Science fiction blijft een van de meest intrigerende literaire genres die er zijn. In veel gevallen niet meer dan pulpliteratuur heeft het net zozeer diepgravende reflecties over mens en maatschappij alsook wetenschap voortgebracht. Sommige auteurs binnen het genre hebben zelfs zozeer naam gemaakt dat ook wie het genre niet genegen is hen ongetwijfeld kent. Meer nog dan enig ander genre lijkt het zelfs grenzen te overschrijden en vinden auteurs van over de hele wereld snel en gretig hun publiek. Verfilmingen spelen hierbij eveneens een rol, van onder andere Sovjet-auteurs als Stanislaw Lem (Solaris) en de broers Arkady en Boris Strugatsky (Stalker, Hard to be a God) zijn de filmbewerkingen bekender dan de romans zelf.
Vooralsnog lijken Aziatische science fictionschrijvers nobele onbekenden, behoudens Japanse manga-artiesten, zelfs al is het genre ook op dat continent meer dan ingeburgerd en kennen verschillende auteurs in eigen land de nodige faam. Een van hen is Cixin Liu, die sinds de eeuwwisseling als auteur actief is en enkele jaren geleden ook aan een verovering van het Westen begon met een vertaling van zijn trilogie 地球往事 (Remembrance of Earth’s Past). Die Engelse vertaling (waarvan het eerste deel door sci-fi auteur Ken Liu) vormt de basis voor de Nederlandse, inclusief de voetnoten en kleine aanpassingen om alle referenties ook voor een Westerse lezer die niet vertrouwd is met de geschiedenis van China het geheel te laten volgen en begrijpen. Liu laat het eerste deel, Het drielichamenprobleem, immers starten in volle Culturele Revolutie waarbij de Rode Gardisten tijdens een (schijn)proces de hoogleraar natuurkunde Zhetai Ye ter dood brengen voor de ogen van zijn vrouw en dochters.
Terwijl zijn vrouw Lin Shao en jongste dochter Wenxie hem verloochenen, de ene uit lijfbehoud en de andere uit jeugdige overtuiging, valt zijn oudste dochter en eveneens natuurkundige Wenjie hem niet af, wat haar meteen ook een vijand van het volk maakt. Wanneer ze twee jaar later meewerkt aan een ontbossingsproject leent de journalist Mulin Bai haar een exemplaar van Dode lente (Silent spring, 1963) waarin de biologe Rachel Carlson waarschuwt voor een overmatig gebruik van pesticide. Bai laat weten dat hij het partijbestuur op de hoogte wil brengen van dit boek en zijn eigen bezorgdheid om de natuur, maar omdat hij zelf slordig schrijft besluit Ye de brief voor hem over te schrijven. Niet veel later komt ze hierdoor echter in de problemen wanneer het boek als kapitalistische propaganda bestempeld wordt en Bai elke betrokkenheid bij de brief ontkent.
Terwijl Ye op haar veroordeling wacht, wordt ze naar de Rode kustbasis gebracht waar ze de keuze krijgt tussen meewerken aan een geheim programma en een gevangenisstraf. In het volle besef dat de keuze voor het eerste de facto een levenslange gevangenisstraf is, kiest ze toch hiervoor. Ondanks haar achtergrond en kennis blijft ze in het duister tasten omtrent de doelen van de basis en worden haar ook minder belangrijke taken toegewezen. Als subversief element blijft ze ondanks alles verdacht. Na deze inleiding maakt de roman een tijdsprong naar het heden en komt de focus te liggen op nanowetenschapper Miao Wang. Die wordt opgewacht door twee politieagenten en twee militairen, waarvan in het bijzonder de agent Qiang Shi op hem een onaangename indruk maakt. Wang wordt meegenomen naar een overleg met niet alleen hoge militairen, politie en wetenschappers maar zelfs enkele Westerse militairen. De voorbije maanden, zo leert Wang, hebben verschillende natuurwetenschappers zelfmoord gepleegd, waaronder Dong Yang, de dochter van Wenjie Ye en dat baart de aanwezigen zorgen.
