“TV is beter dan cinema, want in de bioscoop zie je enkel nog kinderachtige blockbusters, blablabla.” Hoe komt het dan dat ik dit jaar zo genadeloos heb moeten schrappen om te eindigen met een top 10 in plaats van met een top 20? 2013 was een zeer degelijk filmjaar, dat je informeel “het jaar van de onderschatte film” zou kunnen noemen. Maar liefst vier films uit deze top tien kregen noch van het publiek, noch van de (meeste) critici de lof die ze verdienden. We kunnen dan ook alleen maar hopen dat daar in de komende jaren verandering in komt. Anyway, de top 10 van 2013 was…
-
Paul Thomas Anderson begon zijn carrière als een tweede Robert Altman, maar met There will be Blood en nu The Master lijkt hij van gedachte veranderd te zijn om te solliciteren voor de titel van tweede Stanley Kubrick. The Master is een uitgepuurde, gedisciplineerde, bijna Spartaanse personagestudie die zeer diep snijdt. Met behulp van onvergetelijke acteerprestaties van Philip Seymour Hoffman en vooral Joaquin Phoenix maakte Anderson hier de meest memorabele, diepgaande, fascinerende, complexe en kortweg beste film van het jaar.
-
De critici in de VS snapten hem niet en het publiek blijkbaar nog veel minder, maar geloof me: deze waanzinnig ambitieuze mozaïekvertelling zal ooit herontdekt worden als een miskend meesterwerk. Zes verhalen bijten zich in elkaar vast om een uitdagend lappendeken van thema’s, ideeën en persoonlijkheden te vormen. En dat zit allemaal verpakt in een film die continu spannend, grappig of ontroerend is. Of alledrie tegelijk. Zelden bewoog een prent van drie uur zich aan zo’n rotvaart vooruit. Kudos ook voor Tom Hanks en Halle Berry, die het zich perfect kunnen permitteren om alleen maar rollen te spelen die op hun maat gesneden zijn, maar hier een risico nemen door elk een zestal personages te vertolken, waarin ze vaak onherkenbaar zijn.
-
Als iemand die verliefd werd op Jesse en Céline na hun eerste ontmoeting in Before Sunrise, en die deze liefde bevestigd zag in de prachtige opvolger Before Sunset, had ik toch een beetje schrik van Before Midnight – zou de magie ook een derde keer werken? Too damn right dat het een derde keer werkte. Before Midnight is net als de twee hoofdpersonages rijper, volwassener en (bijgevolg) een tikkel meer bitter. En dat is exact waarom deze derde Before-film méér is dan alleen een herhalingsoefening. We zien twee levende, ademende mensen voor onze ogen die geloofwaardig evolueren en streven naar een happy end dat we ze dan ook van harte gunnen. Als ze hem halen.
-
Weinig documentaires zijn zo confronterend als deze genadeloze reconstructie van de daden van de Indonesische death squads. Regisseur Joshua Oppenheimer registreert zonder openlijk te oordelen, en zorgt daarmee voor een verstikkende sfeer, waarin de voormalige moordenaars zichzelf aan de galg mogen praten in de ogen van het publiek. En alsof dàt nog niet genoeg is, analyseert Oppenheimer meteen even hoe film distantiërend kan werken, en hoe we eigenlijk allemaal een beetje zijn gaan denken in filmgenres. Diep indrukwekkende cinema.
-
Door één criticus weinig flatterend omschreven als “the most arty movie you’ll masturbate to all year,” maar als je verder kan kijken dan de seksscènes, dan zie je een prachtig bitterzoete coming of age én een pijnlijk accurate afbeelding van de spanningen tussen twee heel verschillende mensen – de artistieke Emma en de meer conventionele Adèle. De registrerende stijl van Abdellatif Kechiche verveelt geen moment en ook hier vliegen de drie uur voorbij.
-
Moet een film diepzinnig zijn om een meesterwerk te zijn? Nee hoor. Alfonso Cuaron heeft uiteindelijk een oersimpel verhaaltje en thematisch is de prent nu ook niet zo indrukwekkend (Sandra Bullock moet leren loslaten, weet u wel), maar puur op het niveau van meeslepende, viscerale cinema, valt Gravity moeilijk te overtreffen. Cuaron is verfrissend onpretentieus met zijn 90-minuten durende thrill ride: hij wil je anderhalf uur op het puntje van je stoel houden, en verdomd als je daar geen anderhalf uur zit. Niet overanalyseren, niet komen wenen dat de prent de zin van het bestaan niet doorgrondt: geniet hier gewoon van.
-
Een film die je absoluut wél moet overanalyseren, is Only God Forgives, een soort hervertelling van de Griekse mythologie (inclusief een flinke kwak Medea en een riante portie Oedipus), maar dan gefilterd door de Aziatische exploitation cinema. Het resultaat was te bizar om te scoren bij pers en publiek, maar de prachtige cinematografie, de bizarre sfeer, de unieke stijl ervan… Mij hadden ze in ieder geval van de eerste tot de laatste minuut bij de kludden.
