Niet dat we niet kunnen genieten van een goede genrefilm op zijn tijd, maar het is altijd interessant wanneer een film daar veel te koppig voor is en geheel zijn eigen ding doet. Ecothriller Night Moves – niet te verwarren met de gelijknamige film uit 1975 met Gene Hackman – is er zo eentje. Regisseur Kelly Reichardt heeft geen interesse in de genreconventies, maar wil er lustig haar eigen draai aan geven. Dat maakt van Night Moves een film die de vele valkuilen van het genre gezwind weet te ontwijken en effectief iets verfrissend te vertellen heeft. Geen thriller zoals we ze al honderdmaal op ons bord hebben gekregen, maar een geïnspireerde, psychologisch uitgediepte en door de personages gedreven tandenknarser.
Night Moves volgt drie terroristen, maar niet het soort dat vliegtuigen in wolkenkrabbers plant. Josh (Jesse Eisenberg), Dena (Dakota Fanning) en Harmon (Peter Sarsgaard) zijn drie nog jonge mensen met een groot hart voor alle flora en fauna. Ze zijn het dan ook beu om aan te zien hoe het milieu door menselijk toedoen wordt vernietigd, en willen daar iets aan doen door een dam op te blazen. Ze slagen in hun verwoestend opzet, maar worden ook geconfronteerd met gevolgen die ze niet hadden ingecalculeerd. Een daad om de mensheid een geweten te schoppen, slaat plots om in iets wat hen sterk doet worstelen met zichzelf en hun moreel kompas.
Night Moves is de tweede thriller over eco-terroristen in een jaar tijd. Vorig jaar had je The East, een film die ten onder ging aan zijn thrilleraspiraties en niet voldeed aan zijn potentieel. Indietalent Kelly Reichardt maakt het falen van die film volledig goed met een straffe thriller. Ze kiest er niet voor om de spanning in haar film aan het oppervlak te laten drijven, maar opteert voor een onderhuidse nervositeit die de hele film draagt. De spanningsboog van de film is niet in de eerste plaats afkomstig van de plotwendingen, maar van de manier waarop Richardt je de leefwereld van de drie hoofdpersonages in sleept. We krijgen nooit het perspectief te zien van een buitenstaander, maar zijn steeds op stap met Josh, Dena en Harmon. Een slimme narratieve truc om een bepaalde focus te behouden en je verhaal te voorzien van een rechtlijnige structuur.
Bombastische scènes hoef je ook niet te verwachten. Wie Reichardts subversieve western Meek’s Cutoff zag, weet dat de dame een voorkeur heeft voor rustieke, intense en lang uitgesponnen scènes. De spannendste momenten zijn geen scènes die strak uitgeschreven zijn, maar eerder scènes die werken doordat ze zo sterk aanleunt tegen de ritmes van het echte leven. Wanneer Dena honderden kilo’s aan mest gaat kopen in een tuincentrum en men haar identiteitskaart vraagt, zit je op het puntje van je stoel. De spanning wordt tien keer hoger opgedreven tijdens het moment waarop het drietal de bom aan de dam gaat plaatsen en er plots het gevaar opduikt dat ze gezien worden. Die scènes doen je hart sneller slaan, niet omdat ze kapot geregisseerd en georkestreerd zijn, maar omdat ze doorleefd zijn met een tastbaar realisme en de vraag of deze doordeweekse natuurliefhebbers in hun ambitieus plan gaan slagen. Reichardt hoeft haar situaties niet extra af te kruiden met genre- en filmische snufjes, omdat ze beseft dat ze al genoeg bevatten om sterke cinema af te leven. Memorabel moment is wanneer ze na hun daad wegrijden van de plaats delict en je enkel de bom op de achtergrond hoort ontploffen. Er wordt niets gezegd, je ziet enkel de uitdrukking op de hoofdpersonages hun gezicht terwijl in de verte een dam de lucht in vliegt. Briljant moment.
Maar na de explosie is het nog niet gedaan, want dan komen de personages erachter dat de dam niet het enige is wat ze hebben opgeblazen. Er kleeft blijkbaar ook bloed aan hun handen. Zo gauw ze dat te weten komen, verandert Reichardts film van een procesmatige thriller naar een psychologische meditatie over gewelddaden die zogezegd een goed doel dienen. Heiligt het doel de middelen? Een interessant vraagstuk dat plots loodzwaar op de personages hun schouders weegt. Ook al krijg je niets te zien van het politieonderzoek naar hen en worden de gevolgen van hun daden enkel geduid door kranten- of televisieberichten, toch voel je hoe de personages steeds meer richting een afgrond gedreven worden. Tijdens dat luik maakt Reichardt de juiste keuze, door haar camera vooral te richten op Jesse Eisenberg. De neerwaartse spiraal waarin Josh zich bevindt, is beklemmend en haast claustrofobisch. Het is geen lachertje om een mix van angst, nervositeit, spijt en wanhoop naar beeld te vertalen. Voor Reichardt is dat geen enkel probleem.
Ze heeft natuurlijk ook het geluk om een sterke hoofdrolspeler achter de hand te hebben. Social Network-nerd Jesse Eisenberg zet zijn schouders onder deze film als een introverte fanaticus met een duidelijk doel voor ogen, die later verteerd wordt door zijn terroristische daad. Eisenberg stelt met zijn acteerprestatie zijn collega’s in de schaduw. Dakota Fanning is jammer genoeg nog steeds geen rastalent, terwijl Sarsgaard enkel mag opdraven als een egoïstische en nonchalante nietsnut.
Night Moves is sterke en intrigerende cinema met een regisseur die de teugels strak in handen houdt, tot het laatste kwartier zich op gang trekt. Het einde van Night moves maakt zowel de fout om plots af te wijken van Reichardts ingetogen vertelstijl, als om te kiezen voor een licht pretentieus indie-slot. Toch een domper op de feestvreugde.
Toch is dit een film die flink boven het huidige aanbod aan thrillers uitsteekt. Wie op zoek is naar iets dat van de platgetreden paden afwijkt is dan ook aan het juiste adres. Wie zijn thrillers liever strak en conventioneel heeft, mag dit kleine pareltje gerust aan zich voorbij laten gaan. Al raden we dat niet aan.
