Het is verleidelijk om een plaat (boek, film, installatie, pintje — whatever suits your fancy) die wat afwijkt van de norm of een frisse wind doet waaien meteen over het paard te tillen. Een goed idee of een eigenzinnig geluid staat immers nog niet garant voor een resultaat dat nader onderzoek kan doorstaan. Dat is gelukkig wel het geval met Overseas IV, een werkstuk waarvan de eclectische eigenheid en coherentie bij elke beluistering duidelijker wordt.
Opsvik, een bassist van Noorse afkomst die intussen al vijftien jaar in New York woont, heeft gestaag aan zijn reputatie en eigen stijl gebouwd. Hij dook onlangs op in het Nate Wooley Quintet, maar houdt er ook al tien jaar de band Overseas op na, waarvan de kern al die tijd ongewijzigd bleef. Naast Opsvik gaat het om meesterpercussionist Kenny Wollesen, saxofonist Tony Malaby en toetsenist Jacob Sachs, met gitarist Brandon Seabrook als nieuwe aanwinst voor dit vierde bandalbum.
Met zo’n hoop talent bij elkaar kan je veel kanten uit (Wollesens werk met John Zorn alleen al volstaat om een mens een paar weken zoet te houden) maar het is duidelijk dat het excentrieke geluid van het album, dat naar verluidt geïnspireerd werd door het bekijken van Sophia Coppola’s Marie Anoinette, er is gekomen na een duidelijke visie en een lange periode van proberen, schrappen en bijvijlen. Doorsnee jazz hoor je hier bovendien amper, want je zou dit nog het best kunnen beschouwen als een ontmoeting van elementen uit kamer- en filmmuziek met post- en progressieve rock, waarbij vooral het grote contrast opvalt tussen enerzijds het dominante gebruik van klavecimbel en anderzijds verschillende momenten die verwijzen naar allerhande rockgenres, vooral door het soms knetterende gitaarwerk van Seabrook en de repetitieve ritmes.
Het inzetten op allerhande percussie en het langzaam ontvouwen van een aantal tracks, zoals opener “They Will Hear The Drums — And They Will Answer”, zorgt meteen voor een verhalende en coherente ambiance die spontaan beelden van vanuit de mist opduikende schoeners en Versaillestuinen op je netvlies branden. Het samengaan van zacht geklopte timpani en rinkelende klavecimbel zorgt meteen voor een statige elegantie, nog eens aangezet door het lijzige gitaarspel van Malaby. Ook in “Silkweaver’s Song”, met z’n zingende bas en herfstige melancholie een van de sterkhouders van het album, word je meteen getrakteerd op een tijdsreis van een paar honderd jaar, terwijl het allemaal wat grilliger wordt uitgewerkt in het eruit voortvloeiende “Men On Horses”.
Een aantal tracks, zoals “White Armour”, volgen dan weer een parcours dat van het ene naar het andere leidt, terwijl de spaarzaamheid van “1786” gaandeweg overgaat in denderend gebeuk met een groovende bas en een weerbarstig expressieve solo van Malaby, die de kamermuziekliefhebbers al helemaal op stang zal jagen. Dat het soms ook in een aanhoudende sfeer blijft, wordt dan weer bewezen met het filmische “Der Kalde Havet”, dat erover waakt dat Overseas IV niet uit z’n voegen barst. Ook afsluiter “Youth Hopeth All Things, Believeth All Things” zet in op een minimum aan ideeën, die wel de nodige impact hebben. Alsof de zeurende Farfisa en beukende sax nog niet genoeg waren, komt Wolleson ook nog op de proppen met zijn marching machine, een houten constructie met schoenen eraan bevestigd om extra percussieve stuwing te voorzien.
De plaat zal echter vooral opvallen door de rockgerichte composities, die vooral domineren op de tweede albumhelft, wanneer prog en post het voor het zeggen krijgen, met euforisch gesoleer van Seabrook (“Michelle Marie”), Battles-achtig geplingel (“Nineteen To The Dozen”) en de punkachtige jazz van kortje “Robbers and Fairground Folk”. Het knappe is echter vooral de manier waarop ze ongedwongen uit elkaar kunnen voortvloeien. Wat aanvankelijk dan ook een wat vreemd probeersel lijkt, groeit na een grondigere kennismaking uit tot een zeer ge(s)laagd album dat op soms virtuoze wijze verschillende werelden bij elkaar brengt. Te ontdekken voor avontuurlijke rock-, jazz- én avantgarde-liefhebbers.
