Twintig jaar Nu metal :: Deel 2: Massasucces en Megalomanie

“You Wanted The Worst. You Got The Worst” (F. Durst)

”Hybris: de, zelfst.naamw. (m./v.) Uitspraak: [‘hibrɪs], Oudgrieks: overdreven trots, hoogmoed, overmoed, grootheidswaanzin, brutaliteit, onbeschaamdheid”. Volgens de oude Grieken was het een van de ergste zonden die men kon begaan. Bijna drieduizend jaar later zal het concept pijnlijk worden geïllustreerd aan de hand van een handvol metalbands die bijna per ongeluk een nieuw muziekgenre uitvinden. Nu metal schiet als een raket naar het grote succes, maar dat maakt de val des te dieper.

Wanneer Korn in april 1996 weer met Ross Robinson naar Indigo Ranch trekt, heeft de band nog geen noot nieuwe muziek geschreven. De tijd op tournee werd vooral ingenomen door zwaar feesten, en de volledige groep kampt intussen met knoerten van drank- en drugsverslavingen. Maar er wordt stevig doorgewerkt aan de nieuwe plaat en de intensiteit van het korte schrijf- en opnameproces maakt van Life Is Peachy een heel gefocust, direct album, met een meer creepy sfeersetting (“Mr. Rogers”, “Kill You”, “Swallow”) en explosieve agressie (“Good God, “K@#Ø%!”, “Ass Itch”). Er is ook plaats voor humor, zoals bij de cover van Ice Cube’s “Wicked”, met een hilarische (en hoorbaar knetterstonede) Chino Moreno op vocalen. Het is ook meteen het eerste échte rapmetalnummer van de band. Life Is Peachy betekent meteen de internationale doorbraak van Korn. De videoclip voor A.D.I.D.A.S. wordt (in een afgrijselijk gecensureerde versie) grijsgedraaid op MTV en stuwt de populariteit van de band naar ongeziene hoogtes. Het succes brengt de band twee jaar lang de wereld rond.

Ook Deftones gaat weer met Terry Date aan de slag voor album nummer twee. Vol enthousiasme slaat het viertal aan het schrijven, en ook zij blikken in een creatieve opstoot een meer uitgepuurde en geconcentreerde plaat in. Chino’s stem wordt dit keer wel door een deftige microfoon opgenomen en dat alleen al geeft de plaat een veel meer open sound, die Moreno op de kaart zet als een van de meest enigmatische en flexibele stemmen in de metalwereld. Ook de rest van Deftones verruimt zijn sound, wat vooral in het intimistische “Mascara” en het dreigend opbouwende “Lotion” naar boven komt. Maar er mag ook ouderwets gebeukt worden: “Headup”, de collaboratie met Max Cavalera, wordt een livefavoriet en moshpithit. Around The Fur wordt op een staande ovatie onthaald. “My Own Summer (Shove It)” en vooral het magistrale “Be Quiet And Drive” worden wereldhits, en Deftones’ populariteit schiet als een raket de lucht in. De generatie alternatieve metalbands die midden jaren ’90 voor het eerst de kop opstaken, zijn nu een wereldfenomeen.

Het massasucces van Korn en Deftones sleurt ook andere bands uit dezelfde ‘scene’ mee in de slipstream. Coal Chamber heeft met “Loco” een hitje te pakken en System Of A Down strikt niemand minder dan legendarisch producer Rick Rubin om hun debuut op te nemen. Een paar gozers uit Florida die zichzelf Limp Bizkit noemen (een naam die ze kozen uit eloquente opties als Split Dickslit, Bitch Piglet en Blood Fart), slagen erin om na héél hard aandringen bij Korn een demotape in het bureau van Ross Robinson te smokkelen. De rapmetal van Limp Bizkit hangt tussen onnozel en agressief, en kan rekenen op de inventiviteit van freejazz-drummer (!!!) John Otto, de excentrieke gitarist Wes Borland en de draaitafels van DJ Lethal (ex-House of Pain). Bij het verschijnen van Three Dollar Bill, Yall’ wordt Limp Bizkit plots over de hele wereld in één adem genoemd met grootmachten als Korn en Deftones. Enkele critici hadden intussen een naam bedacht voor deze nieuwe stroom van metal-met-hiphopinvloeden, en noemden het genre in een poging om de hiphopinvloed te benoemen ‘nu metal’. Verrassend genoeg bleef de term hangen.

It’s On!