-
Ook de Coens lijken de Griekse mythologie maar niet beu te worden: met Inside Llewyn Davis vertellen ze het verhaal van een Odysseus die helemaal nergens naartoe gaat. De tragiek en de humor zijn perfect uitgebalanceerd, Oscar Isaacs is onvergetelijk in de hoofdrol en het bevreemdende gevoel waarmee je de prent verlaat, blijft nog twee dagen in je kleren hangen.
-
Onderschatte films, deel drie: het scenario is misschien maar een doorslagje van Shadow of a Doubt, maar Chan-wook Park regisseert dat ding gewoon te pletter. Hij maakt er een surrealistische nachtmerrie van, die nog maar eens bewijst dat een film echt wel meer is dan alleen het verhaaltje. Een perverse, maar bizar gracieuze film, die op een unieke frequentie zit, waar het goed toeven is.
-
Cameron Diaz heeft seks met een auto en nòg vonden de mensen dit blijkbaar geen goede film. Zij dwalen. The Counselor is een koortsachtige trip van een film, die zeer bewust gaten in zijn scenario laat zitten, maar die wel opvult met veel thematiek, hoogdravende maar hilarische dialogen en een fatalistische doemsfeer die prima aansluit bij de andere werken van scenarist Cormac McCarthy. Hij is misschien niet perfect, maar hij is ambitieus, gedurfd, avontuurlijk en spàt van het scherm.
De flop 5
Tijd om de ramptoerist in onszelf even los te laten. Wat was het grootste cinematisch afval van het jaar?
-
Zeer waarschijnlijk de slechtste film van de voorbije tien jaar, een meer dan 150 minuten durende foltering waarin elke regiekeuze slecht berekend was. De acteurs live laten zingen? Ze zingen vals! Handgehouden camera’s? Het ziet er lelijk uit! Zo zie je maar wat er kan gebeuren wanneer een regisseur zijn eigen bronmateriaal probeert te verloochenen, door een musical, mét of tegen zijn goesting, toch maar “realistisch” te willen maken.
-
Michael Bay heeft een bodemloos zwart gat zitten waar zijn ziel zou moeten zijn, en Pain & Gain is het bewijs. Meer dan twee uur lang visuele overkill en schaamteloze wansmaak, van de meest ongetalenteerde, homofobe, misogyne, racistische, van alle humor en menselijkheid gespeende regisseur ter wereld – allemaal karaktereigenschappen die hij in zijn jongste worp van begin tot eind in je gezicht duwt. En dan ben ik nog vriendelijk. Sommige films zijn gewoon slecht. Andere films geven je vlakaf het idee dat ze gemaakt zijn door slechte mensen. Pain & Gain is zo’n film. De enige reden waarom dit nog onder Les Misérables is beland, is omdat we van Michael Bay al lang niks anders meer verwachten.
-
Het was helemààl geen Good Day to Die Hard! Een film die gemaakt werd door mensen die totaal geen affectie of begrip hebben voor het idee achter John McClane of Die Hard, een gênante vertoning waarvoor Bruce Willis gerust op zijn blote knieën naar Lourdes mag lopen.
-
Wat koop je voor het kind dat al alles heeft? Will Smith kocht voor zijn zoon Jaden een acteercarrière. Klein detail: de puber kan voor geen meter acteren. After Earth is ook los daarvan een zielige vertoning, ontdaan van spanning of logica. Eén lichtpunt: de prent flopte zo genadeloos hard, dat de kans klein is dat we Jaden binnenkort nog eens aantreffen op ons scherm. Denken we. Hopen we.
-
Sam Raimi, sprokkel ergens twintig miljoen dollar bij elkaar en ga weer iets maken als Drag me to Hell of, nog beter, A Simple Plan, maar kom alsjeblieft in geen kilometer afstand van een grote blockbuster. Oz the Great and Powerful is een zielloos en cynisch product, waarin James Franco ongegeneerd staat te sucken, en zijn acteerprestatie opbouwt uit de emoties “grijnzen – breed grijnzen – nog breder grijnzen”.
En dan nog…
Vervolledigen de top 15: Mud, Tabu, Zero Dark Thirty, The Perks of Being a Wallflower, The Immigrant.
Vervolledigen de flop 10: Gambit, Olympus has Fallen, Man of Steel, The Lone Ranger, Despicable Me 2
Goede blockbusters: mocht ik nog twaalf jaar oud zijn, dan zou ik Pacific Rim nu al ruwweg 23 keer gezien hebben. En Pacific Rim is dan ook duidelijk gemaakt voor 12-jarige ikjes, dus: zeer sympathieke blockbuster. Ook schaamteloos genoten van Star Trek: Into Darkness en verdomd als Shane Black de Iron Man-serie niet redt met een geestige en – voor de verandering – effectief in drie akten gestructureerde derde aflevering.
