Patti Smith

Je kunt er veel van zeggen, maar ze blijven overeind, die oudjes. Rolling Stones; one down, drie blijven gaan. Fleetwood Mac: ze praten alweer met elkaar. En dan is er nog Patti Smith, die goeie oude tante, die zich ook dit jaar weer een rondje verjaardag voor Horses permitteert. Mag van ons nog eens over tien jaar als het is zoals het woensdag in Cirque Royale was.

“Rock and roll”, roept er iemand in de zaal. “You rock and roll asshole”, grijnst Patti Smith terug. Wie al een halve eeuw het klappen van de tourende zweep kent, laat zich niet zo gemakkelijk uit het lood slaan. Een vrouw die zich al even lang in het rockende leven begeeft, moet je nog minder leren. Die kent haar boomerende Pappenheimers; mannen. En laat ons duidelijk zijn: er is maar één iemand die hier de teugels in handen heeft, en dat is zij.

Halverwege “Free Money” snap je waarom ze dat debuut, dat dit jaar zijn vijftigste verjaardag viert, Horses titelde. Elk nummer van dat album, dat mee aan de wieg van de Amerikaanse punk lag, krijgt ongeveer op dat punt de neiging te gaan galopperen. Als een wild paard laat Smith zich leiden door haar woorden, slaat ze op hol. Dacht je bij opener “Gloria” nog ‘oei, dat begint hier gezapig’, dan weet je tegen dan dat ze het nog kan. Nog altijd kan ze meegesleept worden door de energie van haar muziek, de flow van haar teksten, en krijg je van de vinnigste rock die haar jaargang heeft afgeleverd.

Maar ja. Ze wordt oud. Vandaag mist ze geen drie intro’s zoals enkele jaren geleden op deze zelfde plek, maar je hoort dat haar stembereik beperkter is geworden, haar woede iets minder virulent. Je kunt dat alleen maar accepteren van een vrouw die de vijfenzeventig voorbij is – en die danspasjes bewonderen tijdens “Redondo Beach”.

Het punt is immers dat de songs haar zullen overleven, en ook zo nog steeds overeind staan. Zelfs “Birdland”, waarvan ze de tekst uit een boekje moet lezen en dat in se niet meer dan een poëzielezing over een soundscape is, heeft nog altijd iets bezwerends. Je beseft dat een stoet aan literaire avonden hieraan zijn dichters met daaronder lukraak-pielende-gitaristen te danken heeft. Merci, Patti. Echt, merci.

“Tijd om de plaat om te draaien en de naald in de groef van Kant Twee te leggen”, maakt ze de structuur van de avond duidelijk. Daar vinden we “Kimberly” dat net als “Redondo Beach” drijft op een licht reggae-ritme, maar ook “Break It Up”, gebaseerd op een droom waarin Jim Morrison zichzelf ontpopt uit een marmeren standbeeld. Ja, wij dromen ook anders, maar hey; wij vinden vervolgens wel niet Tom Verlaine van Television om samen met hem daar een nummer van te maken. En wij schrijven misschien ook net een tikje minder meeslepend. Die mogelijkheid mogen we niet uitsluiten.

Het uitgesponnen, meerdelige “Land” is het zwaartepunt van de set. Het is in se een lang gedicht, dat ontspoort in woeste rock-’n-roll, waarin Smith ruimte voor improvisatie vindt. Minutenlang gaat ze door over Rimbaud en Brussel, keert ze terug naar hoofdpersonage Johnny die treurt over de puinhopen die zijn generatie achterlaat. Smith is van 1946; ze kent de schuld van haar jaartal, verbloemt de opwarming van de aarde niet. Ik kan niet anders dan nog maar eens denken aan die ene bijtende zin die ze ooit een Gents publiek toeriep: “Children, forgive us. And rebuild our world”. Ik vergeet hem nooit.

Zoals altijd is het bandmomentje – vanavond opnieuw met oude kompaan Lenny Kaye  maar ook zoonlief Jackson op gitaar, Tommy Shanahan op bas en toetsen en invaller Seb Rochford op drum – er te veel aan. Natuurlijk heeft Smith – “so old” – haar adempauze nodig, en vanzelfsprekend zetten ze zonder haar een knap rijtje Televisioncovers neer, maar het haalt ook de vaart uit deze set. Het is wachten tot die herkenbare intro wordt ingezet, en de zangeres weer verschijnt voor “Dancing Barefoot”.

Ach, je pikt het allemaal van Smith, een vrouw die al wordt toegejuicht als ze vijf seconden van haar thee nipt. En die versie van “Pissing In A River” is echt ijzersterk. “Peaceable Kingdom”, zo vertelt ze, schreef ze al in 2003 met het leed van het Palestijnse volk in gedachten. “We moeten nu waakzaam blijven wat er gebeurt”, klinkt het over het wankele bestand daar. “Want dat land behoort hun toe.” En ze weeft in de outro van het rustige nummer een flard “People Have The Power”.

Dat wordt na een enthousiast toegejuicht “Because The Night” ook het enige bisnummer. “Vergeet het niet”, zal ze na afloop bezweren, maar in deze tijden van oplaaiend populisme en erger is “People Have The Power” een statement waarover je kunt dubben en blijven dubben, en dan nog maakt dat de dingen alleen maar moeilijk.

Het is wat het is, en het is haar nummer: dat pakken ze ons nooit meer af. Patti Smith heeft de leeftijd waarop elke keer potentieel de laatste keer kan zijn. Net daarom wil je er elke passage weer bij zijn: nog één keer die energie, die vrouw zien, is van belang. Woensdagavond liet Smith horen dat er slijtage is, maar dat ze nog niet versleten is. Staan wij er volgende keer weer als ze komt?

Reken maar van yes.