen La vraie vie (Het echte leven. 2019) van de Brusselse actrice/auteur Adeline Dieudonné. In haar eerste roman (in 2018 debuteerde ze met de novelle Amarula) ligt de focus op een gezin in een buitenwijk. De tienjarige vertelster groeit samen met haar jongere broer op onder de terreur van haar brute vader en stille moeder. De dreiging die van de vader uitgaat wordt doorheen de roman steeds tastbaarder en leidt er finaal toe dat de vertelster voor zichzelf en anderen moet opstaan. Met recht en reden werd de roman niet alleen een succes in het Franstalige gebied maar ook internationaal met een vertaling in twintig talen en 250.000 verkochte exemplaren.
Dat er met een gezonde belangstelling uitgekeken werd naar haar nieuwe roman mag niet verbazen net zo min als het feit dat Kerozine minder enthousiast onthaald werd. Uiteraard is het altijd moeilijk om hooggespannen verwachtingen in te lossen maar evenmin kan genegeerd worden dat de nieuwe roman van Dieudonné hoe dan ook niet het niveau haalt van Het echte leven. Op zich is het prijzenswaardig dat ze voor een heel andere insteek en verhaalstructuur kiest maar zonder een sterk verhaal blijft ook dat niet meer dan een dappere poging de mal te breken. Een veelgelezen kritiek is dat de roman doorslaat in zijn gruwelaanpak en op het ongeloofwaardige af inzet op allerlei vormen van geweld en absurde verhaallijnen. Het is een kritiek die niet onterecht is.
In Kerozine gebeurt alles op minder dan een minuut, in een benzinestation langs de snelweg. Om verschillende redenen zijn vijftien personen, inclusief een lijk in een autokoffer en een paard, op hetzelfde moment aanwezig en dat vormt voor Dieudonné de mogelijkheid om van hen allemaal een portret te geven, waarbij het feit dat sommige onder hen in het station met elkaar interageren niet veel meer dan een voetnoot is. Het is een truc om het geheel samen te binden maar een die ondanks het gezochte einde niet beklijft. De reden daartoe is dat ook de verhalen van de verschillende personages zelf flauw en kleurloos zijn. Hoewel Dieudonné hen allemaal een kleurrijke achtergrond geeft, blijven het vervaalde vlekken en karikaturale echo`s van wat al zoveel vaker en beter geschreven is.
Neem nu Chelly, een instragram influencer die kickt op de invloed die ze heeft en zichzelf als een alfavrouwtje ziet, net zoals haar man ooit een alfamannetje was maar intussen weggezonken is in een leven van sleur en geklaag. Dat laatste bevredigt haar niet meer en dus eindigt hij nog voor het verhaal goed en wel van start gegaan is, als lijk in de kofferbak. Dieudonné beschrijft het geheel zonder veel emotie, maar ook zonder impact. Chelly en haar man zijn twee bordkartonnen figuren, wandelende clichés die geloven (of dat althans deden) in het stereotiepe beeld van de ruwe, krachtige man en zijn gezellin. Die types bestaan en en een getalenteerd auteur zou er in moeten slagen zelfs met enkele pennentrekken toch enige diepgang te geven, hier zijn ze alleen maar ergelijk.
Hetzelfde geldt voor de mannetjesputter Loïc, die rond zijn vijfendertigste een zogenaamde `pick-up artist` geworden is en binnen besloten online groepen met anderen zijn successen deelt. Hij was altijd al wat een hufter maar nadat zijn vrouw hem bedrogen heeft met een ander, lijkt hij alleen nog maar op wraak uit te zijn. Ook hier zou je best wel willen proberen enige sympathie of op zijn minst begrip willen opbrengen voor hoe hij is, maar het personage is gewoonweg niet interessant genoeg. Zelfs zijn interactie met Chelly biedt weinig verrassingen of spanningen. Dingen gebeuren en iedereen haalt de schouders op, inclusief de lezer. Dat Olivier, op zoek naar zijn grootmoeder Monica, hun intiem onderonsje net niet verstoort, had interessant kunnen zijn maar is hier gewoon een excuus om een nieuw brugje te slaan.
Olivier heeft Monica overigens nooit gekend, zijn vader is haar buitenechtelijke zoon die door een gynaecologen-echtpaar is opgevoed. Via Olivier maar vooral zijn vrouw Julie en Monica zelf, komen we meer te weten over deze familie die er geen is. Het is opnieuw een absurd pad dat bewandeld wordt. Monica`s verhaal start als een interessante aanzet tot een reflectie over een verkracht plattelandsmeisje dat niet over haar lichaam beschikt maar desondanks binnen haar gemeenschap steun vindt. Maar Dieudonné vangt er niets mee aan, net zomin als met de door hygiëne en onderzoeken geobsedeerde ouders van Olivier en hoe hij hierdoor een mechanisch wezen geworden is die niet zozeer leeft als zich laat leiden door (zelfopgelegde) regels en verplichtingen. Het meest interessante hier is misschien wel hoe Julie dit alles beleeft en ondergaat.
De korte beschrijvingen van de levens toont aan dat Dieudonné iets te vertellen heeft, mocht ze er zich maar aan zetten. Dat geldt ook voor de introductie van de Filipijnse nanny Alika die haar eigen leven opoffert om haar kinderen thuis een goede scholing te kunnen geven. Dergelijke verhalen zijn maar al te reëel, evenals het feit dat dergelijke hulpjes en arbeiders niet veel meer zijn dan moderne lijfeigenen, hun zelfbeschikkingsrecht is beperkt net als hun vrijheid. Ook Alika wordt door opdrachtgevers zonder zelfs maar haar toestemming te vragen `uitgeleend` aan anderen. Het is knap hoe Dieudonné hier in een kort hoofdstukje het schrijnende ervan kan weergeven maar verder doet ze er niets mee. Ze weet deze personages in enkele lijnen diepgang te geven, en kan hinten naar meer zoals in het deeltje over de kassabedienden Sébastian en Juliette, maar werkt het nooit uit.
Nochtans had er ook meer gescholen in Gigi met haar afgeleefde gezelschapsjongen Snollie of in het verhaal van Antoine en het paard Red Apple (zelfs al neigt dat naar het surreële en fantastische). Ook dat van Julianne is intrigerend, al is dit misschien samen met dat van Alika het enige dat niet verder hoeft uitgewerkt te worden om impact te hebben. Jammer genoeg valt Victoire het topmodel met jeugdtrauma`s, dan weer onder het rijtje van Chelly en Loïc, antipathieke personages voor wie de lezer ondanks alles niet het minste inlevingsvermogen kan opbrengen. Ze zijn inhoudsloos beschreven, meer nog dan de anderen (van wie toch mag vermoed worden dat ze een verhaal hebben), passeren ze zonder ook maar een indruk of spoor achter te laten.
De kritieken op Kerozine zijn vaak hard en niet onterecht. De verwachtingen na Het echte leven hebben hierbij ongetwijfeld een rol gespeeld. Maar in die roman wist Dieudonné haar verhaal in het centrum te houden en waren alle ongemakkelijke scènes een deel van het geheel. In Kerozine doet ze niet veel meer dan een aantal personages schetsen waarbij sommige inderdaad iets te vertellen hebben terwijl andere niet meer dan oninteressante karikaturen zijn waarvan niet eens altijd duidelijk is of hun plek in het boek wel een meerwaarde vormt. Het duidelijke vakmanschap van Dieudonné redt de roman van de ondergang maar zelfs als op zichzelf staand werk (los van haar voorganger) blijft dit een ondermaatse roman die vooral aantoont dat de auteur ervan potentieel tot meer en beter heeft.