Ulrich Seidl vertelt opnieuw een onconventioneel en provocerend verhaal. In de hoofdrol een verwrongen pedofiel, een zichzelf verachtende man die worstelt met zijn seksuele gevoelens en misplaatste liefde voor kinderen. Sparta is een intrigerende maar moeilijke film die de meest ongemakkelijke gevoelens opwekt.
Sparta vormt een tweeluik met Rimini, Seidls vorige film uit 2022. Daarin ontdekt de gevallen popster Richie Bravo de onderbuik van de Italiaanse kuststad in een groteske belevenis van immorele seks en toerisme. Richie Bravo was al een controversieel figuur, maar zijn broer Ewald personifieert in Sparta een heel wat gevoeliger thema. De film volgt een Oostenrijkse man die van het begin duidelijk worstelt met zichzelf. Hij bezoekt zijn demente vader die, gekweld door oorlogsherinneringen, dwaalt door de gangen van een rusthuis. Seks met zijn vriendin gaat hem moeilijk af en al spelend met de kinderen in de buurt ontdekt hij beetje bij beetje de onderliggende gevoelens die van hem zo’n outsider maken.
Wanneer hij verhuist naar Roemenië om een nieuw leven te starten, wordt de film steeds donkerder. Ewald renoveert een oude school en geeft judoles aan een groep jongens. Zijn intenties schommelen tussen liefdevol en ronduit grensoverschrijdend, een afweging waarmee je als kijker constant geconfronteerd wordt. Hij bouwt een hoge muur rond de school om pottenkijkers te weren en creëert zo een dubbelzinnige safe space voor de jongens. Ze voelen zich er namelijk veiliger dan bij hun eigen vaders bij wie de toxische masculiniteit de overhand neemt, maar komen zo terecht bij een man wiens aandacht en liefde even grimmig zijn.
Een film over pedofilie is gedoemd om controverse te creëren. Zo werd ook de release van Sparta geboycot door een artikel in Der Spiegel. Het Duitse tijdschrift beweerde dat de onprofessionele kindacteurs, die uit verschillende dorpen gecast werden, onjuist behandeld werden op de set. Ondertussen werden deze beschuldigen door verschillende productieleden weerlegd, maar is het nog steeds niet helemaal duidelijk of de kinderen tijdens de opnames wisten waar de film echt over ging.
Nu de film dan toch de bioscoopzalen bereikt, weten we dat Seidl bovenal een hoogst ongemakkelijke film wilde maken. De intenties en gevoelens van het personage zijn onmiddellijk duidelijk. Ook al koos Seidl ervoor zijn protagonist nooit te laten overgaan tot strafbare daden, de scènes waarin Ewald de jongens fotografeert of samen met hen doucht zijn al akelig genoeg. Sparta is geen simpele vorm van entertainment, maar wil de kijker aan het denken zetten over dingen waar je het liefst niet mee geconfronteerd wordt.
Dit is dan ook een onaangename film, zowel voor de kijker die keer op keer ziet hoe Ewald zijn eigen drang in toom probeert te houden, als voor de acteur zelf die naast de voor de hand liggende mogelijke associatie met het thema, zich moet inleven in een rol vol zelfhaat en afschuwelijke verlangens. Acteur Georg Friedrich doet dit heel geloofwaardig. Met behulp van Seidls minimalistische visuele stijl, de docuachtige filmtechnieken en het deprimerende hedendaagse Roemenië als decor, zet Friedrich een rauw portret neer van een man die gevangen zit in een onbespreekbare innerlijke wereld.
Zonder uitgesproken empathie te willen opwekken, slaagt Ulrich Seidl er met Sparta wel in een andere blik te werpen op een problematiek die doorgaans genegeerd wordt totdat er iets onomkeerbaars gebeurt. Dit is een spraakmakende en benauwende film die zeker niet voor elke kijker weggelegd is.
Sparta is tussen 19 en 23 september te zien in De Cinema te Antwerpen.
