Voor de oppervlakkige nieuwsconsument lijkt het wel alsof de Black Lives Matter beweging pas echt uit de startblokken schoot na de dood van George Floyd in mei. Dat zou echter een grove ontkenning van de waarheid zijn. Zo zijn filmmakers al enkele jaren druk bezig om het ‘zwart’ zijn in de Verenigde Staten op sociaal (Get Out, 2017) en historisch (Birth of a Nation, 2016) vlak te herdefiniëren en te herinterpreteren. Burden van Andrew Heckler is helaas niet zo’n film.
Burden opent in Laurens, South Carolina in de lente van 1996. Mike Burden is een onbehouwen, niet al te snuggere jongeman die het moeilijk heeft om de eindjes aan elkaar te knopen sinds zijn ontslag uit het leger. Gelukkig is Tom Griffin er die Burden aanneemt als klusjesman om een oud theatertje op te knappen. Als uiteindelijk blijkt dat het theater het nieuwe hoofdkwartier en museum van de KKK wordt middenin een zwarte wijk, dan ben je als kijker
onmiddellijk gealarmeerd dat hier wellicht vodden van zullen komen. Zal Mike Burden zich kunnen bevrijden van het juk van de Klan of zal hij uitgroeien tot een volbloed racist, is dan ook de hamvraag van deze film.
Om te beginnen is er iets vreemds aan de hand met de productie van de film. De prent werd immers al gedraaid in 2016 en ging pas in première op het Sundance Filmfestival op 21 januari 2018. Daarna duurde het nog eens twee jaar vooraleer de film een weliswaar gelimiteerde release kreeg in de Verenigde Staten in februari 2020. Als een film tussen de draaiperiode en de uiteindelijke release zo lang op de planken blijft liggen, wil dat doorgaans zeggen dat er maar weinig vertrouwen is in het finale product. Dat de film in juli uitkwam in België, heeft natuurlijk te maken met het feit dat het werkstuk meesurft op de golf die veroorzaakt werd door de Black Lives Matter beweging na de moord op Floyd. Plots struikelen distributeurs over elkaar om de ‘zwarte’ film beter in de markt te zetten. Dat hierbij ook heel wat kaf tussen het koren belandt, doet er even niet toe.
Regisseur Heckler is ook geen Ken Loach. Het rauwe realisme van de laatste wordt in deze film vervangen door een al te simplistische kijk op toch wel erg complexe zaken. De ‘rednecks’
in het verhaal zijn lomp, boertig en erg stereotypisch racistisch. De Afro Amerikanen daarentegen zijn welgemanierd, goed opgevoed en wonen in keurige huizen. ‘ Hou van je vijand als van jezelf’, is de leuze van dominee Kennedy. Niettemin kan de brave man zijn lach niet onderdrukken als zijn zoon een schampere opmerking maakt over ‘de rotte tanden’ van de rednecks. Het goedbedoelde medeleven dreigt hier over te gaan in een neerbuigende, spottende blik op de situatie.
Een van de ergerlijkste eigenschappen van de Amerikaanse cinema is dat het verhaal vaak wordt platgeslagen met eenvoudige horoscopenpsychologie over het waarom van het doen en laten van de personages. Finaal komt het er bij Burden op neer dat Mike is wie hij is omdat zijn vader Bambi heeft doodgeschoten tijdens een trektochtje. We kunnen nog even doorgaan met het opsommen van de vele tenenkrullende scènes, maar we denken dat het punt duidelijk is.
Uiteraard hebben wij niets tegen de overduidelijke goedbedoelde boodschap van deze film gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Ja, racisme is slecht en ja, als we meer het gesprek met elkaar zouden aangaan, zou er niet zoveel raciale ellende zijn. Burden kiest echter voor een overduidelijke zwartwittekening en mist de kans om nuance aan te brengen in een problematiek die in deze urgente tijden schreeuwt voor meer begrip voor de ‘andere’.