1998. Onder enorme persaandacht verschijnt het derde Korn-album, dat de nogal arrogante titel Follow The Leader meekrijgt. De videoclip van de vooruitgeschoven single “Got The Life” is zo ongelooflijk ridicuul in het willen afbeelden van de band als vijf normale kerels die lak hebben aan roem en geld (Bentley aan een zwerver geven, Ferrari laten exploderen, feestje bouwen met de vrienden), dat Korn voor het eerst sterallures wordt verweten. Niet onterecht: de opnames van Follow The Leader zijn één groteske drank-, drugs- en seksorgie. Davis verklaart dat hij openingstrack “It’s On” inzong terwijl zowat iedereen in de studio aan het rampetampen was: “It was virtual fuckin’ porno in there. We had so much fun! It was the craziest shit I’ve ever seen in my life, and then I sang that song”, herinnert Davis zich in een recent interview.

De plaat zelf laat een toegankelijker maar minder geraffineerd geluid horen. Er wordt lustig rondgestrooid met productie-effecten in plaats van gitaarexperimenten en vooral de drums van David Silveria wisselen hun funkgrooves in voor rechttoe rechtaan rockritmes. De plaat bevat maar liefst drie hiphopcollaboraties (waaronder het tenenkrommend slechte “All In The Family” met, jawel, Fred Durst), waardoor zowel een mainstream rockpubliek als hiphopfans het album kunnen pruimen. De fans van het eerste uur haken echter massaal af. Het maakt van Follow The Leader niettemin een milioenensucces en de (dan weer fantastische) videoclip van “Freak On A Leash” levert Korn een eerste Grammy op. Korns derde wordt een legendarische plaat en lanceert nu metal met een kanonschot de wondere wereld van de mainstream binnen.

Alles, maar dan ook alles wat nog maar naar midtempo harde muziek ruikt, wordt bestempeld als nu metal, krijgt heavy rotation op MTV en wordt door het exponentieel groeiende aantal volgelingen geslikt als babyvoer. Voor bands die reeds enkele jaren aan de weg timmerden, zoals het eerder genoemde Coal Chamber en System Of A Down, is het een erkenning. Maar halfbakken groepjes als Taproot, Godsmack, Staind, American Head Charge, (hed)PE, Drowning Pool, Spineshank, Kittie, Mushroomhead, P.O.D., Sevendust en Mudvayne (met zowaar een aardbei op gitaar) overspoelen als een ware zondvloed tv en radio. Wanneer zelfs thrashlegendes Machine Head en zowaar het almachtige Slayer een nu metalplaat opnemen (het alom verguisde Diabolous in Musica), slaat de populariteit om in scepsis en afkeer. Maar het ergste moet nog komen.

De val van Rome

In het laatste weekend van juli 1999 zakken bijna 200.000 muziekliefhebbers af naar Rome, New York voor het dertigjarige jubileum van het legendarische Woodstockfestival. Alle grote namen uit de muziekindustrie tekenen present, wat logischerwijs betekent dat er ook een delegatie nu metalbands aantreedt. Op dag twee mag Korn een van de twee hoofdpodia headlinen. Het wordt een onvergetelijke show, waar tienduizenden mensen letterlijk uit hun dak gaan voor het dwingende, pulserende beukwerk van het vijftal uit Bakersfield. De televisiebeelden liegen er niet om (de mensenzee is werkelijk hallucinant) en de reacties van zowel de band als iedereen die erbij was, bevestigen dat dit concert voor de geschiedenisboekjes is. Tot op vandaag zal elk Korn-lid dit concert als absoluut hoogtepunt uit hun carrière aanwijzen.

De dag nadien is het de beurt aan Limp Bizkit. Met hun tweede plaat Significant Other en de single “Nookie” bovenaan wereldwijde verkooplijsten kan ook dit concert niet anders dan een triomf worden. Het draait echter anders uit. De temperatuur in Rome stijgt dat weekend tot 40°C en de drankprijzen zijn waanzinnig hoog, waardoor heel wat concertgangers letterlijk en figuurlijk oververhit raken. De sfeer is al een hele dag grimmig en wanneer Durst en co het podium betreden op het heetst van de dag, hangt er agressie in de lucht. Tijdens “Break Stuff” (“And if my day keeps goin’ this way I just might / Break your fuckin’ face tonight!!”) breekt de hel los: houten platen worden gemolesteerd, alles wat los of vast zit, vliegt door de lucht en algehele chaos breekt uit. Na afloop van het concert lopen de eerste berichten van massale vernielingen en seksuele aanrandingen binnen. Het onheil duurt nog een hele nacht en de uiteindelijke ravage achteraf, materieel en menselijk, is ongezien. Als bij wonder vallen er geen doden. Critici wijzen met een beschuldigende vinger naar Limp Bizkit, en Durst in het bijzonder, voor het aanstoken van de rellen. Durst verweert zich tegen de aantijgingen (en hij heeft nog gelijk ook), maar de imagoschade aan de band, en aan nu metal, is onherstelbaar.

