Het misdaadgenre ligt Soderbergh wel en hij weet er telkens een andere draai aan te geven. Met The Underneath maakte hij een rasechte neo noir, Ocean’s Eleven was dan weereen speelse, oubollige heistfilm en vorig jaar ging hij nog de Jason Bourne tour op met de actiethriller Haywire. The Limey valtechter veel moeilijker te categoriseren. Het is dan ook een film die bijzonder veel lof ontving vanwege zijn creatieve, genreoverschrijdende aanpak en de positie van Soderbergh als auteur – zeker in arthousekringen – bevestigde. Het valt dan ook geenszins te ontkennen dat The Limey een originele prent is, maar toch schort er wel het één en het ander aan.
Wilson (Terrence Stamp) is de archetypische wraakengel: een Britse ex-gevangene in de ‘hel’ van Los Angeles op zoek naar de verantwoordelijken voor de dood van zijn dochter. Een spoor van gebroken botten en gekneusde ribben leidt hem naar een ongewone verdachte, namelijk de gladde muziekproducer Terry Valentine (Peter Fonda). Samen met twee vroegere kennissen van zijn dochter trekt hij er op uit, maar Valentine blijkt een gevaarlijker individu te zijn dan ze eerst dachten.
Soderbergh heeft zich op vlak van cinematografie laten inspireren door onder meer Jean-Luc Godard en Alain Resnais, de Nouvelle Vague jongens. The Limey ziet er in zijn cameravoering en montage dan ook bijzonder speels en experimenteel uit. Toch voelt de film stilistisch veel minder evenwichtig aan dan sommige van Soderbergh’s andere films. Zo wordt er vooral in het begin veel gebruik gemaakt van een eigenaardige montagetruc: Soderbergh laat twee personages een gesprek voeren, maar switcht daarin voortdurend van locatie zonder dat de audio onderbroken wordt. Dat werkt zeer desoriënterend, wat waarschijnlijk ook de bedoeling was, maar een ongewenst neveneffect is dat dialogen hierdoor gedegradeerd worden tot een artificieel gebeuren. Een gesprek lijkt al snel niets meer dan een cinematografisch spelletje en de kijker wordt eraan herinnerd dat het hier wel degelijk over ‘film’ gaat. Zelden verstandig om dat te veel in de verf te zetten, tenzij je een soort statement over het medium probeert te maken.
En er zijn wel meer voorbeelden van dat soort onovertuigende spielerei: een statische monoloog van Stamp krijgt plots een gefragmenteerde montage. Godard gebruikte diezelfde techniek in zijn debuutfilm A Bout de Souffle om dynamiek te creëren, maar hier komt het over als een geforceerde poging tot stilisme, zeker in combinatie met Stamp’s overacting. Verder lopen geluid en beeld in sommige scènes asynchroon, wat ook duidelijk in het teken staat van de verwarring die de film tracht over te brengen. Tenslotte is het bij momenten onduidelijk welke toon Soderbergh nastreefde en botsen bepaalde over-esthetische scènes met het geheel.
Tot 13-in-een-dozijn kun je het werk van Soderbergh echter nooit degraderen. Het is immers iemand die altijd zal proberen zo innovatief mogelijk uit de hoek te komen en dat zorgt ervoor dat zijn films op z’n minst op een paar vlakken interessant zullen zijn. Zo ook The Limey. Niet alleen is de filmvoorzien van enkele zeer treffende scènes, maar bovendien wordt er komaf gemaakt met een aantal clichés van het genre. Actiescènes en de gevolgen van geweld hebben hier een meer realistisch karakter dan in de gebruikelijke Hollywoodcinema. Het is haast een verademing om een achtervolgingsscène te zien waar de personages niet als volleerde spidermannen over daken en gebouwen springen. Verder wordt er op een inventieve manier gealludeerd naar het verleden van het hoofdpersonage. In plaats van voor een stand-in te zorgen die een jonge Terrence Stamp moet voorstellen, gebruikt Soderbergh afgewassen beelden van Ken Loach’s debuutfilm Poor Cow uit de jaren ‘60, met in de hoofdrol een 29-jarige Terrence Stamp.
Als karakterstudie heeft de film helaas weinig om het lijf. Terrence Stamp is getypecast als clichématige Cockney gangster: lomp, onbehouwen en zo hard als staal. Je zou zelfs bijna kunnen stellen dat zijn personage even banaal en oppervlakkig is als die nozems uit Guy Ritchie films. Maar in tegenstelling tot Ritchie’s werk, lijkt The Limey zijn protagonist een soort diepere emotionele lading mee te willen geven. Met allerlei intense flashbacks over zijn overleden dochter, probeert men Wilson als mens voor te stellen, maar tevergeefs. Hij blijft een eendimensionaal typetje dat met een heel gamma aan stoere praat door de film walst, maar nergens een echt intern conflict lijkt te hebben. Dat gebrek aan diepgang bemoeilijkt ook het verder verloop van de film, en dan vooral het misplaatste keerpunt op het einde. Er wordt tijdens de climax op een nogal zwaarwichtige manier verwezen naar een eerdere gebeurtenis, maar dit mist volledig zijn doel omdat het een innige band met de personages en hun problemen suggereert die gewoonweg onbestaande is. Om echt te werken, hadden we iets moeten kunnen voelen voor de personages, en dat is niet het geval.
Dan is de antagonist, Peter Fonda’s personage Terry Valentine, eigenlijk veel intrigerender. Valentine wordt voorgesteld als een louche muziekproducer die blijft voort teren op zijn ongelofelijke successen uit de jaren ’60. Een duidelijke verwijzing naar Phil Spector, de beruchte producer die recentelijk werd veroordeeld voor de moord op actrice Lana Clarkson. Net als in de zaak Spector, is de betrokkenheid van Valentine onduidelijk. Als kijker zie je hem enkel in kortstondige scènes met zijn vriendin, van wie hij oprecht van lijkt te houden. Of is het toch eerder een soort verstikkende machtsrelatie, waarin het arme kind de manipulatieve Valentine niet durft tegen te spreken? Soderbergh laat het in het midden, wat de film ambiguïteit geeft, en hij illustreert alvast in dit geval dat less is more een waarheid kan zijn op vlak van karakterontwikkeling.
Ergens is het dus wel bewonderenswaardig dat Soderbergh telkens weer zo eigenzinnig te werk gaat en dat alleen al maakt de film interessanter dan veel gelijkaardige thrillers. Toch is het meer een halfgeslaagde vingeroefening dan een echt volwaardig, volwassen werk.
