Wanneer routine toeslaat komt elke relatie, alle goede bedoelingen ten spijt, onverbiddelijk onder druk te staan. Gabriel García Márquez schreef op het eind van zijn leven, wanneer de mist en de rede in gelijke mate om de controle van zijn geest vochten, nog In augustus zien we elkaar, een kleine sierlijke novelle over de geheime kamers van ieders privédomein.
Zelf was García Márquez er niet tevreden over. Hij had zelfs expliciet gevraagd om het werk niet uit te geven. Daarmee voegt hij zich bij een lange rij auteurs die dezelfde wens hebben geuit: ook bij de Aeneis of een groot deel van het oeuvre van Kafka hadden het licht niet gezien als de laatste wil van hun auteurs was ingewilligd. De wereld mag zich gelukkig prijzen om de ongehoorzaamheid van hun nakomelingen.
Zo’n vaart loopt het hier uiteraard niet. Het verschijnen van In augustus zien we elkaar is geen aardverschuiving, zoals bij Kafka of Vergilius, maar je kan het eerder een elegant nawoord op een monumentaal oeuvre noemen. Was deze novelle absoluut nodig? Neen, maar ze laat zeker geen vieze nasmaak na in de mond. Op geld beluste nazaten kunnen creatieve keutels immers soms als goudklompen aanzien (zoals bij Prince of Tupac), maar gezien de zonen van García Márquez tien jaar hebben gewacht mag je toch van enige schroom spreken in plaats van overhaaste lijkenpikkerij. In het voorwoord dekken de nazaten zich ook in, maar uiteindelijk doet dit allemaal niet terzake. Het boek moet voor zichzelf spreken en doet dit met veel succes, in een eenvoudige maar daarom niet minder elegante vorm en taal.
Het hoofdpersonage Ana Magdalena Bach maakt elk jaar in augustus een trip van enkele dagen naar een eiland om het graf van haar moeder te bezoeken, die daar per se begraven wilde worden. Ana leidt een zeer stabiel en regelmatig leven in een liefdevolle relatie, maar in de helft van haar veertiger jaren heeft ze tijdens een van die reizen een avontuurtje met een anonieme man, een gebeurtenis met bitterzoete afloop. Terug thuis, gaat het alledaagse leven verder, maar het perspectief is ontegensprekelijk veranderd – de deuren van haar gevoelens zijn uit hun hengsels gelift. ‘Ze voelde zich een ander mens: nieuw en tot alles in staat,’ lezen we aan de vooravond van haar tweede trip.
De daaropvolgende jaren keert Ana elke keer weer terug met de bedoeling om een onvergetelijke, haast mystieke liefdesnacht te beleven. Het relaas van de opeenvolgende jaren spreekt van wisselende successen en frustrerende uitkomsten. Wat constant blijft, is de vertwijfeling over het dagelijkse leven bij de thuiskomst en de zoektocht naar intensiteit om de sleur te doorbreken. Haar vrijblijvende avontuurtjes rijmen nog steeds niet met een rein geweten.
Meer heeft het plot niet om het lijf. Wie dit als oppervlakkig wil beschouwen, kan dat, maar het boek slaagt er toch in om de lezer te verleiden om te blijven lezen – en is dat niet het enige wat een goed boek moet doen? Er spreekt een grote gevoeligheid uit voor de frustratie van midlifers en voor vrouwen in een mannenwereld. Dat laatste is alvast anders dan in Garcia Márquez’ beroemdste boeken, waar het normaal de mannen zijn die voor de chaos zorgen en de vrouwen voor de standvastigheid. Daarenboven is de realiteit hier voor een keer volledig ontdaan van alle magie: wat overblijft is de onvolmaakte mens en haar/zijn onverklaarbare driften. Het proza is eenvoudig en onopgesmukt, maar weet desalniettemin een ingehouden sensualiteit en verlangen over te dragen. Met slechts enkele zinnen weet de schrijver Ana tijdens haar voorbereidingen voor de jaarlijkse jacht treffend te schetsen, elk jaar is er genoeg variatie op het thema. De kunde van de meester was nog niet helemaal uitgedoofd, hoewel sommige elementen (zoals de relatie met de kinderen) eerder onuitgewerkt aanvoelen.
Al bij al mogen we heel blij zijn met deze late toevoeging aan García Márquez’ oeuvre. Viel Herinnering aan mijn droeve hoeren uit 2004 nog tegen, dan kunnen we gerust stellen dat In augustus zien we elkaar een veel waardiger adieu voor zo’n groot schrijver is.
