Bloed blijft een van de meest tot de verbeelding sprekende elementen van het lichaam. Het kreeg doorheen de eeuwen de meest intrigerende statussen zonder dat de groeiende medische kennis ook maar iets aan die fascinatie (en vaak ook angst) veranderde. Een geschiedenis van het bloed schrijven lijkt bijna onmogelijk zonder bepaalde keuzes te maken en een beperkt aantal invalshoeken aan bod te laten komen. Voor hematoloog Marc Boogaerts is de medische geschiedenis, samen met haar ontwikkelingen, uiteraard Gefundenes Fressen, al beperkt hij zich daar allesbehalve toe.
In zes verschillende delen behandelt Boogaerts uiteenlopende elementen van bloed, zo komen aan bod: de wetenschappelijke geschiedenis en toekomst, een antropologische en religieuze visie, alsook de bekendste `bloedziektes` en hoe bloed binnen de forensische wetenschap een rol speelt. Dat Boogaerts als wetenschapper-arts zich vooral thuisvoelt in de meer wetenschappelijke delen mag voor zich spreken, toch toont hij zich ook in de andere lemma`s als voldoende geïnformeerd. De manier waarop het boek opgebouwd is, voelt aan als een samenstelling van kleine lezingen, wat dan weer laat vermoeden dat Boogaerts geen onbekende is in binnen het Vlaamse lezingencircuit. Die opbouw zorgt enerzijds voor een vlotte vertelstijl, maar verhindert ook wel dat een soepele overgang doorheen het boek verzekerd is.
Dat laatste is vooral duidelijk in het eerste deel waar Boogaerts zich over de religieuze connotaties van bloed buigt en veeleer fragmentarisch tewerk gaat. Op zich blijft het boeiend om wat meer te lezen over de middeleeuwse mystica Hildegarde von Bingen, maar de sprong naar de hele graalmythologie is wel heel groot, in het bijzonder omdat erna de Heilige bloedprocessie, huilende heiligen en bloedhosties ook vermeld worden naast de lijkwade van Turijn. Dat het hier om veelal religieuze gebeurtenissen en mythes gaat die vakkundig wetenschappelijk onderuit gehaald kunnen worden, verleent hen wel enige cohesie, maar het is duidelijk dat Boogaerts in dit eerste, relatief korte deel, nog zijn verhaal zoekt. In het tweede, en langste, deel betreedt hij meer vertrouwd terrein.
De geschiedenis van de wetenschappen en in het bijzonder de belangrijke plek die de humorenleer en daaraan gekoppeld de aderlatingen daarbij innamen, geven Boogaerts de kans om anekdotische verhalen te koppelen aan een meer universele reflectie over de vaak trage weg die geneeskunde aflegde. Hij beschrijft hoe soms per toeval ontdekkingen gedaan werden, dan wel (te) lang terzijde geschoven werden door theoretische geneesheren die zich verheven zagen boven de chirurgijnen. De ontdekking van de bloedsomloop, verbeterde hygiënische omstandigheden, bloedtransfusies en meer worden helder en bevattelijk weergegeven. Zelfs wanneer Boogaerts bij moderne toepassingen als stamceltherapie aanbelandt, weet hij perfect de lijn tussen overdreven generalisatie en academische grondigheid te bewandelen, waardoor ook de leek mee is zonder meteen een medische encyclopedie te moeten raadplegen.
Het pleit voor Boogaerts dat hij nergens neerbuigend spreekt over de oudere methodes in het volle besef dat men binnen enkele honderden jaren met evenveel hoofdschudden de huidige, moderne geneeskunde als achterhaald zou beschouwen. Finaal blijven er immers ook nu nog veel vragen over en schrijdt de wetenschap met voorzichtige pasjes vooruit. Dat ze echter wel een aantal antwoorden gevonden heeft voor ziektes die eeuwenlang een doodsvonnis betekenden, komt in een derde deel aan bod waarbij bekende, zij het niet noodzakelijk courante ziektes als sikkelcelanemie, hemofilie en leukemie aan bod komen. Ook hier weet Boogaerts specifieke gevallen te koppelen aan een wetenschappelijke en historische reflectie, waardoor niet alleen de gevolgen van de ziekte duidelijk worden, maar ook de manier waarop nieuwe inzichten ziektes kunnen bekampen of draaglijker maken.
Alvorens hij in de laatste twee delen opnieuw de wetenschapskaart trekt, keert Boogaerts terug naar een meer maatschappelijke reflectie en de manier waarop bloed onder meer als een vehikel voor racistische ideologieën gebruikt kon worden. Doorheen de eeuwen heen werd bloed als een metafoor gebruikt, wat ook weerkeert in de verhalen over onder meer blauw bloed. Boogaerts geeft enkele potentieel wetenschappelijke verklaringen alvorens naar andere kleuren van bloed over te gaan. Dat aan bloed bovendien lang een geneeskrachtige werking toegeschreven werd, wat ongetwijfeld mee bijgedragen heeft aan de vampierenmythe, lijkt voor de hand te liggen en Boogaerts maakt er gebruik van om ook hier kort iets te vertellen over de mogelijke verklaringen voor een aantal mythes.
De wetenschapper is nooit ver weg. Zo wordt in het voorlaatste deel aan de hand van enkele mooie voorbeelden (zelfverklaarde afstammelingen van verdreven koningen en keizers) aangetoond hoe fantasten en de overleveringen waarop ze teren gemakkelijk van de hand kunnen gewezen worden dankzij DNA-tests. Hoezeer Boogaerts ook in zijn element lijkt te zijn, toch heeft hij het beste voor het laatste gehouden. Als onderzoeker en pionier in stamceltransplantatie binnen België kent hij de materie als zijn broekzak en hij heeft bovendien tal van ontwikkelingen vanop de eerste rij meegemaakt. Ook hier weet hij treffend de nodige informatie door te geven zonder enerzijds belerend over te komen of anderzijds te oppervlakkig te blijven.
Boogaerts die zijn studies financierde door als reporter te werken voor De Nieuwe Gids heeft daar duidelijk de nodige knepen geleerd rond hoe iets te vertellen. De korte sprint heeft hij dan ook van bij de start mee, het langere verhaal vertellen gaat hem echter wat moeilijker af. Toch weet hij ook een groter geheel te schetsen, in het bijzonder wanneer hij het aan wetenschappelijke inzichten kan koppelen, voelt Boogaerts zich op vertrouwd terrein. De geschiedenis van bloed zoals gebracht in Bloed is uiteraard niet de ultieme geschiedenis, maar Boogaerts weet wel verschillende invalshoeken zo te brengen dat een breed beeld geschapen wordt dat van religie over folklore naar de toekomst lonkt en onderwijl een fascinerende geschiedenis schetst.
