Weinig componisten in Vlaanderen verdienen zoveel respect als Peter Vermeersch. Van
beiaardcomposities tot de filmmuziek bij Minoes van Vincent Bal, weinigen kunnen zo een breed
repertoire voorleggen. Daarbovenop bombardeerde Brugge 2002 zijn bigband Flat Earth Society tot
huisorkest.
We treffen Peter Vermeersch na een voorstelling van Olie op Duke. Benjamin Boutreur was de
drijvende kracht achter de voorstelling: hij trommelde enkele zielsverwanten op en vormde zijn eigen
band, het Benjamin Boutros Orkest. Een kindervoorstelling maken rond de muziek van Ellington, een
componist waarvan geen partituren bewaard zijn: het is geen evidente keuze.
"De muziek van Ellington is muziek die we altijd al wilden spelen, maar buiten het
jazzcircuit. In dat circuit kent iedereen de muziek van Ellington, er buiten niet. Het is muziek die
live ook werkt voor kinderen die hem niet kennen. De muziek van Duke Ellington is inderdaad niet
altijd eenvoudig. Zonder partituren hebben we alles inderdaad letterlijk van de plaat moeten
afschrijven en de arrangementen zelf moeten maken."
enola: De omschrijving van de voorstelling komt niet volledig overeen met het resultaat: we
leren niets bij over de figuur van Duke Ellington.
Vermeersch: "Het educatieve luik van de voorstelling is inderdaad niet geworden wat we
eerst dachten. Alles moest ineens heel snel gaan, we hadden er de tijd niet meer voor."
Boutreur: "Als je iets voor kinderen maakt, verval je snel in iets tuttigs of
krampachtigs en dat wilden we absoluut vermijden."
enola: Op sommige momenten is de muziek wel erg luid voor kinderen.
Vermeersch: "Inderdaad, hier was het wel extreem omdat de zaal vrij klein is. In de tijd
van Ellington sprak men ook over ketelmuziek, erg rauwe muziek."
enola: Het verbaasde me om "Take the A-train" niet te horen. Het is zonder twijfel
een van de meest beeldende nummers van Ellington.
Boutreur: "We hebben muziek uit een bepaalde periode gekozen, uit de late jaren twintig.
Die muziek is over het algemeen erg beeldend en vrij eenvoudig. Dat nummer stamt uit een latere
periode."
Vermeersch: "Bovendien wilden we zo dicht mogelijk bij het originele opzet blijven: de
Ellington-touch is en blijft de beste. Melodie, orkestratie en arrangementen vormen één
geheel en dat moest zo blijven. In de latere periode is zijn orkest uitgebreid, maar wij wilden die
nummers niet ombouwen naar onze, beperktere bezetting."
enola: Kun je het geniale in Ellington omschrijven?
Boutreur: "Zijn muziek steekt op een gigantisch goede wijze in elkaar. Als je zijn muziek
analyseert, dan hoor je intelligente muziek, maar geen cerebrale muziek. In feite is de eenvoud in
Ellingtons muziek er een van valse eenvoud: de muziek zit heel goed in elkaar en gebruikt een breed
gamma aan akkoorden."
enola: De Vlaamse muzikantenscène lijkt erg klein. De helft van het Benjamin Boutros
Orkest speelt bij Flat Earth Society (FES) of bij El Tattoo del Tigre. Ons kent ons?
Vermeersch: "Verschillende muzikanten koesterden de droom ooit iets te doen met de muziek
van Ellington. We komen allemaal uit verschillende groepen samen in één project. Een
aantal mensen had nog nooit met elkaar gespeeld, zo blijft het boeiend. En sommige mensen hebben
elkaar gevonden door hier samen te spelen."
enola: De bigband FES wordt het huisorkest van Brugge 2002. Wordt het kamperen in
Brugge?
Vermeersch: "We zullen in ieder geval behoorlijk aanwezig zijn in Brugge en in totaal
verschillende omstandigheden of ambiance spelen: zowel in openlucht als in het nieuwe concertgebouw.
