De opmars van de nieuwe Roemeense cinema is zo sterk dat zelfs
de dood van een regisseur hem niet kan tegenhouden. Vanuit die
gedachte komt het onvoltooide ‘California Dreamin’ vanuit het
zichzelf heruitvindende Oost-Europa de Westerse bioscopen
binnenwaaien. Een bekroning met Un Certain Regard in
Cannes, een collectie internationale prijzen en vele diepe
buigingen waren de postume beloning voor de zeventwintigjarige
regisseur Cristian Nemescu, die tijdens de postproductie van zijn
langspeeldebuut om het leven kwam bij een auto-ongeluk Uit respect
werd er na zijn dood zo goed als niks meer veranderd aan
‘Califoria Dreamin’ en kreeg de film bij release de toevoeging
‘Nesfarsit’, wat zoveel wil zeggen als “onafgewerkt”. En hoewel er
zeker veel moois te rapen valt in deze bitterzoete observatie van
twee botsende culturen, blijft die respectvolle daad om de schaar
in de schuif te laten voor gemengde gevoelens zorgen. ‘Californa
Dreamin’ (Nesfarsit)’ is een bij momenten poëtisch getinte, van
symbooltjes zwangere, maar vooral veel te lange elegie van en voor
een regisseur die nooit zijn veelbelovende talent heeft kunnen
tonen.
Voor zijn eerste en laatse film heeft Nemescu zich laat
inspireren door het waargebeurde verhaal van een NAVO-konvooi dat
in ’99 tijdens een missie naar Kosovo (het regende er toen bommen,
weet u nog?) tijdelijk strandde in het station van een Roemeens
boerengat. Nooit de bureaucratie onderschatten. Gebaseerd op die
anekdote verlengt de film ‘California Dreamin’ het oponthoud van
één dag naar een kleine week en laat het
straight-to-dvd-held Armand Assante de rol van Amerikaanse
kapitein spelen. Moet kunnen.
Kapitein Jones (Armand dus) wordt met zijn trein, geheime
militaire appartauur en heel zijn bataljon jonge soldaten
tegengehouden in het piepkleine dorpje Calpanita, net buiten
Boekarest. De corrupte en onwrikbare stationschef Doiaru (een
sterke Razvan Vasilescu die de ambiguïteit letterlijk uit de poriën
laat sijpelen) moet douanepapieren zien en het kan hem geen flikker
schelen dat het konvooi een vrijgeleide heeft gekregen van hogeraf.
Terwijl Jones zo snel mogelijk terug op het juiste spoor (ha!) wil
geraken, proberen de inwoners, met de burgemeester (een kolderieke
Ion Sapdaru) voorop, de Amerikaanse bezoekers warm te maken voor
hun gezellige gehucht. Zo krijgt Monica (een betoverende Maria
Dinulescu), de dochter van stationschef Doiaru, vlindertjes in de
buik voor één van de stoere soldaten en moet een dorpsfeest (mét
Elvisimitator) de twee culturen dichter bij elkaar krijgen.
Allemaal goed en wel, maar waren blijven die verdomde
vervoersbewijzen?
Aan die absurde patstelling hangt Nemescu een bont allegaartje
van politieke satire (What is wrong with Bill
Clinton?), opborrelende coming of age-lusten en droogkomische
momenten, die echter nooit gezuiverd, getrimd en met elkaar in
evenwicht werden gebracht. Er zit zoveel materie ongestructureerd
verwerkt in het ongemonteerde ‘California Dreamin’ dat alle sterke
stukken en ideëen (en dat zijn er eigenlijk heel wat) genadeloos
verzuipen in de comateuze tempovertragingen (het nochtans amusante
dorpsfeest duurt nog langer dan de trouw in ‘The Deer Hunter’),
verdwijnen met de pijnlijke focusverschuivingen en zwalpen tussen
verschillende verhalen die nooit echt op die ene lijn willen komen
die Nemescu ongetwijfeld voor ogen had. Er zit een parel van een
negentig minutenfilmpje verstopt in ‘California Dreamin’ maar het
lot en de teleurstellende maar begrijpelijke keuze van Nemescu’s
omstaanders hebben ervoor gezorgd dat we die parel nooit in al zijn
glorie zullen kunnen bewonderen.
De glimpsen zijn nochtans, hoe frusterend ze ook mogen
aanvoelen, prominent aanwezig. De ontvangst van de Amerikaanse
militairen met een lokaal orkestje (check de what the
fuck-smoel van Armand Assante!) is kostelijk, de pogingen van
Monica om haar vader en haar doodlopend leventje te ontvluchten
doen het hart sneller kloppen en het cynische ondertoontje dat
steeds meer naar de vlakte stijgt, zorgt voor een slepende
snedigheid die als een onweerswolk over de clash of the
cultures hangt. En er passeren op die twee en een half uur
durende marathon toch ook een paar bijzonder grappige en schattige
scènes. Mijn favoriete funny scène was het surrealistische
optreden van een halfbakken Dracula die zijn verleidelijke
vampira-matroesjka’s loslaat op de Amerikanen in een krottig
parochiezaaltje dat dienst moet doen voor heuse feestzaal.’The
Rocky Horror Picture Show’ is er niks tegen. Gortdroog,
awkward maar grappig en treffend geobserveerd.
Hartveroverend is dan weer de moeilijke communicatie tussen de
Amerikaanse GI en de lokale deerne Monica. Jammer dat je er al die
dode en te lang uitgerekte stukken moet bijnemen natuurlijk.
Maar het is niet allemaal om te lachen. Een vleugje gematigde
Kusturica-humor mag, maar het blijft nog altijd een Oost-Europese
productie die de nationale trauma’s van de laatste vijftig jaar
probeert te helen met bittere tragiek en emotioneel geladen
confrontaties. Nooit zo zwaar als de Roemeense mokerslag ‘4 Months,
3 Weeks and 2 Days’ (geen foetusjes op de badkamervloer,
godzijdank), maar toch snijdt ‘California Dreamin’ dieper en
scherper dan verwacht. Hoofdprotagonist (hoewel daar niet veel meer
van te merken valt in deze long cut) Doiaru symboliseert
de teleurstelling en wrok tegenover het westen (waar zaten die
Amerikanen, toen de Russen zijn ouders meenamen op het einde van de
Tweede Wereldoorlog en toen Ceaucescu zijn vloek over het land
uitsprak?), terwijl de jongere generatie (dochterlief) de frisse,
niet in dossierkasten verpakte lucht met volle teugen probeert in
te snuiven. Die thematiek komt er nu niet bepaald loepzuiver uit,
maar het hart klopt gedreven en, niet onbelangrijk, op de juiste
plaats.
Als onafgewerkte film is het een klein wonder dat ‘California
Dreamin’ toch nog een relatief pakkende en bevredigende
filmervaring oplevert. Want tussen de rommelige focus, het
boemeltreintempo en de fragmentarische aanpak, zit er ook een
ontluikend liefdesverhaaltje (het
op-de-tippen-van-de-tenenmomentje, mooi!) en een scherpe en vaak
grappige observatie van de clash tussen twee totaal verschillende
culturen verstopt. Wie tijdens de veel te lange twee uur en half
uur durende ruwe montage ten gepaste tijde de ogen dichtknijpt, zou
wel eens een hele knappe film kunnen vinden.
