Kort nadat George Orwells befaamde boek Nineteen Eighty-Four (beter bekend als 1984) in 1848 verscheen, kende het al een indrukwekkende impact met vertalingen naar onder meer radio (de eerste al in 1949), verfilmingen en theater (inclusief opera en ballet). In 2021 waagden zowel Xavier Coste als Frédéric Pontarolo en het duo Sybille Titeux of La Croix (scenario) and Amazing Améziane (tekeningen) zich aan een verstripping. Ze waren bovendien niet de eersten, want in de in de jaren ervoor waren al andere stripbewerkingen verschenen.
Dat het boek snaren blijft beroeren, werd in 2023 nog verder bevestigd met de publicatie van het eerder banale Julia. De auteur Sandra Newman sprong hiermee niet alleen op de Young Adult-trein, maar herinterpreteerde het origineel bovendien op zo’n manier dat het Orwells beknellende werk volledig teniet deed. Coste beseft gelukkig dat het bij het herschrijven van een klassieker vanuit een ander perspectief aangewezen is de intenties van de originele auteur niet teniet te doen. Hij let er dan ook op dat hij in zijn ‘vervolg’ graphic novel het door Orwell geschapen universum respecteert en niet herschrijft ter meerdere glorie van zichzelf. Hoewel Dagboek van 1985 zich afspeelt na de feiten van Nineteen Eighty-Four ademt het werk de grimmige sfeer van Orwells werk uit.
In wat als de proloog kan gelezen worden, ligt de focus nog op de partij en haar topstuk O’Brien die zich geconfronteerd ziet met een illegaal drukwerk dat de titel Het boek van Winston draagt en een rudimentaire afbeelding heeft die ook doorheen Londen opduikt als graffiti. O’Brien laat iedereen die met Winston in contact gekomen is opsporen en ter dood veroordelen, zelfs al beseft hij dat ze allen onschuldig zijn. Die kille logica leidt ook tot zijn terechtstelling, een feit dat hij zonder meer aanvaardt. Met zijn executie start ook het echte verhaal en krijgt de stem die eerder al commentaar gaf en het boek in kwestie achterliet een naam en gezicht. Lloyd Holmes is meer nog dan Winston een schijnbaar kleurloze figuur die als nachtwaker werkt in het museum ter meerdere eer en glorie van grote broer en de partij.
Het ‘dagboek’ uit de titel is er een dat hij louter in zijn hoofd bijhoudt en waarin hij niet alleen vertelt over zijn dagelijkse leven en de verstikkende terreur, maar ook hoe hij deel uitmaakt van een verzetscel die zich ondergronds schuilhoudt. Hoewel doorheen zijn reflecties subtiel de twijfel in hun waarde en invloed doorsijpelt, blijft hij hen trouw, zelfs wanneer ze zelf alle moraal aan de kant schuiven en even onverbiddelijk handelen als de partij die ze bestrijden. Het verhaal krijgt echter een heel andere wending wanneer Lloyds identieke tweelingbroer Gordon opduikt. In tegenstelling tot Lloyd was zijn broer altijd al een oprechte aanhanger van de partij en gaf hij zelfs hun ouders aan toen hij in het ouderlijk huis een (verboden) dichtbundel vond. De relatie tussen beide broers verliep sindsdien stroef en ook deze ontmoeting is getekend door wantrouwen. Via Lloyd en Gordon krijgt de lezer echter ook een nieuwe inkijk achter de schermen van de partij en hoe ze nieuwe leugens en feiten verzint om een verdere onderdrukking en controle te rechtvaardigen.
In die beschrijvingen (en vooral in hoe de bevolking zich gewillig de strop om de nek laat leggen) laat Coste zich kennen als iemand die Orwells werk en sfeer meer dan begreep. Hoe vrij Lloyd zich ook lijkt te bewegen, het idee dat elke stap van hem niet alleen zorgvuldig gevolgd, maar ook gestuurd wordt, is nooit veraf. Net als op het einde van Nineteen Eighty-Four blijft ook in Dagboek van 1985 het gevoel nazinderen dat niemand ooit aan de alziende blik van de partij ontsnapte, zelfs al gunt Coste zijn lezers toch nog een glimmer van hoop. De duisternis en beklemmende visie wordt visueel weergegeven en versterkt door een subtiel kleurgebruik dat zich vaak beperkt tot enkele donkere varianten van grijs en oker met helder rood wanneer geweld opduikt. Ook de eerder schematische tekeningen geven de algemene uitvaging van het individu weer. Alleen wanneer Lloyd zich rechtstreeks tot hen richt, komt een mens naar voor in plaats van de zoveelste inwisselbare schim.
Coste maakt in woord en beeld duidelijk hoezeer zijn dystopie alle menselijkheid weggevaagd heeft en weet hierdoor van Dagboek van 1985 een spirituele opvolger van Nineteen Eighty-Four te maken. Of dat op zich nodig was, blijft uiteraard de vraag, want op zich voegt het weinig aan Orwells werk toe, maar het doet er evenmin afbreuk aan. In tegenstelling tot veel andere hedendaagse schrijvers die de nood voelen klassiekers te herinterpreteren, weet Coste wat het origineel zo sterk maakte en kan hij die geest levend houden.
