“The lunatics have taken over the asylum”, zei de baas van Metro Pictures in 1919 toen United Artist boven het doopvont werd gehouden, een studio opgericht door – stel je voor – acteurs. Sinds Disney in 2012 Lucasfilm uitkocht, kun je ook zeggen: “The fanboys have taken over the galaxy.” Is deze serie goed? Matig. Is deze serie nodig? Nee. Is het dan de moeite dit te bekijken? Ja en nee. De hele serie is louter wat de Amerikanen ‘fanservice’ noemen: sommige momenten lijkt het alsof alles gemaakt is door Youtubefans en niet door professionele televisiemakers. Waarom blijft Obi-Wan Kenobi dan toch enigszins overeind? Ewan Mc Gregor en de figuur van Darth Vader.
Deze serie meandert zes afleveringen van 45 minuten terwijl alles had kunnen verteld worden in een film van minder dan 100 minuten. Nu is alles onnodig lang, kreunt het onder de narratieve ballast en bevat het geheel veel te veel onnodige ‘easter eggs’ (u weet wel, om de fans op te hitsen). Maar de twee gevechten tussen Obi-Wan en Darth Vader -zelfs ondermaats ingeblikt als ze zijn – zorgen er wel voor dat je in je zetel op en neer wipt als een kind van zeven. Dit soort kortstondige magie is de enige bestaansreden van deze serie, maar het had best wat meer mogen zijn.
Het is overduidelijk dat de betrokkenen bij al deze Disney+/Star Warsseries fans zijn. Elk detail van de sets, kledij en dialogen past perfect binnen de George Lucasvisie. Elk geluid van een laser of een robot klopt met wat we al 50 jaar horen in die ‘galaxy far far away’. Maar daar stopt het ook. De scenario’s en regie zijn duidelijk van een minder niveau en dat terwijl George Lucas met de prequels de lat al niet echt hoog had gelegd. Waar Lucas wel in uitblonk was de kwaliteit van de special effects en meer bepaald dat perfecte huwelijk tussen handanimatie en computereffecten. De grote bioscoopfilms uit de beginjaren van de 21ste eeuw (Star Wars prequels en Lord Of the Rings trilogie) vormden een hoogtepunt inzake special effects. Deze films combineerden alle bestaande en vernieuwende technieken op verbluffende wijze. Nu, er valt een punt te maken dat beide franchises hun toppunt bereikten in 2002 en in hun afsluitende deel (2005 en 2003 respectievelijk) de intense arbeid van praktische effecten lieten vallen en kozen voor ‘snellere’ computereffecten. Als we de analogie verder trekken (The Hobbit versus de Disney+ series) merken we wel dat waar The Hobbit bijna full CGI ging (en helaas niet enkel hier de mist inging), de Star Wars-series interessantere keuzes durfden maken. Of toch voor even.
The Mandalorian stelde het met een budget van 100 miljoen voor zes afleveringen en wist te verbluffen met ‘Stagecraft’, grote LED-schermen die in een cirkel rond een echte set staan en waarop de CGI-visuals live worden geprojecteerd, zodat voor- en achtergrond naadloos in mekaar overvloeien. Op deze manier spelen de acteurs tegenover een echte achtergrond in plaats van te interageren met een tennisbal die voor een groen of blauw doek zweeft. De aanwezige special-effectscrew kan dan terplekke vanop een tablet de projectie controleren. The Book of Boba Fett had onder impuls van Roberto Rodriguez dan weer een B-film vibe, maar leek hierdoor ook te veel op een nieuwe serie in aftandse decors (een beetje zoals Buck Rogers het moest stellen met oude decors van Battlestar Galactica). Obi-Wan Kenobi maakt ook voor het grootste deel gebruik van de Stagecrafttechnologie en her en der de klassiekere bluescreen. Obi-Wan Kenobi heeft een budget van 25 miljoen dollar per aflevering en toch ziet het er het er allemaal behoorlijk goedkoop uit, zeker vergeleken met The Mandalorian.
