Wie behoort de geschiedenis toe? Zijn het de ouderen, die ze een paar jaar later al meenemen naar hun graf? Of eerder de kinderen, die er nog iets mee kunnen aanvangen, haar voor het nageslacht een andere wending kunnen geven? Benno Barnard en Geert van Istendael geloven in dat laatste. Zolang tieners immers niet weten waarop België gebouwd is, kunnen ze geen oordeel vellen over dat volk aan de andere kant van de taalgrens, waar zovelen blijkbaar zo graag van willen splitsen. Een Geschiedenis Van België werd een boek voor kinderen vanaf elf jaar. Maar niemand is te oud om er uit te leren.
In bovenstaande inleiding is er sprake van “de” geschiedenis. Die hebben Barnard en van Istendael echter niet geschreven. Zij hebben voor “een” geschiedenis geopteerd, en wel omdat feiten zonder interpretatie niet in een boek passen. Alleen al door het verleden te omschrijven en handelingen in woorden te vatten, krijgt het gebeurde een tint, en dus moet de lezer er zich van bewust zijn dat er gerust meningsverschillen kunnen zijn. Meer dan zomaar een terloopse opmerking aan het begin van het boek is het een voorbeeld van de manier waarop Barnard en van Istendael hun jonge doelpubliek prikkelen. Zie die elfjarige snotter daar zitten, nu hij te weten is gekomen dat er niet iets bestaat als “de” geschiedenis. Dan wordt ook “de” waarheid immers een fabeltje. Geef toe: dat vernemen op jonge leeftijd zou velen toch heel wat kopzorgen hebben kunnen besparen? Overigens moet het een aartsmoeilijke opdracht zijn om geschiedenis — dat kluwen van motieven, belangen, stromingen en conflicten — overzichtelijk te presenteren aan een bijna onwaarschijnlijk jong lezerspubliek. Het duo Barnard en van Istendael is er tóch in geslaagd. De eerste groeide op in Nederland en leeft sedert zijn 22ste in België. De andere verliet België en ruilde het in voor Nederland. Dat betekent dat ze allebei enige afstand ervaren wanneer het om België gaat. Ze hebben er tot over hun oren ingezeten of ze zitten er nu in, maar tegelijk leeft ook iets anders in hen, een andere identiteit. Dat maakt hen tot uitstekende kandidaten om het feitenrelaas belangeloos te doen: ze moeten geen ideaal verdedigen, hoeven niet koste wat het kost een Vlaamse leeuw een Waalse haan te laten verslinden. In termen van bevolkingsgroepen wordt zelfs helemaal niet gedacht: de Belgen vormen één volk, en wie zich in de uitgangspunt kan vinden, zou bijna verplicht moeten worden het boek te lezen.
Is er echter nood aan een geschiedenisboek op kindermaat? Is het niet aan onderwijzers om kinderen de geschiedenis van hun land te doceren? Natuurlijk wel, maar de realiteit wijst uit dat heel wat kinderen te weinig meenemen uit het leerplan. Daarenboven is het onrealistisch ervan uit te gaan dat alle leraars creatief genoeg zijn om zelfs wat drogere hoofdstukken aan hun kritische publiek verkocht te krijgen. Wat vindingrijkheid betreft, zullen weinigen Benno Barnard en Geert van Istendael naar de kroon steken. Ze hebben de meest lumineuze ideeën en met kleine taalvondsten kunnen ze ook het leven van schilders interessant maken, om vele pagina’s later met enkele welgemikte zinnen De Bende van Nijvel een treurige plaats te geven in de geschiedenis van dit land. Niet alleen is het leerzaam om op een kronkelwegje van Julius Caesar naar Hans Memling en verder naar Marc Dutroux te worden geloodst. Ook wordt bij het zich nog vormende publiek een stukje filosofie naar binnen gelepeld. Wat is eigenlijk een volksaard? Wat is doorslaggevend geweest en wat heeft België tot België gemaakt? Waarom zijn de zaken gelopen zoals ze zijn gelopen? Wat is democratie, wat is rechtvaardigheid, wat is misdaad? Zonder er expliciet woorden aan vuil te maken, is Een Geschiedenis Van België een boek dat vraagtekens in het leven roept. Maar wees gerust: kinderen zullen er hun slaap niet voor laten, en wel omdat Barnard en van Istendael precies de lichtvoetige toon vinden die bij een onderhoudend boek als dit past. Hoogstens de ouderen zullen er wakker van liggen, en wel om de uitdagingen waar hun kinderen voor staan. Na al het doorgemaakte… waar stevenen we in feite op af?
Dochter Judith Vanistendael fleurt de publicatie op met baldadige tekeningen waar elk kind van zal smullen. Vanaf elf jaar? Dat is misschien wat jong. Maar beter te vroeg dan te laat. Kan Een Geschiedenis Van België, voor nieuwsgierige kinderen (en hun ouders) dus zo snel mogelijk op de verplichte boekenlijst worden gezwierd? Kwestie van niet alleen de kinderen, maar ook vader en moeder hun pleziertje te gunnen.
