1984 ligt opnieuw in de winkel. Xavier Coste bewerkte George Orwells klassieker tot een grafisch meesterwerkje. Het boek vormt ook in zijn getekende versie een beklijvende leeservaring.
Dat is geen sinecure. Stripbewerkingen van literaire en andere werken zijn immers vaak een dubbeltje op z’n kant. Twintig jaar na het verschijnen, zijn we er bijvoorbeeld nog altijd niet uit of Dick Matena’s kijk op De avonden een prachtige ode dan wel een aanfluiting is. In eerste instantie leek het dan ook een logische keuze Xavier Costes interpretatie van 1984 te laten passeren. Maar kijk, nu Putin meer en meer de indruk geeft 1984 als handleiding te gebruiken voor het uitvoeren van zijn dagtaak, kan het geen kwaad het werk zelf opnieuw ter hand te nemen, in welke vorm dan ook.
Voor wie het verhaal niet kent: het in 1948 verschenen 1984 draait rond Winston, een ambtenaar van een jaar of 39, die in Londen woont. Hij werkt op het ministerie van Waarheid, waar zijn taak er in bestaat het verleden aan te passen aan het heden. Het zit namelijk zo: Eurazië is, in alliantie met Oostazië, in oorlog met Oceanië. Dat is, aldus de grote leider Big Brother, altijd zo geweest en zal, vermoedelijk, ook altijd zo zijn. Wanneer vriend en vijand toch van rol veranderen, is het aan Winston om de verschenen kranten aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid.
Een snertjob, daar zeg je het, maar helaas hoort dat bij het snertleven dat Winston en zijn landgenoten leiden. Thuis, een schrale flat in een troosteloze woonblok, wacht het telescherm, dat niet alleen non stop propaganda de woonkamer in spuit, maar tegelijk in de gaten houdt of de bewoners wel goede burgers zijn die zich niet schuldig maken aan opruiende daden, zoals de onfeilbaarheid van Big Brother in vraag stellen. Nog zo’n misdaad: spontaan verliefd worden. Winston begaat de fout voor Julia te vallen en met haar te dromen van een leven dat zich niet onder het waakzame, autoritaire oog van Big Brother afspeelt.
Tijdens hun tijd samen, leiden Julia en Winston een leven dat overschaduwd wordt door angst en paranoia, in een systeem dat even absurd als meedogenloos is. Wie gesnapt wordt, wordt immers overgeleverd aan een gevangenissysteem dat als uiterst donker omschreven kan worden. De ultieme angst voor gevangenen is “Room 101”, de plaats waar je ergste nachtmerrie bewaarheid wordt.
Hoe breng je dat nu allemaal in beeld? Er werden wel al eens halfslachtige pogingen ondernomen het verhaal naar het witte doek te brengen, maar zonder memorabel resultaat. Coste echter, slaagt er met zijn tekenpen in het beklemmende universum van Orwell op imposante wijze op papier op te bouwen. Denk aan een wereld die visueel gelijkenissen vertoond met Fritz Langs Metropolis, maar dan met harde, soms van bloed doordrongen kleuren. Het ziet er eigenlijk exact zo uit als je je voorstelt bij het lezen van het oorspronkelijke boek. Een knappe prestatie, die het lezen, zeker vandaag, meer dan waard is.