Twee jaar en een half sleutelden Darius Keeler, Danny Griffiths en hun hired guns aan Controlling Crowds. Het resultaat is een psychedelisch conceptmonster dat zich slechts mondjesmaat laat kennen. "We hadden veel te vertellen", grinnikt Keeler.
enola: Laten we beginnen waar we vorige keer eindigden: "Volgende keer willen we meer tijd uittrekken voor de plaat, zodat we in de diepte kunnen gaan als het gaat om geluiden te vinden", zei Danny me bij het uitkomen van Lights, jullie vorige plaat. Is dat gelukt?
Keeler: "Oh ja. We zijn grote fans van analoge geluiden, van die John Carpenter- of eightiessoundtracks. Ik ben helemaal niet into al dat digitaal geluid van vandaag. Dat heeft niet dezelfde emotie over zich. Nu, we hebben wel digitale technieken gebruikt hoor, maar hopelijk toch op een iets andere manier. We hebben het erg goed gemixt met analoge machines. Zo klinkt het veel warmer. Dit is eigenlijk het eerste album dat ik het gevoel heb dat we een afgewerkt geheel hebben afgeleverd. Op onze vorige platen stonden goeie stukken, maar ze waren nooit van begin tot einde goed."
enola: Ik had al lang niet meer naar Lights geluisterd vóór dit interview, en het verraste me toch hoe goed de plaat nog overeind stond.
Keeler: "Ja hoor, die is vrij goed, maar in Controling Crowds kan ik me echt veel meer verliezen. Het is waar dat het een erg omvangrijke plaat is geworden, dat wel. Het beste wat je kunt doen is hem in stukjes beluisteren. Uiteindelijk zul je dan het geheel aankunnen. Ermee op je iPod rondwandelen is het beste. Dan krijg je het juiste claustrofobische gevoel."
enola: Nu we het daarover hebben: Controling Crowds gaat over 'controle' blijkbaar. Vat eens samen?
Keeler: "Het album gaat over controle, en hoe dat je leven raakt. Het begon met die ingebeelde massa's die me achtervolgden en me wilden controleren. We vonden het wel een interessant idee en zijn dat beginnen uitwerken. Het werd ook wat futuristisch, als de soundtrack bij een film die nog niet gemaakt is. Ook dingen uit het verleden vonden hun weg naar het thema. Op een dagje vrij op tour hebben we Auschwitz bezocht en dat vond ik behoorlijk ontregelend. Het liet een zware indruk na op dat controlethema. Controle is vreselijk en wordt ook nu nog als een wapen gebruikt. En dat zal in de toekomst niet anders zijn."
enola: George Orwells 1984 springt bij zo'n thema nog geen beetje in gedachten.
Keeler: "Daar heeft het iets van weg, 't heeft zeker een orwelliaans gevoel over zich. Daarom echter niet meteen op een Big Brothermanier, eerder zoals de Nazi's het aanpakten: brutaal. Daar wilde ik over praten. Er zit heel wat woede in de plaat. En futuristische stuff die toch wel wat van 1984 heeft, dat wel ja."
enola: Ben je in deze tijden van verrechtsing bang dat we terugkeren naar zo'n duistere jaren dertigsfeer als waarin Orwell zijn boek schreef?
Keeler: (zoekt even naar woorden) "Ik denk dat je altijd bang moet zijn voor het feit dat… Kijk, als je met veel zin voor realiteit naar 11 september kijkt dan zie je drie vliegtuigen die in gebouwen vliegen met behoorlijk wat doden tot gevolg. Dat was een vreselijke gebeurtenis, maar die heeft alles veranderd: ons land is ten oorlog getrokken, Guantanamo, mensen werden uitgeleverd aan andere landen om gemarteld te kunnen worden… en dat is dan onze democratie."
"Eén dag van terrorisme was voldoende om democratie zo te veranderen. Stel je voor dat die aanslag op een grotere schaal was gebeurd, dat terroristen een kernwapen in handen kregen, hoe zou onze democratie er dan aan toe zijn? Wat gaan we dan doen in de naam van veiligheid? Dan zouden we die wurgende controle een stuk meer voelen. En dat is beangstigend. Veiligheid is erg belangrijk, maar het werd misbruikt door mensen als de voormalige regering-Bush. Ik vind het beangstigend dat dat soort dingen in mijn leven gebeuren."
enola: De manier waarop je applaus verwerkt in "Collapse/Collide" deed me even denken aan de Nürenbergrallys van de Nazi's.
