Karl Marlantes :: De Rivier

BOEK // Tien jaar na zijn semi-autobiografische Vietnamroman Matterhorn keert Karl Marlantes terug met een historisch epos over Finse migranten in het Amerikaanse Noordwesten.

Wat moet je doen als je, na decennia ploeteren, eindelijk je semi-autobiografische roman gepubliceerd krijgt? Hetzelfde verhaal herwerken, of iets anders proberen? Het duurde meer dan tien jaar, maar voor de Amerikaanse schrijver Karl Marlantes werd het antwoord op die vraag een uitgesponnen historisch epos, losjes gebaseerd op het wedervaren van zijn voorouders. 

Toen Marlantes in 2009 zijn debuutroman Matterhorn publiceerde was dat een bekroning van een lang proces. Karl Marlantes maakte deel uit van het Amerikaanse marinekorps. Eind jaren ‘60 deed hij een jaar lang een tour of duty in Vietnam, waarna hij huiswaarts keerde met een hele rits militaire onderscheidingen. Daarna stichtte hij een gezin en bouwde een eigen zaak uit. Maar er was steeds de drang om zijn wedervaren in Vietnam neer te schrijven. Die roman werd geschreven, er werd in geschrapt, het werd geweigerd door de uitgevers, er werd opnieuw begonnen. Uiteindelijk duurde het meer dan dertig jaar vooraleer het boek werd uitgebracht. 

Matterhorn vertelt het fictieve, doch duidelijk op Marlantes eigen ervaringen gebaseerde, verhaal van luitenant Mellas en de Bravo compagnie en hun pogingen om een marinebasis op een heuveltop te heroveren. Een meesterwerk — een vaak misbruikt woord dat hier absoluut op zijn plaats is — dat als weinig andere de dagelijkse situatie van soldaten aan het front weet te schetsen, een Van Het Westelijk Front Geen Nieuws voor de Vietnamoorlog. Marlantes volgde dat boek met Oorlog Voeren (2011), een non-fictie boek waarin hij — zelf een slachtoffer van post-traumatische stress — probeerde uit te leggen hoe veteranen zich na de oorlog terug in de gewone samenleving proberen te integreren en hoe de overheid hen daarbij moet kunnen helpen. 

Met De Rivier (oorspronkelijke titel: Deep River) brengt de ondertussen 75-jarige Marlantes nu een tweede fictie-roman uit. Deze keer baseerde hij zich niet op zijn persoonlijke ervaringen, maar op die van zijn voorouders die begin vorige eeuw uit Finland naar de Verenigde Staten emigreerden. In een epische roman — niet toevallig noemt Marlantes onder andere Oorlog En Vrede en De Gebroeders Karamazov als zijn favoriete boeken –wordt het verhaal vertelt van de familie Koski en hoe ze na hun vlucht uit Finland in het Noordwesten van de Verenigde Staten een nieuw leven proberen uit te bouwen. Marlantes gebruikt hier en daar wel wat dichterlijke vrijheid wat betreft de plaatsnamen — de Deep River bijvoorbeeld bestaat echt maar heet eigenlijk de Naselle rivier — maar dat zijn niet meer dan cosmetische ingrepen in een roman die het vooral van z’n realisme moet hebben. 

Het boek verhaalt de lotgevallen van de broers Ilmari en Matti en hun zus Aino Koski en hun jeugdvriend Aksel Långström en situeert zich in de periode van 1893 tot 1932. Opgroeiend in een onder de Russische bezetting kreunend Finland worden de Koskis een voor een min of meer gedwongen hun vaderland te verlaten en naar het beloofde land aan de andere kant van de oceaan te trekken, om daar aan hun verleden te kunnen ontsnappen. De drie Koskis belichamen elk een andere persoonlijkheid: de gelovige pater familias Ilmari, de zakenman Matti en de sociaal geëngageerde Aino. Het verhaal speelt zich af in het houthakkers- en visserijmilieu van de staat Washington, een hard en risicovol bestaan. 

De eerste jaren van de vorige eeuw was een tijdperk van avonturiers, van durvers, van lange werkdagen. Maar ook van een groeiend arbeidersbewustzijn. Het is Aino Koski die zich engageert in de radicale vakbond IWW (Industrial Workers Of The World) en daarbij vaak in conflict dreigt te komen met de belangen van haar broers. Maar tegelijk schetst De Rivier een beeld van de sterkte van de familiebanden, en van de hechtheid van de Scandinavische gemeenschap.  

Over ruim 700 bladzijden — episch is een adjectief dat hier echt wel van pas komt — sleurt Marlantes de lezer mee doorheen een geschiedenis van arbeidsconflicten, patriottisme, de Eerste Wereldoorlog, de Spaanse griep, de drooglegging en de Grote Depressie. Hoewel geïnspireerd door een Finse poëzie-epos Kalevala maakt Marlantes bedrieglijk eenvoudige schrijfstijl van De Rivier een vlot leesbaar boek. Soms verliest Marlantes zich wat te veel in de details van de houthakkerij maar de manier waarop hij de besognes, ambities en relaties tussen de hoofdpersonages en de (iets) ruimere wereld beschrijft is zonder meer meesterlijk. 

Een boek als Matterhorn overtreffen is onbegonnen werk, en het siert Marlantes dat hij niet op veilig probeerde te spelen door oorlogsverhalen te blijven herkauwen. Enkel tijdens de slothoofdstukken bekruipt je even het gevoel dat hij per se een einde aan het verhaal wou brouwen, iets wat eigenlijk bij deze epische, meanderende familiegeschiedenis niet helemaal op zijn plaats is. Het leven zelf is immers nooit af. Voor liefhebbers van breed uitdijende, realistische historische drama’s is De Rivier een uiterst geslaagd werkstuk geworden, dat geen moment verveelt. 

8

recent

Jasmine.4.t :: You Are The Morning

Jasmine Cruickshank had hoogstwaarschijnlijk een boek kunnen schrijven over...

When we see Us :: BOZAR, Brussel

In BOZAR zijn honderdvijftig kunstwerken van pan-Afrikaanse kunstenaars neergestreken....

Douglas Firs

12 februari 2025Het Depot, Leuven

Met je ogen dicht waan je je bij de...

Captain America: Brave New World

Na de vette jaren van de Avengers-cyclus, volgden voor...

Frank Westerman :: Zeven dieren bijten terug

Tot in den treure is de achterflap al verketterd...

aanraders

Samantha Harvey :: In orbit

Ging de prestigieuze Booker Prize anno 2023 nog naar...

Frank Westerman :: Zeven dieren bijten terug

Tot in den treure is de achterflap al verketterd...

Yūko Tsushima :: Een Vrouw rent over een Berg

Onder het pseudoniem Yūko Tsushima publiceerde Satoko Tsushima (1947-2016)...

Elizabeth O’Connor :: Walvistij

Denk aan het leven op een nauwelijks bewoond eiland,...

Hans Mulder (red.) :: Verhalen van de Natuur

Hoe kan een universiteit omgaan met haar erfgoed? Wat...

verwant

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in