Eerst even wat vergelijkingen om een budget van 25 miljoen te kaderen. Stranger Things had voor het laatste seizoen 30 miljoen per aflevering, Westworld bijna 20 miljoen per aflevering, het laatste seizoen van Game of Thrones steldde het met 10 miljoen. Dit geeft een beetje een idee van hoever 25 miljoen per aflevering je kan brengen. Al wordt ineens ook wel heel duidelijk hoe los van de realiteit Disney staat. Na het floppen van Solo: A Star Wars Movie werden de filmplannen voor Obi-Wan Kenobi (een trilogie waarvan deel 1 door Stephen Daldry geregisseerd zou worden) opgeborgen wegens te kostelijk. Na het succes van The Mandalorian rijpte het plan er een tv-serie van te maken en werd deel 1 van het scenario dat Stuart Beattie schreef herwerkt. (Disney beweert dan wel dat dit een limited series is, maar er liggen dus scripts klaar voor herwerking tot een tweede en derde seizoen). Het levert een tv-serie op die er ondermaats uitziet, in beeld gebracht door iemand met beperkt talent, maar waar Disney wel 150 miljoen voor veil had. Tweede vergelijkingspunt: een midbudgetfilm in Hollywood dezer dagen schommelt tussen de 60 en 100 miljoen (bv John Wick 75 miljoen, Once Upon A Time In Hollywood 90 miljoen, Don’t Look Up 75). De recentste Star Wars films: 250 tot 300 miljoen dollar.
Een treffend voorbeeld van de vraag wat er in godsnaam is aangevangen met dat budget, zijn de ‘lightsabers’ in Obi-Wan Kenobi. Ten tijde van de Lucas films hadden de acteurs een witte stok, waarop in postproductie frame per frame de kleur van de lightsaber werd geplakt (photoshopgewijs dus). Lucas en zijn team maakten zich nooit al te veel zorgen over het licht dat op de acteurs zou moeten afstralen. De scène werd gewoon uitgelicht als altijd. De eerste keer dat dit problematisch werd, was in The Attack of the Clones, het gevecht tussen een volledige CGI Yoda en de levensechte Dooku (Christopher Lee). De groene lightsaber van Yoda schijnt op zijn groene huid, maar er is geen reflectie te zien bij zijn tegenstander. In de sequels vanaf 2016 onder de vleugels van Disney werden de lightsabers niet langer in postproductie toegevoegd. Het waren nu props, zwaarden met LED-verlichting die tevens als primaire lichtbron konden dienen. Want geef toe, een donkere set en daarin een blauwe en rode bewegende lichtbron, dat oogt mooi. Plus die blauwe of rode glans weerkaatst mooi op de huid van de acteurs. Een klein probleem was dat die sequels werden gefilmd op pellicule en de tv-serie Obi-Wan Kenobi uiteraard volledig digitaal werd ingeblikt. Het is onduidelijk waarom dit zo flagrant is misgelopen. Als je een budget hebt van 25 miljoen dollar per aflevering zou je toch verwachten dat er testopnames zijn gemaakt die ook onderzochten hoe dit LED-licht reageert op een digitale camera? Zeker als je weet dat de LED-technologie voor de lightsabers nog is geëvolueerd waardoor ze feller schijnen. ‘Chroma clipping’ is iets dat je verwacht tegen te komen bij low budget films of een Youtubefanfilm, waarin er geen middelen zijn voor die digitale camera’s met de beste lichtsensoren, niet bij een serie met deze middelen. Het technische probleem dat zich stelt is dat de sensor van een digitale camera ook nog andere signalen ontvangt die buiten het spectrum van het menselijk oog vallen. En laat nu net een digitale sensor extreem gevoelig zijn voor blauw licht, zeker dat van een LED. Een LED bevat een smaller spectrum dan een andere lichtbron en is dus meer gesatureerd. Een fel blauw LEDlicht komt voor een digitale sensor dus binnen alsof het blauwe kanaal bijna volledig openstaat en het rode en groene volledig zijn dichtgedraaid. Overbelichting dus. Het beeld verliest hierdoor veel scherpte en detail. De gevechten werden daarnaast ook nog eens gefilmd in duisternis met een laag contrast, terwijl in deze omstandigheden net een hoger contrast vereist was. Als kers op deze taart van onkunde lijkt ook nog de helderheid hoger gezet, waardoor de blauwe schijn dus wel heel hard op het gezicht van Obi-Wan valt. Het ziet er allemaal bijzonder vies en onnatuurlijk en was duidelijk niet meer recht te zetten in postproductie. Dat is niet iets wat je echt niet verwacht van een serie die in totaal 150 miljoen dollar budget heeft. Was er dan niemand binnen het televisiedepartement bij Disney/Lucasfilm op de hoogte van het verschil tussen pellicule en digitaal en het effect van LED op beide dragers?
