Het leven in de Amerikaanse voorsteden kan soms akelig benauwend zijn, zo lijkt het wel als je Spirit van Apse hoort: ijzige vocalen, tribale drums, veel leegte en een kille wind die waait tussen de muziek. Noem het vooral geen postrock, maar bereid u voor op koude rillingen als u op Pukkelpop de Chateau betreedt. "Ik wil niet pretentieus klinken, maar het is ernstige muziek en héél persoonlijk", zegt zanger-percussionist Robert W. Toher.
enola: Tussen jullie titelloze debuut-e.p. en Spirit is jullie muziek heel wat geëvolueerd. Hoe zijn jullie van dat eerder postrockachtige begin bij die spookachtige en tribale muziek aanbelandt?
Toher: "Doordat een paar mensen de groep verlieten maar er ook iemand nieuw bijkwam, moesten we weer van nul af aan beginnen. We konden alle richtingen uitgaan, zelfs popmuziek. Het maakte niet uit. We begonnen gewoon te spelen en na zes maanden schrijven en een jaar opnemen kwamen we vanzelf bij Spirit uit. We hadden vooraf wel besloten meer nadruk op bas en zware ritmes te leggen: we houden van gothic music en wilden zelf ook gelijkaardig duister materiaal maken. Maar misschien is gothic wel het verkeerde woord in deze emo-gothic tijden. Onder gothic versta ik een soort jaren tachtiggevoel, zoals bij Joy Division en The Swans. Niet geluidsmatig, maar gevoelsmatig moest het donkerder voor ons."
enola: Je verzet je heel hard tegen elke verwijzing naar postrock. Welke platen hebben jullie wél gevormd?
Toher: "Minder albums dan bands. The Swans zeker, en ook Radiohead is altijd een invloed geweest. Voorts veel wereldmuziek als Fela Kuti, Konono n°1. En ook Joy Division en Dead Can Dance. Maar voor alles komt onze muziek toch gewoon voort uit wat er zich vormt als we beginnen te spelen. Er is weinig bewusts aan."
"Neem nu die beslissing van me om zelf extra percussie te gaan spelen. Dat is niet bewust gebeurd, maar het was een lange ontwikkeling. Eerst wilde ik live geen gitaar meer spelen, enkel zingen. Dat vond ik dan weer zo saai dat ik tamboerijn begon te spelen en dat liep uiteindelijk uit de hand. En nu speel ik dus op een snaredrum, een ridecimbaal, en nog wat meer. Het kan opnieuw veranderen, wie weet speel ik op het volgende album een rhodes-orgel. We hebben veel personeelswissels gehad, en misschien verdwijnt onze bassist weer en blijven we maar met vier over. En zelfs al vertrekt er niemand, zal de muziek zeker opnieuw veranderen."
enola: Op Spirit zing je behoorlijk manisch, alsof verstaanbaarheid er niet toe doet.
Toher: "Het idee is inderdaad om gewoon met de klanken te spelen en de zang als een instrument te zien. Daarom zit er ook zoveel echo op, het heeft een menselijke kant, maar toch ook weer niet. Zeker live doet het er niet zoveel toe wat ik zing. Ik weet dat men ons vergelijkt met Animal Collective op dat vlak, maar zelf zag ik ze nog niet live."
"Veel mensen denken ook dat we de mosterd voor die tribale percussie haalden bij Drum’s Not Dead van Liars, maar die plaat was nog niet uit toen we Spirit maakten. Toen Liars’ plaat uitkwam, waren we blij om te ontdekken dat er nog muzikanten met dezelfde ideeën bezig zijn."
enola: Er zit een soort verhaallijn in Spirit?