Change (In The House Of Flies)

Bij het aanbreken van het nieuwe millennium heeft nu metal, hoewel nog steeds platgedraaid op menig muziekzender, een imago dat even fris is als tweedehands maandverband. Wie het allemaal aan zich voorbij ziet gaan, is Deftones. Wanneer de band na een wereldtournee van bijna twee jaar en een welverdiende lange vakantie weer klaar is om de studio in te duiken, ziet de wereld er heel anders uit dan ten tijde van Aroud The Fur. Deftones ziet in de val van nu metal echter een opening om haar geluid te verbreden en neemt rustig de tijd om nieuwe nummers te schrijven. De vier duiken in hun platenkast en halen inspiratie uit new wave, pop, triphop, shoegaze en postpunk. Ook duikt de grote liefde voor alternatieve rockbands als Hum en Weezer weer op. Nummers als “Digital Bath”, “RX Queen” en vooral “Change (In The House Of Flies)” staan ver af van het kenmerkende Deftones-geluid van de eerste platen en zullen de blauwdruk zijn van een nieuw, meer open en vloeiende sound die de verdere carrière van de band zal bepalen. Deze radicale koerswijziging zal de groep voorgoed loskoppelen van het intussen verguisde genre dat ze heeft gecreëerd. De ironie wil dat dit gebeurt door een oude truc toe te passen: allerhande conflicterende stijlen met elkaar te mixenom daaruit een eigen geluid te distilleren. Dat Deftones voor deze nieuwe sound de diensten inhuurt van een dj, is dubbel ironisch.

De laatste stuiptrekkingen zijn het pijnlijkst. Limp Bizkit komt met het vrij walgelijk getitelde Chocolate Starfish And The Hot Dog Flavored Water en geeft zichzelf met ambiancesingle “Rollin’” een creatief nekschot. Korn brengt met Issues een doorslagje uit van Follow The Leader (maar dan zonder hiphopuitstapjes), dat zich vooral staande houdt door het uitstekende productiewerk van Brendan O’Brien, maar weinig toevoegt aan het vierkante geluid van Follow The Leader. Daarna verzuipt Korn in een draaikolk van uitspattingen en decadentie. Wanneer Head van zijn zware chrystal meth-verslaving afkickt, Jezus vindt en de band verlaat, verliest Korn ook meteen de helft van haar creatieve brein en zwaait de groep meteen ook haar artistieke relevantie uit. Deftones struikelt nog één keer over het doodsaaie, clichématige rapmetalnummer “Back To School”, een B-kantje op White Pony dat door de platenfirma (en dik tegen de zin van de band) als single wordt uitgebracht. Naast Deftones slagen slechts enkele andere bands, zoals System Of A Down en Slipknot, erin om het nu metal-juk van zich af te schudden. Eind 2000 wordt nu metal volledig overschaduwd door de nieuwe hype in alternatief muziekland: post-hardcore. De nieuwe lichting wordt aangevoerd door At The Drive-In, die doorbreken met Relationship Of Command, een plaat geproducet door de zogenaamde ‘godfather van nu metal’, Ross Robinson. Misschien was het graf graven van het genre dat hij mee heeft gecreëerd ‘an offer he couldn’t refuse’.

recent

¥$ :: Vultures 1

Doorheen zijn hele carrière zijn twee elementen altijd dominant...

Talk Show

27 maart 2024Botanique, Brussel

Eind jaren tachtig sloegen alle rockers plots aan het...

Arthur The King

Uitgerekend in de week dat Joe Camp – de...

Hors-saison

Met zijn sociaal bewogen films past Stéphane Brizé binnen...

Froukje

24 maart 2024Ancienne Belgique, Brussel

Van een blitzcarrière gesproken: een krappe drie jaar geleden...

verwant

Twintig jaar Nu metal :: Deel 1: Duivels in een wijwatervat

“You laugh at me because I'm different, I laugh...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in