David Cronenberg laat met Maps to the Stars zijn negentiende film los op een niet bepaald nietsvermoedende wereld. De recensie van zijn jongste worp komt er zeer binnenkort aan, maar wat dacht u van een uitgebreide terugblik op het levenswerk van zijne Weirdness? Maar bedoelen we ook echt een terugblik waar u een uur of vier, vijf mee zoet bent? Welaan dan!
Oh ja… Sommige van de foto’s bij de recensies zijn “not suitable for work”. Maar u moet op uw werk ook geen recensies zitten lezen, daar gaat de economie niet beter van worden! Jan De Nul laat weten dat u zich zou moeten schamen!
Degene waar het allemaal mee begon: Shivers (1975)
David Cronenberg begon zijn carrière als eenvoudige horrorregisseur, die slechts met moeite geld loskreeg van de Canadese regering om zijn eerste prent te financieren. Een film die zijn exploitation-roots trouwens met trots laat blijken: de originele titel was They Came from Within, een B-film uit de jaren vijftig waardig. Er zitten al een aantal typische Cronenberg-ideeën achter, dat wel, en de panache van de regisseur is overduidelijk, maar laat hier ook niet te pretentieus over doen: dit is een goedkope horrorfilm.
Degene waarin hij hetzelfde deed, maar dan met een groter bereik: Rabid (1977)
Niemand minder dan latere Ghostbusters-regisseur Ivan Reitman speelde producent voor Cronenbergs tweedeling, waarin niemand minder dan Marily Chambers de hoofdrol speelt. Cronenberg wilde eigenlijk Sissy Spaceck casten, maar ja, soms krijg je nu eenmaal je zin niet. En eerlijk gezegd, de hele film voelt wel een beetje porny aan. Op een goede manier.
Degene die niemand heeft gezien: Fast Company (1979)
Probeer hier de dvd maar eens van te vinden: Fast Company was Cronenbergs eerste uitstapje buiten het horrorgenre, een goedkope drag race movie, bestemd voor de drive ins. Het verhaal gaat over een autocoureur die door zijn sponsor wordt vervangen door een rivaal en daar niet bepaald gelukkig mee is. De film zelf is niet veel om over naar huis te schrijven, maar voor het eerst werkte Cronenberg binnen een gevestigd genre en moest hij zich plooien naar de conventies van een studio. Later zou hij, naar eigen zeggen, van die ervaring profiteren om andere films gemaakt te krijgen, dus hey… Iedereen gelukkig, toch?
Degene die een beetje Kramer Vs Kramer is, maar dan met killer dwergen en misvormde foetussen: The Brood (1979)
En hier komen we aan de film waarmee Cronenberg zich bewees: gedurfde beelden, een compleet van de pot gerukt scenario, uitbundige gore en dan nog een verrassend gelaagde thematiek ook: The Brood heeft het allemaal. Destijds knapten heel wat mensen er op af, critici niet in het minst, maar de film is eigenlijk een briljant vormgegeven schreeuw van frustratie van de regisseur, die op dat moment een pijnlijke vechtscheiding meemaakte.
Lees de bespreking
Degene waarvan iedereen één scène heeft gezien: Scanners (1981)
Jaja, dat ontploffend hoofd kent iedereen, maar relatief weinig mensen hebben het hele ding gezien. Nochtans is dat de moeite. Scanners is niet Cronenbergs beste film, door een hoofdrolspeler die teleurstelt en een scenario dat nog een beetje wankelt, maar er zitten schitterende scènes in en de sfeer van de prent toont een regisseur die meer en meer zijn eigen stijl aan het vinden is. En dan is er nog Michael Ironside, natuurlijk, in de rol die zijn hele carrière zou bepalen.
Lees de bespreking
Degene waarin James Woods een foef op zijn buik ontwikkelt: Videodrome (1983)
Long live the new flesh! Videodrome is een complexe, surrealistische, barokke nachtmerrie van een film, vol onvergetelijke beelden – waarvan de meeste een gigantische ick-factor hebben. Het heeft even geduurd voordat Videodrome ten volle gewaardeerd werd door pers en publiek, maar tegenwoordig staat hij te boek als één van Cronenbergs beste, meest visionaire films. En James Woods is natuurlijk fantastisch, dat spreekt voor zich.
Lees de bespreking
Degene waarin Christopher Walken nog normaal sprak: The Dead Zone (1983)
Videodrome was destijds niet het grote commerciële succes, maar met The Dead Zone, één van de weinige geslaagde verfilmingen van een Stephen King-boek, was het wel raak. Cronenberg zette zijn voorliefde voor body horror opzij (enfin, toch voor het grootste gedeelte), om er een spannende thriller van te maken, gedrenkt in de nucleaire paranoia van die tijd.
Degene die iedereen heeft gezien: The Fly (1986)
Lees de bespreking
Degene waarin Jeremy Irons een homo-erotische, incestueuze relatie heeft met zichzelf: Dead Ringers (1988)
Hier bereikte Cronenberg zowaar de status van respectabele filmmaker: een intelligente, klinische thriller waarin Jeremy Irons tweeling-gynaecologen speelt. De plot is in feite even waanzinnig als eender welke exploitation film, maar het wordt met zoveel intellectueel serieux gebracht, dat je toch helemaal mee bent. Jeremy Irons was nooit beter dan in deze dubbelrol. Of het moest die keer zijn dat hij de stem van Scar deed, maar dat is toch niet helemaal hetzelfde.
