In 2017 draaide de in Barcelona geboren Carla Simón met Estiu 1993 een film die een opvallende affiniteit vertoonde met het rurale leven op het Spaanse vasteland. Ze won met die prent onder andere de prijs voor het beste debuut op het filmfestival van Berlijn, maar niemand had kunnen voorspellen dat de cineaste vijf jaar later op het hoofdpodium zou staan om de Gouden Beer in ontvangst te nemen voor Alcarràs, een film met – jawel – een opvallende affiniteit voor het rurale leven op het Spaanse vasteland.
Zoals in de vijf jaar oudere voorganger speelt het ‘decor’ van het Spaanse – Catalaanse – binnenland een cruciale rol in het concept van de film. Hier is dat als motor voor het narratief over een kleine commune van perzikboeren die drastische veranderingen in de ogen kijken wanneer de eigenaar van hun gronden komt te overlijden en de erfgenaam van plan is alles te verkopen.
Simón groeide zelf op in deze cultuur en omgeving, en dat is zeker te merken aan de manier waarop die elementen in de film worden geïntegreerd. Het landschap waarin alles speelt – en de tactiliteit ervan in wind, licht en beweging – is veel meer dan een achtergrond voor het verhaal en maakt echt deel uit van de levens van de personages. De grootvader die al zijn hele leven het land bewerkt, de vader die moet worstelen met veranderende tijden en modernisering, de kinderen die er kattenkwaad uithalen, de tieners die er heimelijk wiet kweken of danspasje uitvoeren. Elk van de kleine verhalen in deze narratieve caleidoscoop is verbonden met het land en de film slaagt er heel goed in om te laten zien hoe de levenswijze en cultuur die vergroeid zijn met het landschap zowel iets zijn om gekoesterd en bewaard te worden, als toch ook een gevangenis vormen voor nieuwe generaties die inzien dat er geen toekomst meer ligt in het slaafs navolgen van wat hun ouders hen voordeden. Conflict is onvermijdelijk binnen die schets en de voortdurende botsing tussen stagnering en onvermijdelijke verandering – traditie als voedingsbodem maar ook als kooi – levert de stuwkracht voor dit innemende portret.
Simón bedient zich daarbij net iets té makkelijk van de geijkte ‘art house’-conventie die dicteert dat de camera iedereen en alles dicht op de huid moet zitten om intimiteit te creëren, maar ze weet uit die aanpak toch een zekere emotionele geladenheid te laten groeien die er meer van maakt dan een loutere formule. Hier en daar wordt er ook iets te nadrukkelijk gehengeld naar de sympathie en empathie van de kijker, maar je kan er niet om heen dat dit een film is die wel degelijk een eenduidige visie heeft op concept en beeldtaal en die weet aan te wenden voor het vrij subtiel evoceren van themata en emoties.
Een echt meesterwerk levert dat niet op en de Gouden Beer was misschien toch iets te veel eer, maar deze proeve doet zeker uitkijken naar toekomstig werk van Carla Simòn.
