De Nederlandse Rutger Zuydervelt heeft volgens de site Discogs (vooral) onder de naam Machinefabriek sinds 2004 niet minder dan 193 releases uitgebracht gaande van Cdr’s en cassettes tot reguliere albums en e.p.’s op allerlei labels. Toch mag zelfs die indrukwekkende opsomming niet volledig heten want onder meer de in het late najaar van 2018 uitgebrachte Sahara Mixtapes en Sileen II ontbreken alvast in het lijstje. Alsook de twee albums die in januari verschenen:With Voices en het samen met Banabila gemaakte Entropia).
Hoewel beide albums door Zuydervelt in eenzelfde periode uitgebracht worden, kunnen ze niet meer van elkaar verschillen: Sileen II is een vijftig minuten durende song, terwijl Sahara Mixtape niet minder dan drieëndertig songs bevat die de twee minuten nergens halen. Wat beide albums verbindt, is het feit dat het commissiewerk betreft dat hier in een andere vorm naar boven komt. Sileen II is in zekere zin misschien wel het meest interessante omdat het een herwerking is van Sileen, een compositiestuk dat Zuydervelt in 2016 in opdracht van Musica schreef voor het kunstfestival OORtreders (Neerplet). Het origineel werd door Zuydervelt gebracht samen met vijftig leden van de lokale muziekschool. Het stuk is online te horen en is opgebouwd rond een groep van aanzwellende noten die door de muzikanten, opgedeeld in drie groepen, telkens in een andere combinatie gebracht worden.
De rijke orkestrale versie heeft een bezwerende maar ook dwingende opbouw die zonder meer indrukwekkend is in de manier waarop het aanzwelt en terugkeert. Voor de albumopname heeft Zuydervelt voor een meer minimalistische aanpak gekozen waarbij behoudens zijn elektronica enkel gebruik wordt gemaakt van een basklarinet (Gareth Davis). Daarnaast heeft hij het nummer vertraagd naar halve snelheid en een octaaf lager gezet. Hierdoor komt de bezwering die in het origineel te horen valt en onomkeerbaar lijkt, ook op het album naar voor zij het in een andere gedaante. Het dwingende karakter blijft behouden maar doordat de instrumentatie minder `bombastisch` is, sijpelt het subtieler en speelser binnen. Finaal blijft de melodielijn fascineren en verlokken. Maar de lagere tonen geven het ook een dreiging mee die in het origineel heel anders aanvoelde en minder droefgeestig klonk.
Het repetitieve karakter, ondanks de verschillende combinaties, komt door de herwerking bovendien nog sterker tot uiting wat het nummer een geheel eigen identiteit geeft die zich toch weet te verbinden met “Sileen”. Zuydervelts keuze om beide versies naast elkaar te laten bestaan geeft bovendien een interessante inkijk op zijn manier van werken en hoe één compositie zeer verschillende werken kan voortbrengen. Mag de compositie als een variatie op een thema gelden, dan klinkt Sahara Mixtapes heel anders met ideeën die afgebroken worden nog voor ze goed en wel opgestart worden. Het is dan ook geen sinecure om het album als een geheel te beschouwen, al weet Zuydervelt wel telkens opnieuw de aandacht na enkele seconden te trekken.
De songs werden geschreven in opdracht van de VPRO voor het programma Sahara waarin Bram Vermeulen door de regio trok en het in zijn verschillende aspecten documenteerde. Die verscheidenheid aan thema’s en invalshoeken vertaalt zich ook in de nummers die nu eens speels en welhaast vrolijk klinken en dan weer broeierig of zelfs ronduit duister. Wat hierbij het meeste opvalt is dat de songs vaak heel atypisch voor Machinefabriek zijn zonder daarom meteen hun achtergrond te ontkennen. Het lijkt wel alsof Zuydervelt ditmaal enkele andere aspecten van zijn persoonlijkheid meer in de kijker heeft kunnen zetten. In die zin is het zelfs jammer dat de meeste nummers al afgelopen zijn nog voor ze goed en wel begonnen zijn. Het kan echter niet uitgesloten worden dat Zuydervelt een aantal onder hen in de toekomst toch nog een tweede of derde leven zal schenken.
Was 2018 al een productief jaar dan gooide Zuydervelt onder de naam Machinefabriek deze maand er al meteen twee nieuwe releases achter. Naast de samenwerking met Banibala is er immers ook With Voices, waarbij hij voor elk nummer met een andere gastzanger(es) werkte. Voor dit album werd Zuydervelt geïnspireerd door een reis naar Taipei (Taiwan) waar hij samenwerkte met een dansgezelschap. Een van de laatste dagen zag hij een Instagram video waarop danseres Wei-Yu Chen te zien was, waarna hij besloot een vijfendertig minuten durende soundscape te maken en verschillende zangers uitnodigde hier vocalen aan bij te dragen.
Op basis van die zanglijnen creëerde Zuydervelt daarna zeven nummers waarbij hij telkens de partijen een andere plaats binnen het geheel geeft. De verschillende songs hebben elk een eigen identiteit niet in het minst bepaald door de zangers/zangeressen, met naast Chen ook Chantal Acda, Peter Broderick, Marianne Oldenburg, Richard Youngs, Terence Hannum, Zero Years Kid en Marissa Nadler. Toch weet Zuydervelt het album als een geheel te laten klinken zonder de eigenheid van zijn gasten te onderkennen of buiten beschouwing te nemen. Nu eens verontrustend dan weer dromerig of heilzaam weet hij van With Voices een intrigerend album te maken dat zijn vakmanschap eens te meer onderstreept.
Zoals vermeld zijn de drie releases maar een tipje van de indrukwekkende backcatalogue van Rutger Zuydervelt/Machinefabriek. Wel geven ze telkens een ander aspect van zijn oeuvre bloot waarbij reguliere nummers, een lange drone en `soundbytes` hem allemaal perfect op het lijf geschreven zijn. Dat hij daarbij in opdracht dan wel op eigen initiatief te werk gaat, maakt geen verschil want telkens valt de stem van Zuydervelt duidelijk te horen. Op zijn bandcamp zijn niet minder dan honderddrieëndertig releases terug te vinden, waarvan een deel niet langer fysiek beschikbaar is maar gelukkig wel nog digitaal. De besproken albums zijn allemaal rechtstreeks aan te kopen via de Machinefabriek-bandcamppagina.