Slechte blockbusters: The Lone Ranger belichaamt op z’n eentje zo ongeveer alles wat er mis is met grootse Hollywoodcinema: te veel, te lang, onsamenhangend, gimmicky. En ongeveer hetzelfde kan je zeggen van Man of Steel: overbodige flashbacks en een potsierlijk sérieux ondergraven die film compleet.
Beste halve film: Prisoners begon als een indringend moreel thriller-drama, maar beslist dan halverwege: Fuck it, ik word gewoon een twisty, turny whodunit. Niet slecht, maar in vergelijking opeens zo… gewoontjes.
Meest irritante trend van het jaar: waarom moet elke grote Hollywoodfilm twee en een half uur duren?
Beste one liner: “Can you not hit me in the head with a rocket while I’m trying to drive?” – Aldus president Jamie Foxx tegen beveiligingsagent Channing Tatum in de – ik vermoed bewust – hilarische actiefilm White House Down. En zelfs al was het niet bewust, dan is hij nog hilarisch.
Beste slappe lach op een ongepast moment: Ik hàd het niet meer toen die tienjarige blonde Cockney-etter werd neergeschoten in Les Misérables en hij nog bleef zingen. Vuile blikken van de twee dametjes op leeftijd op de rij voor mij, niet te geloven.
Meest creepy stalker van het jaar: Eddie Redmayne in Les Misérables, die Amanda Seyfried voor de eerste keer ziet op straat en haar ogenblikkelijk naar huis volgt, om te beginnen zingen aan haar tuinhek. In het echte leven krijg je voor zoiets een wijkverbod.
Best acterende dier: die vogel op het hoofd van Johnny Depp, die erin slaagt om de hele film lang stoïcijns te blijven bij de steeds grotere onzin die zich voor zijn ogen afspeelt.
WTF-ervaring van het jaar: Vanishing Waves, een arty, op Tarkovsky en Kubrick geënte Litouwse science fictionfilm die soms naar een expressionistische dansvoorstelling neigt. Er zit een orgie in, waarin de deelnemers letterlijk met elkaar versmelten. ‘Nuff said.
“En er zat een beetje pipi bij”-moment: het klapspelletje in The Conjuring zorgde voor klamme handjes.
Dubbelste gevoelens van het jaar: de Paradies-trilogie van Ulrich Seidl. Neerbuigende uitlach-cinema of drie verstilde meesterwerkjes? Ik heb er nog altijd geen idee van.
Beste film die niet bij ons is uitgekomen: The World’s End was een waardige afsluiter van de Cornetto-trilogie, die begon met Shaun of the Dead en Hot Fuzz. Maar wij mochten hem van Universal niet zien. Omdat Universal de mensheid haat.
Beste seksscène: de dames van La Vie d’Adèle had deze in hun zak, en toén begon Cameron Diaz zichzelf tegen de voorruit van een auto aan te schurken. Game, set, match.
Beste acteur: Joaquin Phoenix, voor The Master. Ook in Her schijnt hij alweer briljant te zijn.
Slechtste acteur: James Franco, die zowel in This is the End, Spring Breakers als Oz the Great and Powerful erin slaagt om eindeloos irritant en zelfgenoegzaam te zijn. De man lijkt zijn eigen werk geen seconde serieus te nemen. Waarom zouden wij dat dan wel doen?
Beste actrice: Adèle Exarchopoulos – of ze ook nog andere rollen aankan, zou ik niet willen zeggen, maar in de titelrol van La Vie d’Adèle vertolkt ze haar personage met ongezien veel naturel.
Slechtste actrice: Sorry, Jodie Foster, je bent een godin, maar… Wàt stond jij exact te doen in Elysium?
Doorbraak-die-nog-even-op-zich-laat-wachten van het jaar: Komaan, Matthias Schoenaerts! Blood Ties was ‘m nog niet, maar in 2014 gaat die Amerikaanse doorbraak er komen.
TV-serie van het jaar: ik mag in de inleiding dan wel zeggen wat ik wil, het laatste seizoen van Breaking Bad was een waar evenement. Hoewel de serie uiteindelijk – verrassend – piekte met de op twee na laatste aflevering, Ozymandias. Hoe dan ook, in die laatste acht episodes zaten er minstens drie waarbij mijn mond letterlijk openviel. Dus zo zie je maar.
Beste tweetende celebrity: Ik heb héél hard gelachen met Anna Kendrick die The Sound of Music live aan het tweeten was. Getting a real rapey vibe from this Rolf #SoundOfMusic #NotComplaining En ook: This “What’s The Big Deal About Nazis?” song is my jam. (May not be actual title) #SoundofMusic
RIP: James Gandolfini, Peter O’Toole, Richard Griffiths, Roger Ebert, Paul Walker, Ray Harryhausen, Dennis Farina, Karen Black, Elmore Leonard, Marcia Wallace en alle anderen die in 2013 naar die plek gingen waar we elkaar vroeg of laat allemaal terugzien: thanks a lot, fellas.
-