Toher: "Ja. Spirit vindt plaats in een moerassig gebied. Van begin naar einde worden een aantal koninkrijken gepasseerd. Het is een soort voortzetting van onze debuut-e.p.: de protagonist — wie het ook is, ik of iemand anders — doorstaat een hoop beproevingen, zit vervat in een gevecht tussen goed en kwaad. Elke song heeft zijn eigen verhaal, maar dat ga ik niet allemaal uitleggen. Het komt in elk geval neer op een strijd tussen Goed en Kwaad. Het gaat om de dingen die we niet kunnen zien, onzichtbare krachten."
enola: Houdt het bovennatuurlijke je bezig?
Toher: "Definitely. Wat me er in aantrekt? Geloof denk ik. Ik zie mezelf niet als religieus, ik ga niet naar de kerk, maar ik ben wel spiritueel en sta open voor zulke dingen. Dat komt door mijn opvoeding. Mijn moeder had voorgevoelens die altijd juist waren. Ze kon ze ’s ochtends tijdens het bidden aan iemand denken, die later die dag effectief naar het ziekenhuis zou moeten. Dat soort dingen gebeurden voortdurend. Zo bad ze eens voor de vader van een meisje die op sterven lag en voor haar ogen zag ze altijd maar witte chrysanten. Ze voelde zich zo stom: "ik zie witte bloemen". Toen kwam ze te weten dat dat meisje dat soort bloemen als kind samen met haar vader verkocht."
"Door daarmee op te groeien kan ik niet anders dan denken dat er iets hogers moet zijn. Ik geloof in God, Jezus Christus, … Spirit handelt over religieuze vrees: angst voor God en mensen. Ik heb het gevoel dat ik in mijn leven heen en weer geslingerd wordt tussen goed en slecht, in mijn beslissingen, hoe ik mensen behandel. Die strijd tussen het goeie en het slechte in een mens houdt me bezig. Er is een tijd geweest, lang geleden, dat ik doodsbenauwd was voor de consequenties van godsdienst. Ik heb mijn denken veranderd sindsdien, maar Spirit put daar nogal uit. Het is catharsis om er over te zingen."
enola: Ben je dan erg gelovig opgevoed?/
Toher: (Stellig) "Neen! Ik krijg die vraag vaak, maar krijg niet het verkeerde idee: we zijn niet zo’n overtuigde gelovige band. Ik veroordeel geen mensen. Kijk: ik ben christelijk opgevoed, Ezer is Joods, ik weet niet eens wat Mike is. We zijn geen fanatieke band, gewoon spiritueel."
"Ik maak me gewoon zorgen over alles. Vroeger was ik bang om ergens in een soort van Jeroen Boschwereld te eindigen maar daar geloof ik niet zo hard meer in. Ik heb in mijn leven heel wat foute beslissingen genomen — en waarschijnlijk zal ik er nog heel wat nemen — en ik ben voortdurend bang het verkeerde te doen. Mijn songs zijn een soort schild tegen dat soort negatieve gevoelens. Zo verban ik die gedachten. Ja, je kunt het op een bepaalde manier exorcisme noemen: kwade geesten uit een omgeving bannen. Ik wil niet pretentieus klinken, maar het is ernstige muziek en héél persoonlijk."
enola: Heb je het gevoel dat het slecht is om in een rockband te zitten zoals Alan Sparhaw van Low worstelt met zijn drugsgebruik en rock-’n’-rollleven?
Toher: "Heeft hij drugs gebruikt? Waw. Daar schrik ik van. Ik hoop dat het beter met hem gaat nu. Ik weet wel dat hij heel hard worstelt met dat schuldcomplex. Ik heb gehoord dat ze op een festival ooit eisten dat er niemand drugs zou gebruiken, en dat er een bijbel in de kleedkamer van elke groep lag. Dat zouden wij dus nooit doen."
enola: Zie je religie als een verdrukkend iets?
Toher: "Religie ja, spiritualiteit niet. De kerk is een verstikkend instituut waar ik niets mee heb. Als je met God wil praten moet je dat maar rechtstreeks doen. Je moet niet langs een fucking kerk of een priester gaan."
enola: "The meek shall inherit the earth" ("De zachtmoedigen zullen de aarde erven", Mattheus 5,5 , mvs). Dat zinnetje keert steeds maar terug op Spirit.
