Pierre Alary bewerkte Gone With The Wind tot een beeldverhaal. Het epos, dat zich afspeelt tegen de achtergrond van de Amerikaanse burgeroorlog, blijft in dit eerste deel verstoken van historische duiding en houdt enkele Zuidelijke mythes in stand. Prettig leesvoer voor wie al eens de zin “ik ben geen racist, maar …” in de mond neemt.
Gone With The Wind. Weinig titels zijn zo bekend en zelfs wie nog nooit in de buurt van het boek of de verfilming kwam, kent ongetwijfeld de quote “Frankly, my dear, I don’t give a damn”. Mogelijk minder bekend is de inhoud van de in 1936 verschenen roman van Margaret Mitchell, die weliswaar een bestseller van jewelste werd, maar met zijn 1.000 bladzijden vermoedelijk eveneens een van de boeken is die niet zelden ongelezen in de kast blijven staan.
Mitchells enige roman vertelt het verhaal van de Amerikaanse burgeroorlog, gezien door de ogen van een handvol personages uit Georgia, met de nadruk op Scarlett O’Hara. Zij is de zestienjarige dochter van een succesvolle plantage-eigenaar en verliefd op Ashley Wilkes. Helaas staat Wilkes op het punt in het huwelijksbootje te stappen met Melanie Hamilton. Scarlett trouwt dan maar met Melanies broer Charles. Voor ze het weet, trekken Ashley en Charles naar het front, waar Charles niet veel later overlijdt (aan de mazelen). Scarlett, nog geen 17 en kersverse moeder, blijft alleen achter.
Wat volgt, zowel in het boek als in het eerste deel van deze stripbewerking, is het relaas van Scarletts oorlogsjaren. Hoe ze naar Atlanta trekt, aldaar een vrouwenclub vervoegt die het geconfedereerde leger materieel ondersteunt en probeert de draad weer op te pikken van het leventje dat ze leidde voor alle ellende begon. Ze blijft hopen dat Ashley op een dag voor haar zal kiezen, maar flirt tegelijkertijd op gezette tijden met Rhett Butler, de enige die lijkt te beseffen dat het Zuiden de oorlog enkel kan verliezen en dan maar besluit er financieel zijn voordeel mee te doen.
Net als Buttler wordt Scarlett louter gedreven door eigenbelang. Hoewel ze een kind heeft, geeft ze nergens de indruk een ouder te zijn. Dat de welvaart waarin ze opgroeide verkregen werd door zwarten die eigendom waren van haar vader en dat die als slaven voor hem werkten, lijkt haar volkomen te ontgaan. Dat haar grote liefde en haar echtgenoot naar de oorlog trekken om de slavernij in stand te houden, wordt nergens benoemd. Neen, de zuidelijke soldaten trekken ten strijde tegen de noordelijke agressor, zo wil de mythe die het boek en ook de stripversie, in stand houden.
Moet je zo’n verhaal anno 2023 in stripvorm genieten? Een neen als antwoord is onzinnig, bewerk wat je wil, maak desnoods van Mein Kampf een graphic novel, maar doe het met enige duiding. Hoeveel algemene kennis is er immers over de Amerikaanse burgeroorlog? Wie weet hoe de plantages gerund werden? Geef aan waarom het woord “neger” in je beeldverhaal gebruikt wordt. Is dat om trouw te blijven aan de originele tekst (waarin dat woord, bijna 90 jaar geleden, òòk al problematisch was)? Of is het een eigen voorkeur? We hebben er het raden naar. Demystificeer The Lost Cause, in plaats van er in mee te gaan. Want dat is uiteindelijk wat een schijnbaar onschuldige adaptatie als deze doet: het hervertellen en in stand houden van het slachtofferverhaal van de plantage-eigenaars die een groot onrecht ondergingen toen de slavernij afgeschaft werd.
‘We tell each other stories to live’, wist Joan Didion. En de verhalen die verteld worden en hoe dat gedaan wordt, bepalen je kijk op leven en mensen. Een ander verhaal dat je zou kunnen vertellen, is dat van Mark Twains Huckleberry Finn die, zo stelt Sarah Churchwell in het verhelderende The Wrath to Come, bereid was om naar de hel te gaan voor Jim, de zwarte slaaf waarmee hij bevriend was. Scarlett O’Hara erkent in Gone With The Wind de aanwezigheid van de slaven niet eens, zo gefocust op zichzelf (“Ik wil weer vrij zijn”, schreeuwt ze ergens zonder ironie uit). Hoewel ook problematische en controversiële verhalen verteld mogen worden (laat het verbannen van boeken maar over aan radicale Republikeinen), is het geen slecht idee om bij het lezen van Gone With The Wind Churchwells boek binnen handbereik te houden en daarmee de onwaarschijnlijke klassieker, in welke versie dan ook, van de nodige achtergrond te voorzien. Zonder draagt de strip immers bij aan wat in de VS, helaas, tot de orde van de dag hoort: het banaliseren van de slavernij.