Yang, een hoogaangeschreven natuurkundige, liet een vreemde afscheidsbrief na waarin ze stelt dat natuurkunde nooit bestaan heeft noch zal bestaan. Net als veel van de andere wetenschappers had ze daarnaast banden met de organisatie Grenzen van de wetenschap, een op het eerste gezicht onschuldige organisatie van voornamelijk natuurkundigen. De aanwezige militairen verzoeken Wang om lid te worden van de organisatie en om zo meer te weten te komen over de organisatie en haar mogelijke verband met de recente reeks zelfmoorden. Wanneer Yang, die amateurfotograaf is, op de door hem gemaakte foto’s vreemde getallen ziet verschijnen die een countdown voorspellen, begint hij zich ernstige zorgen te maken en zoekt hij contact met Yen Shufie, lid van de Grenzen van de wetenschap. Behoudens enkele korte en cryptische antwoorden op Wangs vragen houdt Yufei er echter het zwijgen toe. Bij zijn bezoek aan haar merkte Wang echter op dat ze geregeld het VR-spel De drie lichamengame speelde, wat hem doet besluiten deze piste verder te onderzoeken.
Via dat immersieve spel komt Wang in een vreemde wereld terecht die een heel eigen cyclus kent die nauwelijks te voorspellen valt. Sommige dagen lijken ellenlang te duren terwijl andere enkel nacht kennen. Verzengende hitte en barre koude volgen elkaar al even onvoorspelbaar op. Volgens zijn twee reisgenoten, koning Wen en Aanhanger, wordt de wereld dan ook geregeerd door Chaotische en Stabiele tijdperken waarbij enkel de Stabiele tijdperken een leefbare omgeving creëren waarin de beschaving floreert. Beiden zijn op weg naar keizer Shou, aan wie koning Wen zijn kalender wil voorleggen die voorspelt wanneer een Stabiel tijdperk aantreedt en hoe lang het zal duren. De bevolking van de planeet kan naar believen gehydrateerd en gedehydrateerd worden, waardoor het merendeel van hen de Chaotische tijdperken in een vorm van schijndood kunnen overleven. Koning Wens voorspelt een Stabiel tijdperk maar zijn berekeningen zijn foutief en terwijl het rijk ondergaat in een Chaotisch Tijdperk krijgt Wang de laatste informatie over de beschaving mee alvorens het spel (tijdelijk) stopt.
Het spel zal verder in het verhaal een belangrijke rol spelen en is sterk verbonden met niet alleen Grenzen aan de wetenschap maar ook aan het werk dat Ye verrichte op de Rode kustbasis. Naarmate Wang zich meer verdiept in ‘het drielichamenprobleem’ en tezelfdertijd met zowel Ye als Shi een vertrouwens- en vriendschapsband opbouwt, vallen de puzzelstukjes steeds meer in elkaar. Een decennialang complot dat de toekomst van de mensheid zal bepalen, is opgebouwd door een machtige belangengroep, die ontstond toen een aantal (invloedrijke) ideologen elkaar vonden. Achter de schermen bouwen ze verder aan hun einddoel, terwijl ze via hun invloed en netwerk niet alleen hun machtsbasis versterken maar ook een breder draagvlak trachten te creëren voor hun ideeën en principes. Op het einde van dit eerste boek zijn de belangrijkste krijtlijnen uitgetekend en ontdekt door Wang en Chi, maar is het de vraag of ze het tij nog kunnen keren.
Cixin Liu neemt meer dan zijn tijd om zijn verhaal te vertellen en weet er aanvankelijk moeilijk vaart in te brengen. De uitgebreide wetenschappelijke uiteenzettingen verlenen het geheel weliswaar geloofwaardigheid, maar maken het ook (onnodig) langdradig. Bovendien slaagt hij er weinig in om zijn hoofdpersonages echte dimensies mee te geven waardoor zelfs hoofdfiguren als Ye, Wang en Shi karikaturaal dreigen te blijven. Hoewel hierdoor dit eerste deel moeizaam en zelfs stroef leest, is echter ook al snel duidelijk dat Liu wel een interessant uitgangspunt heeft en dat ook wetenschappelijk kan onderbouwen. Het maakt van Het drielichamenprobleem een heel ambigu werk dat niet zozeer stilistisch als wel door zijn ideeën overeind blijft en op het einde zowaar doet uitkijken naar het volgende deel.
