Oud-premier, saucissendraaier en laatste Belg Paul "Polle Panch" Vanden Boeynants trachtte eind jaren zeventig zijn megalomane bouwproject in de Brusselse Noordwijk door te voeren en sloopte er zowat de halve wijk voor alvorens het (buren)protest de zaak toch stil legde. Dertig jaar eerder had de stad Brussel een nog grootser project wel weten door te voeren: de verbinding Noord-Zuid.
Brussel was in de jaren veertig al de hoofdstad van België, maar tezelfdertijd was het ook niet meer dan een lappendeken van straten en steegjes, soms zelfs nauwelijks zichtbaar met het blote oog. Een van die straatjes dreigde volledig afgesloten te raken door de bouw van de Noord-Zuidverbinding en inspireerde de Aalsterse volksschrijver tot zijn derde gepubliceerde roman: Vergeten Straat. De roman verscheen in 1946 en vormde een interessante stijlbreuk met Boons vorige werk Abel Gholaerts, waarvan het tweede deel nooit meer zou verschijnen.
Toch heeft Boon een aantal elementen van zijn afgevoerde Gholaerts-project in Vergeten Straat binnengebracht, in het bijzonder de optimistische en zonnige sfeer die in het tweede deel een antwoord behoorde te bieden op het miezerige en druilerige Abel Gholaerts keert terug in deze vertelling over een tot mislukken gedoopte utopische vrijstaat. Maar waar in Abel Gholaerts de innerlijke leefwereld van de personages en Gholaerts in het bijzonder uitvoerig aan bod komen, kiest Boon ditmaal voor een filmische aanpak, waarbij de auteur als regisseur en cameraman zijn personages Dardenne-gewijs op de hielen zit.
De vergeten straat uit de titel wordt bij de start van het boek steeds meer afgesloten van de rest van de wereld door de bouw van een spoorwegverbinding tussen het Noord- en Zuidstation in een niet bij naam genoemde stad. Aanvankelijk ergeren de weinige bewoners van de straat zich vooral aan de overlast die de werken bezorgen, maar langzamerhand daagt het hen dat ze werkelijk van de wereld afgesloten worden en steken angst en woede de kop op. Alleen buurtbewoner Koelie beseft de mogelijkheden die deze "afscheuring" van de maatschappij met zich meebrengt en hoe de straat een vrijstaat kan worden, zonder gezag of dwang.
Het vergt de nodige tijd en overredingskracht maar ten langen leste slaagt hij er in om de andere bewoners van zijn utopische droom te overtuigen waarbinnen iedereen vrij is naar eigen goeddunken te handelen en hoe dit ten voordele van het algemene belang is. De droom van Koelie houdt wonderlijk lang stand, al moet hij daarvoor ook opofferingen plegen. Zo kan hij zijn aangenomen dochter Roza niet langer "opsluiten", gezien zij naast Koelie en Vieze (een dronkaard en nietsnut) de enige is die een uitweg uit de "vergeten straat" gevonden had, alvorens Koelie zijn vluchtpad voor iedereen uit de straat openstelde.
Het emotieloze kindvrouwtje en verleidster Roza is slechts een van de personages die Boon treffend weet neer te zetten, ook de andere inwoners van de microkosmos krijgen hun plaats en rol toebedeeld, waarbij Boon te kennen gaf dat hij zich ditmaal gebaseerd had op mensen uit zijn straat. Opvallend daarbij is dat het allemaal figuren uit de rand zijn, arbeiders en kleine middenstaanders naast dronkaards en klaplopers. In de straat zijn geen schoolmeesters, (lagere) ambtenaren of artsen te vinden, alleen zij die sowieso door de maatschappij al op een zijspoor gezet waren en dus niets te verliezen hadden.
Het kan als een milde kritiek op Boons realistische aanpak beschouwd worden, al kan er tegenin gebracht worden dat bij de aanvang van het verhaal de straat al grotendeels verlaten en verkommerd was waardoor de achterblijvers geen uitweg hadden. Bovendien weet Boon voldoende vlees aan zijn personages te plakken waardoor ze geen karikaturen worden, maar een diepgang krijgen die in belangrijke mate mee het verhaal vormgeeft en stuurt.
in Vergeten Straat is de schrijver Boon, net als in Abel Gholaerts zijn stem en stijl nog aan het zoeken. Stilistisch en verhaaltechnisch staat de roman nog niet op punt maar net zoals in zijn vorige twee romans loert het talent schaamteloos om de hoek. De microkosmos van de vergeten straat alsook de humanistische boodschap laten voor de eerste maal een andere Boon horen, een die het waard is om minstens eenmaal gehoord te worden.
