De hele maand december blikt enola terug op het afgelopen jaar met de interviewreeks DIT WAS 2016. Daarin laten we artiesten aan het woord die het jaar maakten of wiens plaat onterecht onopgemerkt de vergetelheid in dook.
Een soundtrack schrijven is één ding. Dat voor een game doen een tweede. Er dan ook nog voor zorgen dat de hele zwik herleid kan worden tot een eindeloze, zichzelf genererende muzikale achtergrond nog iets helemaal anders. 65DaysOfStatic deed het met No Man’s Sky – Music For An Infinite Universe allemaal. En zo werd 2016 een kantelpunt; het moment waarop alles opnieuw open ligt.
Het is zes uur ’s avonds in de Botanique wanneer ik Paul Wolinski tref, en aangezien in de catacomben die backstage genoemd worden de verjaardag van drummer Rob Jones wordt gevierd, besluiten we ons te installeren op de trapjes die naar het podium van de Orangerie leiden. Het is een zware dag geweest, met een kleine twitterstorm tussen 65DaysOfStatic en How to Dress Well over een verkeerde opstelplanning tot gevolg. De iele knoppenman/gitarist wil er niet veel woorden aan vuil maken, maar oogt vermoeid. Dit is het tourend leven dat de groep twee jaar lang hartsgrondig gemist heeft, maar dat krijg je als een gameproducent je belt of hij een nummer mag gebruiken in een trailer, en jij denkt “laat ons maar die hele soundtrack doen”.
Wolinski: “Zo eenvoudig is het nochtans echt gegaan. We waren in de Verenigde Staten de tour rond onze vorige plaat Wild Light aan het afwerken, toen Hello Games ons belde of ze “Debutante” van op We Were Exploding Anyway mochten gebruiken op de trailer van wat hun nieuwe spel No Man’s Sky zou worden. Natuurlijk. En aangezien onze gedachten al lang richting soundtrackwerk gingen, was alles snel beklonken. Ik ontmoette Sean Murray, de regisseur, bij een kop koffie in Londen, en het was duidelijk dat wij de soundtrack wilden maken en hij wilde dat wij dat deden. Bleek dat ze niet zo’n typische sci-fiscore met orkest wilden, maar een 65daysplaat. Dat kon, natuurlijk, maar no way dat we hen gewoon toegang gaven tot al onze muziek, en vijftien jaar hard werk zou herleid worden tot ‘het geluid van een nieuw game’. Dat onderscheid was nodig. We zouden voor No Man’s Sky gewoon 65DaysOfStatic zijn, ergo; onze volgende plaat maken die toevallig de soundtrack was.”
enola: Bleek dat ze wel een specifiek soort 65DaysOfStatic-album wilden.
Wolinski: “Onze initiële plannen voor een volgend album gingen een veel ruwere richting uit, minder gericht op songs. En dat was duidelijk niet wat ze van ons verwachtten. Ze hebben ons een shortlist gegeven van wat je als hun versie van onze Greatest Hits kunt beschouwen, en dat was duidelijk: “Debutante”, veel gerief van ons debuut Fall Of Math, en nauwelijks iets van de meer techno-achtige boel. Ok. We hadden dat geluid ondertussen wel achter ons gelaten, maar er stond geen enkele song op de lijst waar we spijt van hadden. Sowieso ligt de tijd achter ons dat we nog oversensitief waren over ons artistieke proces. Vijf jaar geleden hadden we het idee vies gevonden; zouden we denken dat we onszelf oneer aandeden door als huurlingen muziek te maken, nu niet. We waren benieuwd of we het zouden kunnen op een manier waar we trots op konden zijn. Dat is gelukkig ook gelukt, want ik heb geen idee wat er zou zijn gebeurd als we waren geëindigd met een hoop verwaterde versies van wat we eerder beter deden. Er zijn momenten als “Supermoon”, waarop we bewust knipogen naar een “Debutante”, maar net zo goed raakten we weg met een dronerige noisescape als “Pillars Of Frost” zodat het geen lazy cash-in werd.”
enola: En dan was er nog dat klein detail: aangezien de hele wereld van No Man’s Sky pas al spelend wordt gegenereerd, moest ook de muziek zo gemaakt worden dat ze zichzelf stukje bij beetje uitvindt terwijl de speler bezig is.
