La Fonderie, het Brussels Museum voor Industrie en Arbeid, pakt uit met een tentoonstelling van Alexandre Obolensky. Op de bovenste verdieping wordt het Brusselse kanaal de leidraad voor een wandeling door het leven en werk van deze onovertroffen decorschilder en kunstenaar. Het kanaal speelt de hoofdrol: zowel in de ontwikkeling van de industrie van de wijk als in het leven van de artiest.
Van 2014 tot 2017 concentreert Alexandre Obolensky zich op de Brusselse waterweg. Het is een doelgerichte zoektocht, een obsessie. Te voet of met de fiets zoekt hij unieke plekjes. Daar neemt hij foto’s. Net voor zonsopgang in de ochtendnevel of op een ander specifiek moment, uit een bijzondere hoek met een buitengewone lichtinval. Het perspectief, de spiegeling, het licht en de tinten zijn minutieus gekozen. Thuis vertaalt hij de foto’s in mystieke schilderwerken. Wanneer hij te horen krijgt dat hij ongeneeslijk ziek is, geeft hij de opdracht aan zijn dochter om een tentoonstelling te maken: een wandeling langs het kanaal.
Obolensky overlijdt in maart 2018. Op de zolder van La Fonderie begint de expo met een verlaten atelier. Het laatste doek hangt hier onafgewerkt. Een tekentafel met foto’s, overal verf, lege tubes, sjablonen en decorstukken, borstels in een pot; de zolderkamer is vol en leeg tegelijk. Ze ademt vlijt en overgave, gemis en melancholie.
De kunstenaar wordt geboren in 1952 in Bussel. Hij stamt uit een adellijk geslacht dat Rusland ontvlucht bij de Oktoberrevolutie. Wanneer hij 26 is, treedt hij in dienst van de ateliers van de Koninklijke Muntschouwburg. Alexandre ‘vorst’ Obolensky heeft veel talent en maakt tot aan zijn dood de decors voor meer dan honderd opera’s en balletten. Vanaf 1982 maakt hij ook nog decors voor theaters, hij schildert de scenografie van tentoonstellingen en musea, en borstelt enorme fresco’s. Daarnaast heeft hij ook een persoonlijk oeuvre, waarvan “Het Kanaal” het laatste deel vormt.

Eugénie Obolensky – dochter van – vertelt: ‘De schilderijen moesten naast elkaar worden getoond, alsof je langs het kanaal stapt’. Op kleine kartonnen bordjes staat waar elk schilderij wordt gelokaliseerd. ‘Het was een enorme zoektocht om te vinden waar mijn vader allemaal had gezeten’, lacht ze, ‘de werken zijn zonder titels’. De 28 getoonde acrylverfschilderijen zijn realistisch. Toch hebben ze iets raadselachtig. Ze tonen schoonheid uit een onverwachte hoek. Ze doen mijmeren. De beelden absorberen en verstillen, waardoor je de echo van een druppende riool kan horen. Het schitterende water kabbelt voorbij en laat je bezinken. Elk doek is een lege scène die wacht op een toneelstuk.
Via een koptelefoon hoor je zoon en dochter getuigen dat hun vader geen dag zonder schilderen kan. Het is zijn leven. Eugénie vertelt dat hij geniet van elke verfstrook. ‘Hij laat niets verloren gaan. De verschillende formaten zijn telkens gemaakt op een overschotje van een ander doek. Alles is voor mijn vader aanleiding voor slechts één ding: schilderen’

Op het einde van de expo is er een videomontage. Striptekenaar en scenarist François Schuiten (De Duistere Steden) vertelt over een lange vriendschap met de kunstenaar: ‘Met hem samenwerken was altijd verrijkend. Hij stond ten dienste van de kunst, van het theater, van het decor, van de opera, maar hij had ook zijn eigen kunst, zijn persoonlijke emoties’
Voor kinderen is er een apart parcours. Het wordt aangeduid met een pop die is gemaakt van een omgekeerde verfborstel: een grappig portret van Obolensky. Op verschillende plaatsen duikt het figuurtje op. Daar kan je door een gat gluren en leren over perspectief, licht, uitvergroten, spiegelingen en andere schildertechnieken. Verrassend en leerrijk.
Dat de laatste tentoonstellingswens van de decorschilder onderdak krijgt in dit Museum voor Industrie en Arbeid is geen toeval. Vandaag richt de voormalige Compagnie des Bronzes zich als museum immers op de geschiedenis van de industrie in Brussel en Molenbeek en het kanaal speelt hierin een hoofdrol. Het is de belangrijkste toevoer voor deze industriële ontwikkelingen in de 19de en 20ste eeuw.
Voor de toegangsprijs van 8 euro bezoek je ook de vaste collectie. De locatie, het museum en de expo hebben een betoverend effect. Een verborgen schat die u moet ontdekken.
Het Kanaal van Obolensky loopt tot en met 1 mei 2023, in La Fonderie, Brussel.