Alle zes afleveringen zijn geregisseerd door Debra Chow, nochtans een geroutineerde tv-regisseur. Maar Star Wars is space opera en dat heeft bij voorkeur nood aan een groot scherm. Weinig regisseurs lijken dat te begrijpen. Chow maakt de denkfout de filmtaal van Star Wars rechtstreeks te kopiëren naar het kleine scherm. Gewoon de aspect ratio overnemen van de films (2.39) in plaats van 1.78 zoals de meeste series maakt het nog geen filmervaring (iets wat Disney met al zijn series probeert, net zoals Star Trek trouwens). Dit wordt vooral duidelijk bij duels. Op een klein scherm twee tegenstanders tegenover elkaar kaderen alsof de geest van Sergio Leone mee achter de camera staat, is niet voldoende, hoe cool het er misschien ook uitzag in een storyboard of in de ‘conceptual art’. Daarin schuilt een groot probleem bij de actiescènes. Soms lijkt alsof het basisidee louter een ‘postermoment’ is dat fans toelaat een beeld uit te printen en aan de muur te hangen, dat aan te vullen met wat droneshots en close-ups en vervolgens terug te keren naar de mooie pose. Het lijkt wel alsof ze het stuntteam telkens twee prenten ‘fanart’ gaven geplukt van een ‘subreddit’, met de mededeling: ‘begin hier en eindig daar, wat er tussenzit is niet al te belangrijk.’ Hetzelfde geldt eigenlijk voor elke scène waar beweging in zit. Als voorbeeld kan dienen het moment waarop Leia wordt ontvoerd en probeert te ontsnappen aan haar kidnappers: de beeldvoering hier is echt wel van een zeer bedenkelijk niveau.
Het verhaal tenslotte, is andermaal dat van The Mandalorian: een man en een kind op de dool. Obi-Wan probeert de gekidnapte Leia te bevrijden en thuis te krijgen terwijl Darth Vader en zijn inquisiteurs hen op de hielen zitten. De uitwerking start een beetje slordig en pas vanaf de laatste twee afleveringen valt alles wat in de plooi (toevallig de afleveringen die Pixarallumnus Andrew Stanton meeschreef). Het gehele verhaal is eigenlijk opgebouwd vanuit een flard dialoog uit A New Hope: “When I left you I was but the learner. Now, I am the master”. De scenaristen van dienst hebben vervolgens geprobeerd zoveel mogelijk narratieve gaatjes te vullen vanuit deze premisse en tegelijk enkele kleine openingen te forceren voor spin-offs, sequels en andere zaken die Disney nog op de planning heeft staan. George Lucas haalde indertijd serieus wat mosterd bij Kurosawa, opvolger Favreau inspireerde zich sterk op de Japanse manga Lone Wolf and Cub, misschien hadden de makers van Obi-Wan Kenobi best eens gekeken naar pakweg een fim als Kikujiro, in plaats van voor de zoveelste keer de dynamiek tussen een volwassene en een ‘kind on the run’ te kopieren van Leon, Terminator 2 of Logan.
Is er dan niets goed aan deze serie? Jawel. Ewan McGregor is fantastisch als een oudere Obi-Wan, de perfecte balans tussen zijn overmoedige, jongere versie uit de prequels en de kalme, wijze versie van Alec Guinness uit A New Hope. Vivien Lyra Blair speelt een zeer geloofwaardige negenjarige Princess Leia, al heeft ze als kind meer ‘sass’ dan Carrie Fischer ooit had. Moses Ingram als de op wraak beluste inquisiteur is uitstekend, haar personage is zeer boeiend maar ook een beetje zwak uitgewerkt. Hayden Christensen keert ook terug als Anakin, maar niet als Darth Vader (onder het pak zit een ander acteur). De stem is andermaal die van James Earl Jones, ondertussen 90 jaar. Gelukkig is de technologie op punt om zijn stem goed te laten klinken (wat in 2016 in Rogue One: A Star Wars Story nog niet het geval was). De twee gevechten tussen Darth Vader en Obi-Wan blijven ondanks al de aangehaalde minpunten toch overeind voor de zevenjarige fanboy die in ieder van ons huist. Nog een pluspunt is dat eindelijk langzaamaan wat meer plekken worden bezocht buiten Tatooine (of een andere woestijnplaneet), al is dat nog altijd ver verwijderd van de magische en superdiverse werelden die Lucas wist te creëren in zijn prequels.
