Brits regisseur Michael Winterbottom kan je klasseren onder de noemer veelfilmer. De man levert zo goed als elk jaar een film af, met als recentste wapenfeiten de culinaire roadmovie The Trip en de psychologische thriller The Killer Inside Me. Winterbottom varieert ook al eens graag in de genres die hij behandelt, van politieke docudrama’s tot film noir, maar dat wil niet zeggen dat zijn filmografie geen herkenningspunten heeft waar hij regelmatig naar terugkeert. Met Trishna is hij namelijk al – na Jude (1996) en The Claim (2000) – toe aan zijn derde Thomas Hardy-verfilming. Ditmaal legde Winterbottom zich toe op de klassieker Tess of the d’Ubervilles en verplaatste het klassieke verhaal van klassenverschil en vrouwelijke onderdrukking naar het moderne India. Wat begint als een subtiel maatschappelijk portret gaat echter uiteindelijk ten onder aan een onevenwichtig scenario en enkele cruciale fouten.
We ontmoeten de jonge en oogverblindende Trishna (Freida Pinto) als dochter van een gezin dat behoort tot de lagere rangen in de Indische kastenmaatschappij. Het meisje werkt als animatrice in een resort in haar thuishaven Rajasthan. Daar komt ze in het vizier van de succesvolle hoteleigenaar Jay (Riz Ahmed). Jay is onmiddellijk onder de indruk van de ravissante verschijning van Trishna. Hij biedt haar de kans om in een van zijn hotels te komen werken, een aanbod dat ze accepteert wanneer haar vader werkonbekwaam geraakt door een auto-ongeval. Vanaf dan fungeert ze als enige kostwinnaar binnen haar familie. Het duurt niet lang voordat de frêle Trishna en de zelfzekere Jay de liefde bij elkaar vinden. Door die liefde belandt Trishna in kringen die haar leven volledig omgooien en nieuwe perspectieven bieden, maar ook de nodige emotionele opofferingen eisen.
Het is maar een kleine stap van Thomas Hardy’s negentiende eeuwse Britse klassenmaatschappij naar het moderne Indische kastensysteem. Om toch met een positieve noot te beginnen: De grootste -en spijtig genoeg enige – charme van Trishna zit hem in de subtiele manier waarop Winterbottom een maatschappij voorstelt die zich modern en geëmancipeerd voordoet, maar pas zijn ware aard toont wanneer je die ‘façade’ weg schraapt. Via de ontdekking van Trishna door de welgestelde Jay wordt de jonge deerne geïntroduceerd tot een wereld zeer verschillend van de hare. Ze belandt van een armoedig plattelandshuisje in een omgeving vol fraaie hotels, blitse uitgaansgelegenheden en de nodige Bollywood-glamour. Treffend is dan ook dat Trishna nooit meer wordt dan een schim die scherp afsteekt tegen de hogere maatschappelijke rangen waarin ze zich begeeft. Winterbottom schetst een land dat zeker een positieve evolutie heeft gekend door haar turbulente geschiedenis, maar ook grote moeite heeft met het liquideren van hardnekkige tradities en hiërarchieën. Met films als The Road to Guantanamo en A Mighty Heart bewees de regisseur al eerder dat hij een efficiënt humanist kan zijn en wel kan gedijen in vreemde culturen.
Toch is het niet allemaal rozengeur en maneschijn en mist de film de pittigheid van een Indische curry, hoofdzakelijk door enkele ongelukkige keuzes van Winterbottom, een onevenwichtig einde en haast bloedeloos narratief. Trishna is een vrije interpretatie van Tess of the d’Ubervilles, wat ook duidelijk zichtbaar is. Thomas Hardy koos in zijn boek voor twee mannelijke hoofdpersonages die elkaars tegenpool waren. De één een harteloos monster en de ander een aimabele heer. Winterbottom koos ervoor om die twee loverboys te versmelten tot één protagonist. En oh boy, gaat die keuze de mist in! Jay start als een sympathieke en ambitieuze jongeman die enkel maar het beste lijkt voor te hebben met Trishna. Ze beleven dan ook een weinig spannende, maar oprechte romance. Tot het laatste half uur van de film. Plots ontpopt Jay zich tot dat harteloze monster dat Trishna als lustobject begint te behandelen. Die plotse omslag in het personage van Jay is verwarrend en doet de consistentie van de plot weinig goed.
De film is op zich al een vlakke vertoning die nooit het niveau van een middelmatig liefdesdramaatje overstijgt. Het is allemaal zeer schattig en aandoenlijk, maar boeiend is dan weer een andere zaak. Wanneer je dan plotsklaps van toon gaat veranderen na een zwak voorspel, dan stuikt het kaartenhuisje in elkaar. De uiteindelijke keuzes van Trishna aan het einde van de film missen elk greintje geloofwaardigheid en worden veel te bruusk geïntroduceerd.
De fletse acteerprestatie van Freida Pinto helpt ons ook geen stap verder. Prachtig kind met een glimlach een menig ijsberg kan doen smelten, maar het is wel jammer dat die glimlach zo goed als de enige gezichtsuitdrukking is die Pinto in huis heeft. Resultaat is een passief personage dat weinig kracht uitstraalt en op een verdwaasde manier als speelbal dient voor de gebeurtenissen die Trishna door de film voeren. Medeleven of empathie voor het personage zijn dan ook moeilijk op te brengen. We vragen geen figuur à la Jeanne d’Arc, maar toch een meisje met iets meer pit. Trishna is een personage dat haast zelf de slachtofferrol opzoekt en weinig tegengewicht biedt voor de andere personages. Wanneer het kind dan toch uit haar rol breekt is het schip al gezonken en mist elke intentie doel.
Winterbottom schiet misschien op narratief vlak tekort, maar weet de film wel een knappe look mee te geven. De dynamiek komt hoofdzakelijk van de montage, die er het tempo stevig weet in te houden. De regisseur legt mooie shots vast, die baden in de Indische kleurenpracht en het glinsterende zonlicht. Opvallend is ook zijn oog voor mensen. Van een gewone man in de straat tot haast poëtische close-ups van de hoofdpersonages. Het is een stijlgreep die Winterbottom wel siert. Let ook op de zijdezachte muziek van Shigeru Umebayashi, die wereldberoemd werd met zijn sensuele score voor Wong Kar Wai’s In The Mood for Love.
Trishna is een film met veel potentieel, die spijtig genoeg tekortschiet door een hakkelende verhaallijn en gewoonweg de verkeerde keuzes. Als je dan toch zo nodig voor een filmversie van Thomas Hardy’s klassieker wil gaan, opteer dan voor Roman Polanski’s Tess (1979), een film die veel zwaarder weegt dan deze halfbakken poging. En als je ons nu wil excuseren, de honger naar een goed gekruide chicken tikka masala is te groot geworden.
