In 1981 is Duitsland nog steeds een verscheurd land: de Bundes Republik Deutschland en de communistische Deutsche Demokratische Republik worden door respectievelijk Helmut Schmidt en Erich Hönecker bestuurd. De "no future"-gedachte is er dan ook ruimschoots aanwezig en leidt een groep jongeren tot een muzikale stroming die later bekend zal staan als de Deutsche Welle.
Groepen als Mekanik Destruktiw Kommanduh, Sprung Aus Den Wolken, Abwärts, Mania D. of Palais Schaumburg keren zich af van de platgetreden paden en zoeken onder meer beïnvloed door krautrockers als Can en Faust naar nieuwe muzikale uitwegen. In hun muziek weerklinkt de angst en weerzin voor het failliet van het nieuwe Duitsland terwijl hun acties meermaals de goegemeente bruuskeren. Legendarisch is bijvoorbeeld het Abwärtsoptreden op het dak van een taverne naast het concentratiekamp Dachau; een duidelijker statement dat zij met het verleden breken had de groep niet kunnen maken. Geen enkele groep gaat echter zo ver als Einstürzende Neubauten.
Ontstaan binnen de dadaïstisch geïnspireerde beweging Die Geniale Dilletanten — een muziekgroepering die alle muzikale conventies wou doorbreken — maakt het staalplatencollectief snel naam en faam door hun bizarre instrumentarium en onverbiddelijke houding. In 1980 slaan Blixa Bargeld, N.U. Unruh, Beate Bartel en Gudrun Gut de handen in elkaar voor wat één van de meest bizarre groepen aller tijden zal worden. Als ook nog eens het nieuwe Duitse Congresgebouw twee dagen voor de officiële opening instort, enkele dagen nadat hun eerste single wordt uitgebracht, krijgt Einstürzende Neubauten opeens wel een heel nieuwe bijklank.
Het debuut Kollaps blijft ook meer dan twintig jaar na datum een ongeëvenaarde en compromisloos album. De groep — op dat moment herleid tot het trio Bargeld, Unruh en F.M. Einheit — zweert bij staalplaten, olievaten, boormachines, schrootafval, transistorradio’s en alle andere mogelijke overblijfselen uit het industriële Duitsland om hun nihilistische boodschap over te brengen. De eerste repetitieruimte is dan ook niet meer dan een kruipkelder onder een autostrade.
Met "Tanz Debil" toont Einstürzende Neubauten onmiddellijk waar ze voor staan: een verzengende metalen percussie raast doorheen het nummer waarboven een toen nog graatmagere Blixa Bargeld met "Stell Dich Tot" de song voor geopend verklaart tot krijsende gitaren er een einde aan maken. "Steh Auf Berlin" (ook gekend als Krieg In Dem Städten) boort als Abel Ferrara’s Driller Killer een gat in de schedel waarna de boorgeluiden plaats maken voor een maniakaal volgehouden bezwerend ritme, waarboven Bargeld als een levende dode zijn laatste demonen uitschreeuwt, slechts nu en dan onderbroken door bevreemdende klanken. Maar niets kan ons klaarstomen voor het door merg en been snijdende "Negativ Nein", waar onder water opgenomen klanken gepaard gaan met een "primal scream".
Na de eerste infernale helletocht van bevreemdende geluiden en infernale gekmakende percussie maken onder meer het traag aanslepende "Kollaps" en het schijnbaar zoete "Sehnsucht" duidelijk dat op Kollaps niets is wat het lijkt. De titels en teksten liegen er dan ook niet om: hier is een band in verval aan het werk. "Draussen Ist Fiendlich", "Vorm Krieg", "Schmerzen hören" en "Abstieg & Zerfall": bijna elke titel maakte nogmaals duidelijk dat dit een tijdperk en land in verval en waanzin ondergedompeld zijn. Zelfs het parodiërende "Jet ’m" ("Je ’t aime…moi non plus") biedt geen soelaas meer. Mag het verbazen dat deze plaat niet alleen het o zo kenmerkende mannetje bracht maar ook een groepsfoto die Pink Floyd duidelijk in hun hemd zette?
Het hele album is doordrongen van eenzelfde gevoel van verlatenheid, waanzin en pure angst. Bargeld schreeuwt een album lang als een tribale medicijnenman terwijl de uit staal en metalen verwrongen percussie een onwezenlijk instrumentarium vormen. Bezwerend, chaotisch en zonder ook maar enig houvast of referentiekader aan te bieden, blijft Kollaps een niet te evenaren meesterwerk. Niet te beluisteren voor de ene maar geniaal voor de andere, schreef Einstürzende Neubauten met dit eerste album onmiddellijk geschiedenis, waarna ze tot aan Tabula Rasa zichzelf opnieuw zouden blijven uitvinden.
Nooit werd een land en tijdperk in verval treffender op plaat vastgelegd dan hoe Einstürzende Neubauten het op Kollaps deed. Door een onzichtbare navelstreng met Das Vaterland verbonden weet ook Einstürzende Neubauten zich langzaam uit de waanzin op te hijsen. Waar Zeichnungen Des Patienten O.T. en Halbermensch nog steeds te kampen hebben met een schizofrene angst voor structuur, maakt een herleefde Fünf Auf Der Nach Oben Offenen Richterskala duidelijk dat ook instorting bezworen kan worden. De boodschap blijft echter gericht op vernietiging, Kollaps is de oerschreeuw van een groep die met elk nieuw album beschaafder haar dreiging te kennen geeft.