Wolinski: “Begin er maar aan. Het masterplan was dat we éérst de plaat zouden opnemen, en dan pas kijken hoe we er dat oneindig algoritmisch ding van zouden maken. Veel generatieve muziek is nogal ambient, omdat dat nu eenmaal gemakkelijk eindeloos te herhalen en te variëren is, en dat wilden wij noch Hello Games; het moesten echte melodieën worden, dus het kwam er op neer alles opnieuw uit elkaar te trekken, en opnieuw te genereren eenmaal het gecomponeerd was. Daar kwam bij dat ik zelf niet beschikte over de technologie die onze muziek in het spel zou opwekken, dus moest ik voor mezelf een soort systeem bouwen met de software die ik kende. Plots moest ik gaan nadenken over regels om muziek automatisch te genereren, gebaseerd op wat wij geschreven hadden. Het dwong me op een non-lineaire manier te gaan nadenken over muziek. En zelfs al hoor je dat niet in de cd-versie van No Man’s Sky, het is wel wat ik meeneem naar de toekomst van 65DaysofStatic.”
enola: Ik moet plots denken aan die machine die op basis van oude Beatlesnummers een nieuw nummer schreef in dezelfde stijl.
Wolinski: “Daar heb ik toevallig genoeg net een paper over afgewerkt in het kader van een doctoraat Compositie dat ik ben begonnen. Het boeiende aan die kwestie is immers dat de tekst nog altijd door een mens is geschreven, net als het arrangement. Dus ja; je hebt iets dat min of meer begrepen heeft hoe een popmelodie werkt, omdat je het zeventig jaar popgeschiedenis hebt gevoed, maar dat is het zowat. Het doet me wat denken aan het Magenta-project van Google waarin men artificiële intelligentie inzet om kunst en muziek te maken. Op zich is dat al problematisch, en minstens even dystopisch als utopisch, maar daar heeft men dus geprobeerd om een stem na te bootsen, niet door het stemsamples te voeden, maar door de fysieke eigenschappen van stembanden na te bootsen. Lieten ze het voor de fun ook naar pianoconcerto’s luisteren, met als gevolg dat dat ding ‘piano’ begon te spreken. Het klonk als een piano, maar dan op een vreemde manier. Je hoort geen aanslag, het stopt soms op een vreemde manier … Erg interessant hoor, maar verder dan na-apen van honderden jaren pianocompositie is het ook niet. En zo is het met “Daddy’s Car”, dat vals Beatlesnummer: het lijkt gewoon op wat al was. Terwijl je van artificiële intelligentie toch muziek zou verwachten die klinkt als niets dat je al hoorde?”
enola: Hoe denk je dat wat je geleerd hebt, zal terugkeren in wat 65DaysOfStatic hierna doet?
Wolinski: “Dat is het meest verwarrende. Ik ben recent nogal gefascineerd door de idee dat, als er dan toch zoveel mogelijkheden voor ons liggen, het belangrijk is om nieuwe toekomsten te verzinnen, net omdat het einde van de wereld zich op dit moment dag na dag lijkt aan te dienen. (lachje) Het is moeilijker om positieve dingen te bedenken, maar ik heb wel wat goeie argumenten gelezen dat dat net de rol van cultuur is. Niet als één of andere vreemde hippiedroom, maar als een manier om nieuwe wegen naar iéts te bedenken.”
“Kijk: in onze vroege jaren waren we er met 65DaysOfStatic van overtuigd dat er een nieuw geluid was dat we moesten vatten; een manier om gitaren en elektronica aan heavy noise te paren waarop nog niemand gestoten was, en waar wij naar zochten. De technologie is in die twintig jaar van erg beperkte naar eindeloze mogelijkheden gegaan, en dat spectrum aan geluiden is nu wel gedekt. Nu zoeken we naar nieuwe expressievormen in plaats van geluiden, want die zijn nu wel gedocumenteerd, en gecatalogiseerd. Drums en banjosamples, dwarsfluiten en orkesten, whatever, je kunt het gebruiken, want elke mogelijkheid is zo toegankelijk dat alles misschien al gedaan is. In zijn boek Noise voorspelde Jacques Attali al in 1977 dat muziek zijn geldelijke waarde zou verliezen omdat er een overaanbod zou komen en het gemakkelijk deelbaar zou worden, waardoor het los komt te staan van de economie. Op het einde stelt hij een wereld voor waar muziek van overal komt, niet per se van mensen op een podium, maar zo verrassend nieuw en fris is. En dat kan popmuziek niet meer, want iedereen is zo vertrouwd met het ritueel, de regels, dat het meer gaat om het bevredigen van verwachtingen dan verwachtingen uitdagen. Dus moet je wel andere vormen zoeken. Nieuwe combinaties doen niet meer opkijken, maar nieuwe vormen … Waarom blijven we maar praten over platen en songs, als er geen reden is waarom je geen eindeloze stroom muziek zou uitbrengen met de juiste automatische muziekgeneratietools? Maar commercieel houdt dat natuurlijk geen steek, en dat is het probleem; het moet een product blijven.”
