The Broken Circle Breakdown

‘Is that not the perfect visual image of life and death? A fish flapping on the carpet and a fish not flapping on the carpet. So powerful that even a four-year-old with no concept of life or death knew what it meant,’ zo mijmerde David Carradine in zijn titelrol uit Kill Bill: Vol. 2. Een gelijkaardige en even krachtige visuele metafoor zit er in The Broken Circle Breakdown, de langverwachte nieuwe film van De Helaasheid der Dingen-regisseur Felix van Groeningen. Het gaat dan wel niet over een vis, maar over een vogel. De manier waarop de 35-jarige Gentenaar het oorspronkelijke toneelstuk van Johan Heldenberghs theatergezelschap Compagnie Cecilia naar het scherm vertaalt, is een vierde bevestiging van zijn regietalent, en de manier waarop elke film nog een stukje beter is dan zijn vorige, doet het beste vermoeden voor de toekomst. Na films als Tot Altijd of Weekend aan Zee is het bijna een verademing om een stuk vaderlandse cinema te zien dat goed gemaakt is en niet voortdurend de behoefte voelt om op emotionele knopjes te duwen: hoewel niet geheel van mankementjes gespeend, is The Broken Circle Breakdown een knap en volwassen, maar ook eigenzinnig drama geworden.

Johan Heldenbergh herneemt in de film zijn oorspronkelijke theaterrol als Didier, een bluegrassfan die banjo speelt in een bandje, en als een blok valt voor de van nek tot teen getatoeëerde Elise (Veerle Baetens). Ondanks, of misschien net dankzij hun verschillende persoonlijkheden beginnen de twee de schijnbaar perfecte relatie, wat leidt tot de geboorte van hun dochtertje Maybelle (Nell Cattrysse). Wanneer die zes jaar is, krijgt ze echter af te rekenen met een agressieve vorm van kanker, die haar uiteindelijk fataal zal worden. Haar beide ouders – de ene een overtuigd atheïst voor wie de dood het einde van een leven is, de andere een spiritualistische vrouw die gelooft dat haar dochtertje ergens anders voortleeft – proberen elk op hun eigen manier met dat verlies om te gaan en tegelijk hun relatie te handhaven, wat omwille van hun verschillende ideeën echter steeds moeilijker wordt.

Dat klinkt als het scenario van een kleffe tearjerker, en als deze film in Hollywood was gemaakt, dan was het dat waarschijnlijk ook geworden. Felix van Groeningen slaagt er echter in om de tragiek van The Broken Circle Breakdown (schitterende titel, trouwens) heel menselijk te doen aanvoelen, en het aantal geforceerde momenten tot een minimum te beperken. We zouden liegen mochten we zeggen dat er niet af en toe een scène in zit die geen plaats heeft in de plot – de huwelijksscène met Geert Van Rampelberg als Las Vegaspriester haalt de toon van de film voor een minuut of twee onderuit, en ook de witte country-uniformpjes zijn wat misplaatst – maar van Groeningen weet een goede balans te vinden tussen het geluk aan het begin van de relatie en de ellende na wat er hun dochtertje is overkomen, en dat is geen sinecure. Daar heeft de gelaagde flashbackstructuur ongetwijfeld mee te maken, die verschillende momenten in de relatie met elkaar contrasteert – denk aan Blue Valentine of Eternal Sunshine of the Spotless Mind. Maar er is ook het geduld waarmee de jonge regisseur zijn personages en zijn situaties laat ontwikkelen, waardoor minder dramatische momenten voor één keer niet geforceerd aanvoelen en de impact van emotionele scènes – het ‘Didn’t Leave Nobody But The Baby’-moment! – behoorlijk stevig aankomt.

Het is dan ook wel ietwat jammer dat de film naar het einde toe net dat tikkeltje te expliciet wordt in het uitleggen van de emoties en levensvisies van zijn personages. Tot dan toe heeft van Groeningen de theatrale origine van zijn film volledig kunnen doen vergeten (meer dan dat hij de literaire oorsprong van De Helaasheid der Dingen wist te verbergen), door vrijwel alles te tonen en zo weinig mogelijk te vertellen. Maar in één van de laatste scènes steekt Johan Heldenbergh een tirade van een minuut of vijf af tegen het publiek – net zoals hij in het theater deed – waarin hij haarfijn uitlegt wat hem stoort en hoe hij de dingen bekijkt. De film herpakt zich snel genoeg en eindigt uiteindelijk met een sterke slotscène, maar we konden ons achteraf niet van de gedachte ontdoen dat we compleet murw zouden zijn buitengekomen mocht de film de volle 112 minuten lang zijn subtiliteit hebben bewaard.

