Voor Green Border boog de inmiddels 75-jarige Poolse filmmaakster Agnieszka Holland (gewezen regie-assistente van Krzysztof Zanussi en de invloedrijke Andrzej Wajda) zich over het leed van de talloze migranten die hun leven wagen in de hoop een betere toekomst te kunnen vinden.
In deze beklemmende film wordt Wit-Rusland getroffen door een nieuwe humanitaire crisis. De actie speelt ongeveer een jaar vóór de start van de nog steeds voortdurende invasie in Oekraïne. Green Border beschrijft het lot van een groep vluchtelingen uit verschillende derdewereldlanden, die verteerd worden door wanhoop en angst. Gedurende ruim tweeënhalf uur volgen we een gezin uit Syrië dat alles is kwijtgeraakt in een poging te ontsnappen aan het oorlogsgeweld, evenals een Afghaanse onderwijzeres en een jonge douanier, die aan een Poolse grenspost met elkaar in aanraking komen.
De titel van de film verwijst naar de schijnbaar veilige doorgang die werd gecreëerd vanuit Rusland naar Polen. Een uitgestrekt gebied van moerassige en verraderlijke bossen dat de twee naties van elkaar scheidt, maar tevens een fundamenteel knooppunt vormt. Het was de Wit-Russische dictator Aleksandr Loekasjenko die de mensen verleidde om de grens over te steken, maar daar werden de vluchtelingen geconfronteerd met een totaal andere realiteit. Ze werden als pionnen gebruikt in een vuil politiek spel en onder dwang teruggestuurd.
Het in amper drieëntwintig dagen opgenomen Green Border kan gezien worden als een scherpe aanklacht tegen het huidige migratie- en asielbeleid. Agnieszka Holland, die naam en faam verwierf met het historisch drama Europa Europa en de laatste jaren voornamelijk veel televisiewerk verrichtte, benadert het brandend actuele verhaal vanuit verschillende invalshoeken. Soms verlegt ze de focus om een breder beeld te krijgen van de mensonwaardige omstandigheden waaraan de personages onderworpen worden. De authentieke film werd voorafgegaan door uitgebreide research, waarbij de cineaste en haar coscenaristen Maciej Pisuk en Gabriela Lazarkiewicz langdurige gesprekken aangingen met vluchtelingen en peilden naar de ervaringen van de activisten die hen ondersteunden. Volgens Variety leidt dit alles tot een verhaal dat op meerdere niveaus werkt en uiteindelijk toch vooral voortkomt uit optimisme in plaats van verontwaardiging.
De grimmige zwart-witfotografie van Tomasz Naumiuk (die onder andere meewerkte aan Claire Denis’ viscerale SF-epos High Life) geeft de beklijvende prent een documentaire-achtig uiterlijk. Het confronterende thema maakt van Green Border een harde noot om te kraken. Hier en daar dreigt de prent wat aan te slepen of iets te veel te versplinteren, al weet deze laureaat van de speciale juryprijs op het filmfestival van Venetië toch uit te groeien tot een rauwe kijkervaring die diep onder je huid kruipt.