Keeler: "Yeah, that was a strange old time. We zullen nooit over de tijd van de nazi's raken, denk ik. 't is zo'n duister moment in de geschiedenis; zo'n tijd waarin we ons gerealiseerd hebben tot welke gruwelen we in staat zijn. Dat is het probleem: we weten nu wat kunnen doen, en daar moeten we ons allemaal van bewust zijn. Haat kan zo snel toeslaan: zie maar naar wat er na 11 september gebeurde, hoe snel in Engeland de vrees voor moslims de kop opstak. Je ziet de haat zich op die vrees voortplanten. Verschrikkelijk.
enola: We vergeten nochtans snel. Veel jongeren kunnen Auschwitz nu al niet meer plaatsen.
Keeler: "Absoluut. Tja, haat is een emotie die we allemaal hebben, net als jaloezie en andere duisterheden. Ze bestaan in ons allemaal. Het vraagt niet zoveel om die uit hun kot te lokken. Ik denk dat er tijdens het Bushtijdperk gekmakend veel angst is gezaaid. Al die valse geruchten; dat Saddam Hoessein al die wapens had die we hem een paar jaar eerder nog hadden verkocht,…"
enola: Dat was er eentje van Tony Blair: "Binnen de vijfenveertig minuten kan Saddam ons aanvallen met kernwapens".
Keeler: "He's a rat. A phony. En dan heeft hij nog het lef om een katholiek te worden, een gelovige. De ironie daarvan. Terwijl hij de dood van zoveel irakese burgers op zijn geweten heeft. Ongelofelijk inderdaad als je er aan terugdenkt dat bij zijn aantreden in 1997 heel hip Engeland hem inhaalde als de verlosser. Ik denk dat hij heel erg bang was voor de Amerikanen, die op één of andere manier altijd een grote greep op de Engelsen hebben gehad. Volgens mij geven ze onze regering tonnen geld of zo, waardoor ze hen in hun greep kunnen houden."
enola: Het Verenigd Koninkrijk is ook erg meegegaan in die veiligheidsobsessie met hun alomtegenwoordige veiligheidscamera's, erg strenge terreurwetten,…
Keeler: "Ik weet het en ik heb geen idee waarom. Nochtans voel ik me vaak gelukkig om dit land te zijn geboren: we zijn vaak erg tolerant, en hebben minder last van racisme als het vasteland. We hebben ook nooit onder fascisme geleden, dus het verrast me wel dat we zo'n paranoïde controlefreaks zijn geworden. De tijd zal moeten uitwijzen wat daar achter schuilging."
enola: Controlling Crowds is onderverdeeld in drie stukken. Wat was daar de bedoeling van?
Keeler: "Je mag het een conceptplaat noemen, maar dan geen met een simpel verhaaltje. We hebben eerder iets gecreëerd waarin je kunt verdwalen en je eigen verhaal kunt schrijven. Een beetje zoals met Animals van Pink Floyd: daarop kun je ook je verbeelding loslaten en zijn werk laten doen en dat is ook de bedoeling met Controlling Crowds. We hebben de plaat gewoon in drie verdeeld om de verschillende sferen te onderscheiden."
"We hebben trouwens ook een vierde deel opgenomen, elf songs lang en een plaat apart. Dat is een parallelle wereld die samen loopt met het 'verhaal' van Controlling Crowds en is een meer persoonlijke benadering. Daarin gaat het om de mensen die verloren lopen in de wereld die we in de eerste drie delen schetsen. We weten echter nog niet hoe we dat deel gaan uitbrengen, maar ik denk dat het wel eens binnen de vier maanden zou kunnen zijn."
enola: Laatste vraag: ik zag jullie in 2006 op Dour een overweldigend sterk optreden spelen, maar een half jaar later in de AB raakte exact dezelfde show mijn koude kleren niet meer. Heb je daar een verklaring voor waarom het soms wel werkt en soms niet?
Keeler: "Ik denk dat toch vooral van je eigen beleving en gevoel afhangt. Ik vond het optreden in de AB ongelofelijk. Nu, Dour was sowieso erg duister wat de sfeer wel versterkte: 't is een erg vuil festival en daarom had het waarschijnlijk een heel ander gevoel dan in de nogal cleane AB. Maar Dour is geweldig hoor, het is mijn favoriet festival."
Archive toert niet deze zomer (geen Dour, helaas), maar speelt op 19 september in de Hallen van Schaarbeek.