Voor het project ‘Benenwerk’ gaan bands op verschillende plaatsen in de stad muziek spelen
om de mensen aan het dansen te brengen. Concreet betekent dat dat ons repertoire gevoelig zal
uitbreiden. Ik zal niet meer de enige zijn die stukken schrijft voor FES. Ik heb iedereen opgeroepen
om met eigen stukken af te komen. We gaan ook bestaande stukken bewerken."
enola: In welke mate verschilt het componeren van muziek voor een kinderfilm van pakweg een
dansvoorstelling?
Vermeersch: "Kinderen worden vaak als ‘simpel’ beschouwd: ze krijgen alleen
vrolijke deuntjes voorgeschoteld, of dansmuziek alsof ze motorisch gestoord zijn. We mogen kinderen
niet onderschatten. De muziek moet helder blijven, als je begint te schrijven moet je weten waar je
aan toe bent. Vincent Bal maakte een goede film, de muziek komt er bovenop, maar mag niet te
prominent aanwezig zijn."
enola: Stijn Meuris vertelde ooit dat het maken van de muziek voor Manneken Pis niet
evident was. Frank van Passel kwam dan bijvoorbeeld nog drie seconden vragen voor een
scène.
Vermeersch: "Filmmuziek maken is een ander métier. Je kan niet in tien seconden
denken, je moet in een grote boog denken. Het gaat erom om de sfeer bij de film weer te geven. Je
bedenkt iets bij de grote ogenblikken uit de film en de rest verbind je met behulp van bruggen. Dat
is inderdaad niet altijd even gemakkelijk. Ik kan mij inbeelden dat sommige mensen erg routineus te
werk gaan om de muziek bij een film te maken. Je kunt kiezen: ofwel werk je puur routineus ofwel
gebruik je de film als uitgangspunt. Dat is een ander vertrekpunt, en dan kun je door de keuze van
bijvoorbeeld de instrumenten jezelf beperkingen opleggen."
enola: De academische wereld en de muziekcritici schrijven je werk hoog aan. Soms noemen ze
je in een adem met de grote hedendaagse componisten zoals bijvoorbeeld Pierre Boulez. Hoe sta je daar
tegenover?
Vermeersch: "Met het academische wereldje heb ik geen voeling. Dat is een stap die ik
overgeslagen heb: ik doe gewoon mijn ding, ik schrijf muziek. Eigenlijk is het een beetje genant.
Kunstenaars in én adem noemen is altijd gevaarlijk: iedereen is anders. Ik schrijf iets dat
uit mezelf komt. Het liefst van al zou ik de anonieme meester zijn die zijn beroep uitoefent. Voor
Brugge 2002 schreef ik een stuk voor het Spiegelkwartet; in het programma staat mijn stuk tussen
Bartok en Janacek. Ik vind dat vreemd, mijn composities halen het niveau van Bartoks stukken niet.
Bartok is een van mijn grote voorbeelden."
"Door de muziek die ik voor Rosas danst Rosas schreef,
belandde ik in de korf van de minimalisten. Het was een van de eerste stukken die ik op papier zette.
Het was ook naïef van mij om te denken dat ik het warm water had uitgevonden en dat terwijl ik
toen niet op de hoogte was van de ontwikkelingen op muzikaal vlak in de Verenigde Staten. Toen ik dat
schreef, vierde het minimalisme ginds hoogtij."
enola: Als het over jouw productie van WCS gaat, zegt Tom Barman graag dat hij het
fantastisch vond dat je het feit dat er een versterker opgeblazen werd in "Hotellounge", er
keihard doormixte. Ik heb regelmatig naar "Hotellounge" geluisterd, maar blijkbaar herken
ik het geluid van een opgeblazen versterker niet. Hoe zit dat nu juist?
Vermeersch: "Ik herinner me het verhaal van die versterker niet. Die productie van
Worst case scenario moest in ieder geval zeer snel gaan. Soms moesten we letterlijk de mannen
met de zweep aan het werk zetten. Alle elementen die de opnames vertraagden, moesten weg. In dat
opzicht klopt het verhaal van de versterker wel, maar het zal wel overdreven zijn. In zekere zin
waren we allemaal debutanten: het was hun eerste plaat en het was mijn eerste productie. En dat
debutantengeluid wilde ik wel behouden op de plaat."