enola: Ik bedacht net hoe je met die muziekgenererende software een Spotify-account zou kunnen opzetten die elke speler unieke 65daysmuziek voorschotelt, maar …
Wolinski: “Iets zou verloren gaan, right“?
enola: Ja. Er is een reden dat we altijd weer eindigen bij songs en albums. Een plaat, een song heeft een waarde. Zoals er na eeuwen schilderkunst nog altijd mensen zijn die het penseel ter hand nemen, en anderen die betalen om het in huis te mogen hangen.
Wolinski: “Ik ben het helemaal met je eens. En toch ben ik de laatste tijd erg geboeid geraakt door het hele Vaporwavegenre. Niet omdat ik het goed vind, want het klinkt voor het merendeel als de Blade Runnersoundtrack op eindeloze repeat, geschreven door een stel pubers op hun laptop, maar het is bizar hoe een BandCamplabel als Dream Catalogue zo’n welomschreven esthetiek aanhoudt, en dat werkt. Zelfs al hebben die songs vreemde titels vol symbolen die je niet kunt uitspreken, het heeft een publiek. Je klikt drie dingen aan, en je weet exact dat je het volgend uur iets hoort dat je technisch gesproken nog nooit hebt gehoord, maar waarvan je weet hoe het zal klinken.”
“Het is volstrekt wegwerp, maar het marcheert wel. Ik heb er mezelf al op betrapt dat ik aan het werken of surfen was, en dat het opstond als achtergrondmuziek. Het voelde aangenaam aan, ik keek op als de muziek uitviel, kon de productie waarderen … maar het zou me nooit te binnen schieten om één specifieke song opnieuw te gaan opzoeken. Het is een heel andere manier om naar muziek te kijken, en het fascineert me, net omdat het zo weinig gebeurt. Het internet biedt eindeloze mogelijkheden, maar het lijkt alsof die nog niet gevat zijn.”
enola: Als ik je zo hoor, dan lijkt het alsof 65DaysOfStatic nog niet echt klaar is voor een volgende stap.
Wolinski: “Sowieso touren we nog met No Man’s Sky tot na de festivalzomer, maar verder? Eigenlijk zijn we sinds na We Were Exploding Anyway aan het zoeken. Met die plaat hadden we eindelijk het geluid gevonden dat we zochten, maar onze toenmalige platenfirma heeft alles mismeesterd, waardoor dat album dood viel. We hebben toen bewust even afstand genomen van de hele businesskant, zijn uiteindelijk Wild Light gaan schrijven, maar hebben vooral nagedacht over wat 65DaysOfStatic voor ons moet zijn. We willen ons niet in de positie manoeuvreren dat we over twintig jaar wakker zouden worden, en zien dat we buiten het wereldje van de groep niets hebben. We willen een band zijn die meer kan dan touren en platen opnemen, onszelf op interessant nieuw terrein begeven. Daarom hebben we samen met Wild Light ook een geluidsinstallatie voor het Tramlinesfestival in Sheffield gemaakt, “Sleepwalk City”, wat heel erg cool was.”
“Nu goed, technisch gesproken zijn we nog altijd getekend bij Superball, al is daar weinig liefde verloren. Misschien weten ze niet eens dat we nog bestaan, maar het kan zijn dat we dat contract nog moeten honoreren. Het zal wel ongepast zijn dat ik het zo vlakaf zeg, maar dat dat niet mag, zegt al veel over de muziekindustrie. Dat is gewoon bizar.”
enola: Even vreemd is dat ik overweeg jullie te beschermen door dit niet zo neer te schrijven. Ik doe het nu toch, maar ik twijfelde.
Wolinski: “Ja, en wat is dat voor onzin? Die mensen hebben waarschijnlijk al meer dan een jaar niet met ons gepraat. Dus vooral hoe we dat gedoe zullen aanpakken, zal dicteren in welke vorm we straks nog iets doen. We zijn in elk geval niet van plan te stoppen.” (lachje)
enola: This band is unstoppable. We dachten het wel.