Lees de bespreking
Degene met de pratende anussen: Naked Lunch (1991)
Je bent een auteur-cineast of je bent het niet. Cronenberg verfilmde de onverfilmbaar geachte roman van William Burroughs, en maakte er een geflipte koortsdroom van, moeilijk te volgen maar onmogelijk te negeren. Peter Weller speelt een aspirant-schrijve die zijn eigen vrouw per ongeluk neerschiet en vlucht naar Interzone, een soort film noir-variant op Marrakech, vol erotische verleidingen, druggy visioenen en vreemde fantasy-creaturen. Een film waar een handleiding bij hoort, maar wie niet bang is om de trip te ondergaan, krijgt iets onvergetelijks te zien.
Lees de bespreking
Die andere die niemand heeft gezien: M. Butterfly (1993)
En toen dreef Cronenberg zijn respectabele status te ver: M. Butterfly was een statisch, James Ivory-achtig en vooral ongeloofwaardig drama over een Franse diplomaat (opnieuw Jeremy Irons) die verliefd wordt op een Chinese operazangeres en twintig jaar lang niet door heeft dat zijn butterfly eigenlijk gewoon een man is die hem wil bespioneren namens de Chinese overheid. Oeps. Het probleem is dat je de centrale relatie gewoon niet gelooft, en dat maakt alle overige thema’s eigenlijk irrelevant.
Degene waarin James Spader seks heeft met een litteken: Crash (1996)
De goegemeente sprak er schande van, in Engeland werd hij ei zo na verboden en katholieke groeperingen vreesden hun onsterfelijke ziel: yup, Cronenberg deed iets met seks. Crash was een schandaalfilm van een formaat waar zelfs de regisseur geen rekening mee had gehouden. Hij werd onthaald op boegeroep in Cannes, maar won er wél een speciale prijs voor artistieke durf (hem gewoon een Gouden Palm geven was dan weer te veel gevraagd, blijkbaar). Een “zien is geloven”-gevalletje waar je ofwel meteen grote fan van bent, of anders finaal op afknapt.
Lees de bespreking
Die waarin de personages videospelletjes spelen op een soort baarmoeder: eXistenZ (1999)
Cronenberg greep (min of meer) terug naar de plotconventies en stijl van Videodrome, zijn het dan met veel minder gore, voor dit verhaal van een futuristische game-ontwerpster die op de hielen gezeten wordt door moordzuchtige anti-gamers. De affaire-Rushdie is dan ook nooit ver weg in deze bizarre fantasie, die stiekem enorm grappig is. Als je de humor er van ontdekt, tenminste.
Lees de bespreking
Die waarin je geen woord verstaat van wat Ralph Fiennes zegt: Spider (2002)
Een huiveringwekkend en meelijwekkend portret van een man die worstelt met schizofrenie, briljant gestalte gegeven door Ralph Fiennes, in een rol die in feite zo goed als woordenloos is. Spider is geen toegankelijke film, maar hij is wel fascinerend, en wie bij de les blijft en niet ongeduldig wordt, zal merken dat alle puzzelstukjes op het einde echt wel in elkaar vallen. Op dat moment besef je pas wat een clevere, symbolisch geladen film de regisseur eigenlijk heeft gemaakt.
Lees de bespreking
Degene waarin we te weten kwamen dat seks op een trap best wel oncomfortabel is: A History of Violence (2005)
Cronenberg was tegen deze tijd al grondig gecanoniseerd, zodat elke nieuwe film ontvangen werd als een soort evenement – door zijn schare fans dan toch. A History of Violence was conventioneel genoeg om een groot publiek aan te boren, maar nog altijd anarchistisch genoeg om het kernpubliek te plezieren. Het was ook het begin van zijn lange samenwerking met Viggo Mortensen.
Lees de bespreking
Degene waarin het concept naakt-messengevecht-in-de-sauna ontstond: Eastern Promises (2007)
Opnieuw Viggo Mortensen, ditmaal aan de zijde van Naomi Watts en Vincent Cassel, in een gangsterdrama dat opnieuw minder extreem of grensverleggend is als Cronenbergs vroegere werk, maar nog altijd een zeer eigen twist geeft aan een bekend genre. De plot is niet altijd even geloofwaardig, maar wanneer Cronenberg uithaalt met een straffe scène, dan weet hij verdorie behoorlijk doel te raken. De face off in de sauna is onvergetelijk.
Lees de bespreking
Degene waarin we vreesden voor het gebit van Keira Knightly: A Dangerous Method (2011)
Jammer om te zeggen, maar in dit psycho-seksueel drama over de relatie tussen Freud en Jung (en tussen Jung en een van zijn neurotische patiënten), toonde Cronenberg voor het eerst zijn leeftijd. De film boeide wel, maar hij was ook een tikkel te praterig, een beetje te braaf, een klein beetje saai ook wel. En Keira Knightley’s vertolking was gestileerd op een manier die niet iedereen kon pruimen. De ideeën waren beter dan de film.
Lees de bespreking
Degene waarin Robert Pattinson al zijn Twilight-fans kwijtspeelde: Cosmopolis (2012)
Heel wat mensen wisten niet wat ze hier van moesten maken, maar na A Dangerous Method mocht het duidelijk zijn: Cronenberg was écht niet normaal geworden. Hij had het nog steeds in zich om een extreem bizarre, uitdagende, gewaagde film te maken die niemand van de eerste keer kon vatten. Robert Pattinson blaast met een brede grijns zijn pubervriendelijke Twilight-imago op als een afgestompte yup die, geïsoleerd in zijn limousine, een hele dag door New York rijdt om naar de kapper te gaan.
Lees de bespreking