Toher: "Het komt er op neer dat het goed is om vriendelijk en niet gewelddadig te zijn tegenover anderen. Het is antioorlog: mensen behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden. Dat krijg je allemaal als je zachtmoedig bent. Het eindresultaat van zachtmoedigheid is vrede. Dat hoop ik toch."
enola: Zachtmoedig zijn maakt je ook kwetsbaar.
Toher: "Niet noodzakelijk denk ik. Het hangt er van af wat je doet. Gewoon vriendelijk zijn maakt je niet kwetsbaar, elke lifter langs de weg oppikken wel. Maar als die lifter ook zachtmoedig is, ook weer niet. Dus je ziet maar: als iedereen zachtmoedig is komt het wel goed."
enola: Je haalt zelf even de oorlog, niet bepaald een zachtmoedige daad, aan. Houdt dat je bezig, dat je land in oorlog is?
Toher: "Ja. Ik vertrouw eigenlijk geen enkele nieuwsbron maar ik volg het wel van dichtbij. "The Crowned" gaat daarover, over Israel ook. Het is een antioorlogssong met de zin "you go to war in the name of peace". Bush die duizenden mensen laat sterven onder de slogan "Iraqi Freedom". Dat soort dingen. Ja ik denk dat de duisternis op Spirit misschien ook wel voortkomt uit de tijd waarin we leven. Het is zo deprimerend. Het is een catharsis om daarover te zingen.
enola: Jullie zitten niet stil: er staat nog één en ander gepland van releases?
Toher: "Ja, we gaan nu een limited edition vinyl uitbrengen: een soort verlengstuk aan Spirit. Geen overblijfseltjes die we niet op de plaat wilden, maar min of meer nieuwe stukken. Ezer gaat er één kant van mixen, ik de andere. Mijn kant gaat als een collage klinken: dertig seconden van iets, een overgang, twee minuten van iets anders. In het najaar brengen we dan nog een e.p. uit met nieuw materiaal dat ook weer behoorlijk zwaar zal zijn. Daarna beginnen we in oktober of wat later aan de volgende plaat die wat lichter van toon zal zijn. Na het vinyl en die e.p. zullen we voorlopig wel even genoeg duisternis hebben gehad. Misschien komt het wel later terug. We willen in elk geval andere instrumenten gaan gebruiken: orgeltjes en zo."
enola: Tot slot: jullie hebben hiernaast allemaal nog een job?
Toher: "Ja, we zijn bekender hier dan in de VS. We hebben allemaal nog jobs als metrocontroleur, leraar… en alle tijd daarbuiten steken we in de band. Die is ons hele leven. Elk weekend moet Mike vanuit Boston drie uur heen en drie uur terug rijden voor de repetities, Ezer komt van Brooklyn, wat anderhalf uur rijden is: het is een levensstijl die je geen jaren volhoudt. Ik ben nu vijfentwintig jaar. Misschien komt er een moment dat ik dat niet meer zie zitten. Maar als het zover komt, dan zal ik dat verwacht hebben. Het zal me niet verrassen. In een rockgroep zitten is nu eenmaal onnatuurlijk: het is niet zoals het leven verondersteld wordt te zijn. Het is ongezond."
enola: Hoe is het dan bedoeld? Huisje-tuintje-kindje?
Toher: "Dat is niet verleidelijk, als je dat bedoelt. Maar ik voel druk om daarvoor te settelen, ja: dat iedereen dat hoort te doen. Als ik nog muziek wil maken op mijn dertigste kan ik er maar beter veel geld mee verdienen. Met dat soort ideeën word ik wel geconfronteerd in mijn omgeving. Maar we stoppen pas met de band als we moe zijn."
Apse speelt op donderdag 16 augustus om 13.50u. in de Chateau op Pukkelpop.
