El Castigo, waarmee vorig jaar het doek viel over de jongste editie van het MOOOV filmfestival, is uiteraard niet de eerste prent die in één ononderbroken take is opgenomen. Een dergelijke tour de force werd bijvoorbeeld al eerder klaargespeeld door Aleksandr Sokurov, meer bepaald voor het grensverleggende Russian Ark, dat was opgezet als een lange continue wandeling doorheen de majestueuze zalen van het Hermitagemuseum in Sint-Petersburg. Soms wordt er door middel van enkele inventieve trucjes een gelijkaardig effect gecreëerd, of alleszins die illusie gewekt. Alfred Hitchcock paste dit anno 1948 al toe, door in Rope de overgangen tussen de verschillende filmspoelen te verdoezelen. Daarnaast zijn er natuurlijk ook recentere voorbeelden te vinden, zoals de hilarische satire Birdman van Alejandro González Iñárritu of Sam Mendes’ oorlogsdrama 1917, waarin de sequenties naadloos aan elkaar werden gekleefd. In het geval van El Castigo gaat het daadwerkelijk om ’the real thing’ en zit dit technisch huzarenstukje ook perfect ingebed in een zeer eenvoudige plot. De Chileense regisseur Matías Bize wist bovendien waar hij aan begon, want ook met zijn uit ‘one single shot’ bestaande kortfilm Sábado, una película en tiempo real uit 2003 was hij deze uitdaging al een keertje aangegaan.
Op nauwelijks anderhalf uur tijd muteert het uitermate realistische El Castigo van een suspensevolle thriller tot een confronterend relatiedrama over de prijs van het ouderschap. De hele film draait om de zoektocht van een langzaam tot wanhoop gedreven echtpaar naar hun zevenjarig zoontje. Het is een intelligente maar rusteloze jongen die voor geen rede vatbaar is als hij ergens zijn zinnen heeft opgezet. Op weg naar z’n oma, waar ze later die avond hun benen onder tafel zullen schuiven, krijgt Lucas plots een woedeaanval en gaat hij furieus te keer. Voor zijn ouders is daarmee de maat vol, waarna Ana en Mateo hem aan de rand van een bos bevelen uit de auto te stappen om daar even af te koelen.
Aan het begin van El Castigo bevinden we ons op het punt waarop het koppel rechtsomkeer maakt om Lucas na een paar luttele minuten weer op te halen waar ze hem zonet in zijn eentje achterlieten. Tot hun grote verbijstering is er van het joch echter geen enkel spoor meer. Eerst denken Ana en Mateo dat hun zoontje gewoon koppig is en hen op zijn beurt een lesje wil leren door zich in het bos te verschuilen, maar wat bedoeld was als een straf om grenzen te leren respecteren, ontaardt al gauw in een nachtmerrie.
De abrupte verdwijning vormt de katalysator van de film, waarin de onderhuidse spanning gestaag aanzwelt. De radeloze Ana en Mateo beginnen een race tegen de klok om hun kind terug te vinden alvorens het donker wordt en de temperatuur afneemt. Ze schakelen hiervoor de hulp in van de politie (Catalina Saavedra uit La Nana geeft gestalte aan de stoïcijnse flik die zich, bijgestaan door een collega, over de zaak buigt), maar komen terecht in een emotionele rollercoaster.
Naast de op touw gezette zoekactie, heeft Matías Bize vooral oog voor de (huwelijks)crisis die daardoor ontketend wordt. Veel meer dan twee bezorgde mensen die in de natuur tevergeefs roepen naar hun zoontje en zover als mogelijk toch de kalmte proberen te bewaren gebeurt er aanvankelijk niet. De afwezigheid van Lucas weegt evenwel in die mate door, dat er langs beide kanten verwijten vallen, ongemakkelijke waarheden aan het licht komen en het wederzijdse vertrouwen tussen de ouders wordt aangetast – wat hen ook uit elkaar drijft. We beleven alles in real time, alsof we er zelf bij zijn. De gekozen setting, het bos waarin de jongen als het ware in rook opging, wordt daarbij zowaar een zelfstandig personage.
Hoofdrolspelers Antonia Zegers en Néstor Cantillana, die beiden zowel een geschiedenis hebben in het theater als op televisie en voordien al samen te zien waren in Una Mujer Fantástica van Sebastián Lelio, zijn bijzonder overtuigend als de strenge, plichtsbewuste moeder en de meer tolerante vader wiens liefde en toewijding in vraag worden gesteld. Matías Bize betrok hen van dichtbij bij de vormgeving van het verhaal, dat geschreven werd door zijn vertrouwde scenariste Carol Gruz en waarin hij voorts persoonlijke elementen verwerkte. Dat de cineast niet over een nacht ijs is gegaan, blijkt ook uit de in totaal zeven opnames die van El Castigo zijn gemaakt en waaraan telkens nog werd bijgeschaafd. Dit om tot de ultieme versie te komen die met een minimum aan middelen een optimaal gevoel van spanning en onbehagen weet te genereren en ons ontredderd achterlaat.
Het MOOOV-filmfestival schenkt aandacht aan bijzondere films van over heel de wereld, die niet altijd hun weg vinden naar de bioscoopzalen. Iedere maand staat er een nieuwe titel geprogrammeerd. El Castigo is de Fomofilm van februari.
