Even de vergelijking maken: enkele maanden terug kwam Brad Mehldau
samen met Joshua Redman zijn album ‘Highway Rider‘
voorstellen in de Ancienne Belgique. Voor
een democratische prijs kreeg je toegang tot één van de twee
avonden en een garantie op een bewogen set van jazzmuziek – en een
doorsnede van hun carrières. Op 15 november staat Brad Mehldau in
het Paleis voor Schone Kunsten met de intentie nog eens om het
album te presenteren aan het publiek. De prijzen zijn een pak hoger
(behalve dan voor de engelenbak) en je krijgt er bovendien nog een
publiek van parvenu’s bovenop. Toch is ondergetekende gek genoeg om
nogmaals de verplaatsing naar Brussel te maken. Grootste verschil
is nu de aanwezigheid van het Britten Sinfonia, om het orkestrale
gedeelte te vertolken en het pianospel van Mehldau kracht bij te
zetten. Een getalenteerde jazzpianist met meer dan dertig
muzikanten in zijn zog, daar mag men wel lyrisch van worden.
Velen hebben blijkbaar die bedenking gemaakt en de Henry Le
Boeufzaal zit aardig vol. Geen donkere krocht gevuld met een
veelheid aan uitlaatgassen maar een grootse ruimte, voorzien van de
gepaste verlichting en met mikpunt een buitenproportioneel orgel
tegen de muur. Mehldau heeft voor een dubbel opzet gekozen: zijn
trouwe schare van muzikanten (Joshua Redman, Jeff Bellard, Larry
Grenardier) zijn van de partij en worden bijgestaan door Matt
Chamberlain (percussie) en het Britten Sinfonia onder leiding van
Scott Yoo. Zo’n grote groep mensen op het podium geeft wel een
zekere indruk, vooral wanneer de volle kracht van het
instrumentarium benut wordt. ‘Highway Rider’ wordt in een
chronologische benadering van start tot einde gespeeld met een
pauze van twintig minuten in between.
Het ritmische getik van ‘John Boy’ geeft direct het juiste tempo
aan: Mehldau speelt vlot en bij momenten zelfs razend snel maar
verpakt dat in zo’n vloeiende stijl dat het meer aanvoelt als één
stroom van toontrappen en noten. Zijn klassieke scholing steekt
soms de kop op, het gros van de nummers is doordrongen van een
romantisch paradigma, waarbij ‘John Boy’ vooral geïnspireerd is op
het werk van Johannes Brahms. De elegantie van Mehldau wordt ten
top gedreven tijdens ‘Don’t Be Sad’: zijn trage en elegante
bewegingen (de gestiek alleen al!) komen hier volledig tot hun
recht. Het verdriet dat gepaard gaat bij een afscheid is voelbaar
aanwezig in de vele lagen van de muziek. De akoestiek van het
Paleis voor Schone Kunsten is vooral gericht op orkestrale
bezettingen en dat is toch hoorbaar in het samenspel. De saxofoon
komt aanvankelijk niet zo goed uit te verf, het klinkt nog wat ver
en afstandelijk, hoewel Redman net geroemd wordt vanwege zijn
organische en emotionele speelstijl. Verder in het optreden lijkt
dat probleem gelukkig verholpen.
Mehldau neemt halverwege het eerste deel even de tijd om het
publiek in het Nederlands te verwelkomen. Met een Hollands accent
vertelt hij bondig over de gespeelde nummers en stelt hij alle
leden van de bezetting voor. Het fabelachtige muziekspel wordt
verder gezet met ‘The Falcon Will Fly Again’, dat aanstekelijk
werkt door de subtiele percussie-elementen van Bellard en
Chamberlain. Redman houdt verschillende verpozingen met zijn sax
binnen de vaste tijdsegmenten wat een bevreemdend effect creëert.
Zowel Mehldau en Redman zijn bijzonder complementair door hun
gelijkaardige opvattingen over muziek en techniek: gebonden en
vloeiend als de stroom van een rivier. Het eerste deel wordt
besloten met het tweeluik ‘Now You Must Climb Alone’ en ‘Walking
the Peak’. De treurnis versmelt zich optimaal in de gelederen van
het orkest en slaat geleidelijk om naar het verkalmende karakter
van ‘Walking the Peak’.
De dynamische relatie tussen jazzmuzikanten en klassiek orkest
leggen een volledig nieuw universum bloot. De muziek van Mehldau is
van nature al bijzonder beeldrijk (luisteren gaat willens nillens
gepaard met dagdromen en fantaseren) maar het klankreliëf van de
blazers en strijkers van het Britten Sinfonia geven het concept van
‘Highway Rider’ nog een extra dimensie. De denkbeeldige reis wordt
verder gezet met ‘We’ll Cross the River Together’. Mehldau speelt
soms gelaten met één hand maar heeft altijd de touwtjes strak in
handen; het ritme wentelt en wisselt af maar in een grote en trage
golfbeweging word je door het geheel opgeslokt. Dat effect wordt
verdubbeld met het daaropvolgende ‘Capriccio’. Het explosieve
karakter van het nummer laat het publiek diep vanbinnen ontvlammen
en zelfs Redman geniet zichtbaar van het spektakel. Bellard en
Chamberlain onderstrepen het gedistingeerde tempo van Mehldau met
een veelheid aan handclaps. Dit zijn allen mensen die
leven voor hun muziek.
Brad Mehldau heeft veel flair en loopt daar graag mee te koop:
ongebonden qua register (met een soort van traptechniek verzoent
hij dissonanten en uitersten), flirt hij regelmatig met allerlei
klassieke stukken. Dat contrasteert echter leuk met moderne
variatie en speelsheid in zijn techniek. Het is echter Redman die
met de aandacht gaat lopen door een fantastische melodielijn waar
hij dat vloeibare spelen combineert met een ruw kantje. Ondertussen
staat het laatste deel van ‘Highway Rider’ te wachten: een episch
werkstuk verdeeld in ‘Always Departing’ en ‘Always Returning’. Hier
komt dat visuele karakter van zijn muziek sterk naar voren, met
name het gevoel van een grootse intrede bij het aanzetten van
‘Always Returning’. Mehldau gebruikt doorheen het concert
voortdurend leidmotivs waar hij regelmatig op terugkeert
waardoor dat gevoel van gebondenheid niet enkel gereflecteerd wordt
in zijn speeltechniek maar ook in het volledige album.
‘Highway Rider’ is een album waar een bijzondere rijkdom, zelfs een
volledig universum, achter schuilt. Mehldau laat het niet na om
zichzelf in zekere mate te cultiveren – vooral qua speelstijl en
presentatie (dat verklaart misschien ook zijn interesse in de
muziek van de negentiende eeuw). Een beklijvende ervaring, met
verschillende emotionele onderlagen maar vooral een levendige
natuur.
‘Highway Rider’ is uit bij Nonesuch.
