In de nieuwe expo Universal Human Rights in Kazerne Dossin in Mechelen toont het museum alle dimensies van de rechten van de mens.
Wie spreekt over of denkt aan de Tweede Wereldoorlog, ziet allerlei beelden voor zijn of haar ogen voorbijtrekken. Autoritaire regimes, een Blitzkrieg, bezetting, belangrijke veldslagen, luchtbombardementen, miljoenen doden. De Tweede Wereldoorlog leidde echter ook een nieuwe verdeling van de machtsverhoudingen op het geopolitieke toneel in. En het zette in de jaren onmiddellijk erna een concept op poten dat eigenlijk al heel lang in allerlei vormen meeging: mensenrechten.
De tentoonstelling komt op bepaalde momenten hard aan, maar toch zijn de curatoren Tomas Baum, Anne-Sophie Van Vyve en Adriaan Baccaert er in geslaagd om een interactieve tentoonstelling op poten te zetten waar men enerzijds kennis kan maken met het thema en er zich anderzijds in kan verdiepen.
Tentoonstellingen bevinden zich uiteraard soms op een speciale plek, in dit geval de plaats waar zich het Memoriaal en het Museum bevinden voor de jodendeportatie en de herdenking van de Holocaust tijdens de Tweede Wereldoorlog. De locatie bepaalt altijd mee het aanvoelen van een expo en dat is nu niet anders. Belangrijk om dit juist in te schatten, is het besef dat de nieuwe tentoonstelling uiteenvalt in drie delen.
Een eerste deel behandelt de schokgolf van de Tweede Wereldoorlog als katalysator op het vlak van mensenrechten. Verschrikkelijke filmbeelden uit de concentratiekampen waren zeker mede aanleiding voor de Verenigde Naties om op 10 december 1948 de Verklaring van de Universele Rechten van de Mens te publiceren. Enkele begrippen en inspiratiebronnen uit deze onmiddellijke naoorlogse periode worden in hun historische context geplaatst.
In het tweede deel katapulteert men de gedachte veel verder terug in de tijd. Een aantal objecten uit de Romeinse tijd, standbeelden, zuilen en een prachtige replica van de Magna Carta tonen de aandacht voor de mensenrechten. Alhoewel het eerder “een soort van” mensenrechten waren, zoals de zuil uit de Babylonische tijd verduidelijkt die in Sula gevonden werd. Men verbreedde het menszijn door te wijzen op andere mogelijkheden dan het ‘oog om oog, tand om tand’-principe. Deze nieuwe band wordt sterk geduid. Bij heel wat ambassades werd gepolst naar hun medewerking en onder meer de ambassades van Frankrijk, Groot-Brittannië, Verenigde Staten en Chili leverden enkele bijzondere items en zorgden zo voor een extra internationale toets aan de tentoonstelling.
In het derde gedeelte van de expo wordt de sprong naar het heden gemaakt. De bezoekers krijgen enerzijds beelden te zien over hedendaagse schendingen van mensenrechten en anderzijds maakt iedereen kennis met enkele voortrekkers en succesvolle activisten. Ook een aantal bekende Belgen toont hun engagement op het vlak van mensenrechten. Bekende inspirerende voorbeelden zoals René Cassin, de initiator van de Verklaring, en Eleanor Roosevelt, de first lady van de Verenigde Staten die de stuwing naar de Verklaring mee vorm gaf, worden geduid in historisch perspectief. Achterliggende bedoeling is duidelijk te maken dat iedereen zijn steentje kan bijdragen aan het verbeteren van mensenrechten. Buitengaan met een positief gevoel kan ongetwijfeld een achterliggende bedoeling geweest zijn.
De expo heeft een breed doelpubliek. Onder meer kinderen vanaf 9 jaar kunnen een parcours volgen met haltes bij de negen verschillende letters van ‘Universal’ die ze overal in de tentoonstelling terugvinden. Zij worden gezien als ambassadeurs voor de mensenrechten. Het jongerenparcours is uitdagend en activistisch. Filmpjes, viewmasters en een interactieve opstelling: alles om op een speelse manier kennis te maken met het thema.
De gidsen van Kazerne Dossin kunnen zowel individuele bezoekers als groepen rondleiden. Voor scholen uit het basis- en secundair onderwijs zijn er interactieve tours. Lezingen, films en workshops vullen de programmatie aan.
Het geheel vormt een mooie, prikkelende en uitdagende expo. De opdracht om zelf iets te doen aan de mensenrechten wordt echter iedere bezoeker in de schoot geworpen.
Universal Human Rights loopt nog tot 11 december 2022 in Kazerne Dossin in Mechelen.
