Om met de deur in huis te vallen: The Responder is de beste serie van het jaar. De serie was afgelopen mei al te zien op BBC en nu (eindelijk) tijdelijk op het online platform van VRT. Een opmerkelijk verschil is dat de reeks voor de internationale markt wordt uitgebracht als 6 afleveringen, terwijl het er oorspronkelijk 5 langere waren. De meeste afleveringen werden ingeblikt door enkele Belgen: Tim Mielants en Fien Troch. Mielants had zich al laten opmerken met ettelijke delen voor internationale reeksen zoals Legion, The Terror en Peaky Blinders. Troch had zich al laten gelden met enkele wisselvallige films en waagt zich hier voor het eerst aan tv-werk. Beiden brengen het er uitstekend van af en leveren mogelijk zelfs hun beste werk af. De ondersteuning door een beresterk scenario van ex-flik Tony Schumacher helpt natuurlijk. Maar toch is er een ding dat kwalitatief nog verder boven alles en iedereen uitstijgt: Martin Freeman.
Freeman is het type acteur dat altijd goed is, Tim in The Office, Bilbo Baggings in The Hobbit, Arthur Dent in The Hitchhiker’s Guide To The Galaxy, Watson in Sherlock, Lester in Fargo. Zijn stijl lijkt ogenschijnlijk weinig te verschillen voor elke rol, maar net door de aanpassingen summier en geïnternaliseerd te houden, creëert hij telkens opnieuw een enorm breed ontwikkeld en uitgediept personage. Dit is iets wat schijnbaar vooral Britse acteurs onder de knie hebben, zie ook bijvoorbeeld een Bill Nighy. Maar zelfs met dit indrukwekkende palmares blijft Freeman zich onversaagd smijten in elke nieuwe rol. En voor het personage hier, Chris Carson, doet hij dat als nooit tevoren en gaat hij dieper dan ooit om alle lagen naar boven te brengen. Nog nooit was wanhoop zo leesbaar in een paar ogen, de woede is tastbaar, evenals de frustraties.
Wie al eens in Engeland is geweest of met Engelsen heeft gesproken, weet dat ‘Scouse’, het lokale accent van Liverpool, compleet onverstaanbaar is, zelfs voor de doorsnee Brit. West-Vlaams of Fries verstaan, is in vergelijking kinderspel. Freeman bereidde zich bijna anderhalf jaar voor op deze rol tot hij dat onmogelijke accent tot in de details juist had. Godzijdank ook voor het bestaan van ondertitels, anders ware het onmogelijk geweest hier veel van te volgen. ‘Ciggie’ voor sigaret dat gaat nog, of ‘lekkie’ voor elektriciteit. Maar ‘scran’ voor eten, ‘trabs’ voor sportschoenen of ‘chocka’ voor heel druk, dat is de waanzin nabij. De gehele cast speelt het gelukkig voortreffelijk klaar om de donkere wereld van Liverpool geloofwaardig over te brengen en een opmerkelijke rol is er voor de immer geweldige Ian Hart, als de goede ‘vriend’ van Chris.
Het concept draait, zoals de titel aangeeft, om een ‘responder’ – de agent die als eerste reageert op een noodoproep en eens ter plaatse beslist wat er vervolgens moet gebeuren en wie dient te worden gewaarschuwd. Protagonist Carson draagt die verantwoordelijkheid de nacht waarin de serie start en het verhaal volgt hem enkele nachten lang, waarin alles hem tegelijkertijd overvalt. De hoofdverhaallijn draait om de relatie tussen Carson en zijn vriend Carl, die zich bezighoudt met allerlei zaken die het daglicht niet mogen zien. Dat leidt tot een reeks verwikkeling met daarnaast nevenplots over Carsons vrouw die hem wil verlaten, een nieuwe collega en criminelen met minder scrupules dan de agent gewoon is.
Deze serie bevat daarmee ongeveer alle mogelijke clichés die te vinden zijn in een politiedrama. De zieke moeder, de echtgenote, de agent in therapie, de ambitieuze rookie, de niet te vertrouwen junk, de ex-collega die hem wil naaien, noem maar op. Maar tegelijk maakt de serie het alleroudste cliché waar: de juiste clichés in de handen van een rasverteller zijn altijd veel doeltreffender dan eender welke andere van de pot gerukte plotwendingen om op het laatste moment toch maar een zweem van originaliteit te forceren. Deze serie gebruikt al die clichés als de fundering om het hele verhaal te aarden. Het helpt de kijker om onmiddellijk mee te gaan in de ware toedracht achter die clichés. De diepe duistere put die eigenlijk de mens is. In het nachtelijke Liverpool van The Responder is geen licht. Dit is een afdaling in de hel. Dit is de duisternis van pure wanhoop en totale uitzichtloosheid.
The Responder toont de kijker de allerdiepste lagen, daar waar onze samenleving volledig heeft gefaald. In vaak korte dialogen wordt het hele failliet van deze maatschappij samengevat en er wordt een scherpte uitgehaald om u tegen te zeggen. Deze samenleving is niet geïnteresseerd in de zwakkeren. Er is geen echte hulp voor zij die niet voldoen aan de waanzin van de meritocratie. In de ogen van de doorsnee neoliberalen is de medemens een jeukplek die je hardhandig bestrijdt tot de kriebel volledig weg is. Deze thrillerserie fileert de wanhoop binnen de Britse (en in het verlengde de West-Europese) maatschappij tot er niet veel overblijft, maar tegelijk toch een klein beetje menselijkheid bloot wordt gelegd. Een lichte en mogelijk futiele hoop dat het beter wordt, al lijken de omstandigheden aan te tonen dat alles zich gewoon uitzichtloos zal blijven herhalen.
De visuele stijl van de serie is perfect afgestemd op die teneerdrukkende toon van het verhaal. De gehele cast laat met ijzersterk acteerspel de wanhoop en tristesse van het scherm spatten. Liverpool was in 2008 misschien wel de culturele hoofdstad van Europa, maar daar is hier niets van te merken. Dit is de stad achter die marketingfacade. Dit soort donkere plekken kent België niet – ‘hellhole’ Molenbeek is een paradijs vergeleken met de grauwe plekken die Chris Carson tijdens zijn nachten opzoekt. Na een aflevering of twee ga je best even naar buiten om de blauwe hemel te begroeten, vast te stellen dat er nog vlinders en vogels en bloemen zijn, voordat je je opnieuw onderdompelt in de gitzwarte wereld van The Responder.