Over die Elise en Didier niets dan goeds, overigens. Zes jaar geleden drukte Dennis al de hoop uit dat Veerle Baetens na Dennis van Rita beter materiaal zou krijgen om mee te werken: op dat betere materiaal is het lang wachten geweest, en wij begonnen na Code 37 – De film de hoop eigenlijk al op te geven, maar nu heeft ze eindelijk een rol te pakken waarmee ze haar kunnen kan bewijzen. Hoewel ze haar boosheid er soms nog net dat tikkeltje te dik op legt in ietwat geforceerde uitroepen (‘Mijn kind is ziek!’), weet Baetens van de wispelturige Elise een heel menselijke figuur te maken, met een sterke, maar toch tragische persoonlijkheid. Johan Heldenbergh mag dan weer voor de verandering een echte hoofdrol vertolken in een film, en dat gaat hem goed af: soms gaat hij misschien net iets te nadrukkelijk op zoek naar de grappige kant van zijn personage, maar de scène waarin hij met Maybelle (overigens een kleine, maar sterke rol van de zesjarige Nell Cattrysse) over een dood vogeltje praat, wérkt wel.

Ondanks het sterke acteursduo, blijft The Broken Circle Breakdown in de eerste plaats een film van Felix van Groeningen. Niet alleen verdient het flink wat respect dat hij zich weinig aantrekt van de verwachtingen, die het succes van De Helaasheid der Dingen gecreëerd heeft – check die David Lynch-achtige montagesequentie aan het einde van de film –, maar de man is bovenal visueel een zeer getalenteerd regisseur. De seksscène aan het begin van de film, met zijn in minimale belichting gefilmde zachte kleuren, is echt schoon, en de manier waarop hij in krappe close-ups zijn personages weet te tekenen, is steeds raak, om over de metafoor van het dode vogeltje – een tikkeltje voor de hand liggend, maar efficiënt gebruikt – nog maar te zwijgen.

De originele toneelvoorstelling moet, als we de mensen mogen geloven, een emotionele mokerslag zijn geweest, en dat is The Broken Circle Breakdown misschien net een tikkeltje te weinig, maar dat neemt niet weg dat Felix Van Groeningen – opnieuw – een film maakt die het gemiddelde niveau van de Vlaamse filmoutput stevig naar boven trekt, en bovendien toont dat het niet nodig is om voortdurend het handje van je publiek vast te houden. Als zijn volgende weer een tikkeltje beter wordt, kijken wij daar nu al naar uit.

7.5
Met:
Johan Heldenbergh, Veerle Baetens, Nell Cattrysse, Geert Van Rampelberg, Robbie Cleiren, Jan Bijvoet, Bert Huysentruyt, Nils De Caster
Regie:
Felix van Groeningen
Duur:
112
2012
België
Scenario:
Felix van Groeningen, Carl Joos

verwant

Het Smelt

De ondraaglijke geladenheid van een kinderlijk bestaan: Het Smelt!...

De Acht Bergen (Le Otto Montagne)

De Acht Bergen brengt ons een verhelderende blik op...

Dealer

Don’t do drugs kids! Het regiedebuut van Jeroen Perceval is...

Quo Vadis, Aida?

De inname van de stad Srebrenica door Bosnisch-Servische troepen...

Mijn Vader is een Saucisse

Mijn Vader is een Saucisse krijgt de eer de...

aanraders

La Bête

De naam Bertrand Bonello laat misschien niet bij iedereen...

Dune Part Two

Na het opvallende succes (de film haalde een allesbehalve...

The Iron Claw

Regisseur Sean Durkin is een kei in het evoceren...

Human Forever

“Hoe ga je met dementerende mensen om?” moet plaats...

La Sirène

De oorlog tussen Irak en Iran staat geboekstaafd als...

recent

Zimmerman

17 maart 2024Rotown, Rotterdam

Zondagavond spelen Ivy Falls en Zimmerman in Rotown in...

Coeur :: SHOW

Meer pompende beats. Meer duizelingwekkend Frans. Meer pure, feestelijke...

The Smile

15 maart 2024Vorst Nationaal, Brussel

Er zit een goeroe verborgen diep in Thom Yorke....

Benni :: Make Me Blind

Vanuit het land van de eeuwige herfst bracht de...

Miek Zwamborn :: Onderling – Langs de kustlijn van Mull

Hoe maak je als auteur het landschap tot hoofdpersonage...
Vorig artikel
Volgend artikel

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in