Elke maatschappij is altijd in beweging. Elke maatschappij heeft echter ook haar eenmakende factoren. Dat is nu zo en dat was in vroegere tijden niet anders. Ook het Romeinse Rijk had destijds een aantal krachten voor haar werken die voor eenheid zorgden, maar dan wel eenheid in verscheidenheid. De tentoonstelling Oog in oog met de Romeinen in het Gallo-Romeins Museum in Tongeren tracht exact dat aspect te duiden.
Wat betekende het nu echt om inwoner te zijn van een dergelijk groot Romeins Rijk? Hoe zaten de diverse lagen ervan in elkaar? Boden ze kansen aan personen uit alle uithoeken en oorden? Hoe stond Rome tegenover plaatselijke gebruiken en gewoonten? Het Gallo-Romeins Museum laat in deze expo bezoekers een soort reis maken doorheen het uitgestrekte Romeinse Rijk. Voor deze tentoonstelling kon het Museum samenwerken met het befaamde British Museum in Londen, waar men over een imposante collectie van Romeinse voorwerpen beschikt. Ongeveer 250 van deze voorwerpen werden uitgeleend en verfraaien nu de tentoonstelling. Het British Museum leverde het basisconcept aan en het Gallo-Romeins Museum bewerkte dit tot een verhaal met als bedoeling het weergeven van een verhaal door de figuratieve kracht van de voorwerpen te benutten.
De expositie richt zich overduidelijk niet alleen op personen die al een grondige achtergrondkennis bezitten van de Romeinse periode en geschiedenis. Meer dan voor andere tentoonstellingen uit het verleden, richt de expo zich tot families met kinderen, door nog intensiever in te zetten op een speciale audiotour en spelapplicaties. Bovendien zijn er ooggetuigenfilms op het niveau van kinderen.
De tentoonstelling wordt ingeleid door een beknopte historische introductie langs een aantal basisconcepten. Er wordt kennisgemaakt met de verhalen (of de mythes?) van Alba Longa, Romulus en Remus, de Etruskische koningen en de verbondenheid met deze cultuur van het vroege Rome. De veroveringen van Veii oftewel de Fabische Oorlogen, de Sarmithische Oorlogen met de verovering van Midden-Italië, de Pyrrische en Punische Oorlogen die van Rome de leidende natie maakten in het Middellandse Zeegebied. Daarna wordt er kennisgemaakt met begrippen zoals de Romeinse Republiek, de overgang naar het Keizerrijk en de bloeiperiode van kunsten, rechtssysteem en architectuur. Levensgrote beelden van keizers, goden, maar vaak ook van hun (invloedrijke) echtgenotes, grafstenen, juwelen, recipiënten voor voedingswaren en dranken: in een grote zaal volgen de voorwerpen die door het British Museum uitgeleend werden elkaar in sneltempo op, telkens voorzien van beknopte teksten of uitleg in audiovorm.
Gelardeerd doorheen de voorwerpen komen er getuigenissen op het scherm van personen in dagdagelijkse situaties in dat grote Romeinse Rijk. Niet alle personen zijn echter gekleed in kledij uit de Romeinse tijd, vaak hebben ze hedendaagse kledingstukken aan. Een bewijs van het belang van de menselijke invalshoek van de expo. Er loopt een band tussen problemen van Romeinse kinderen van destijds naar deze uit onze tijd. Vluchtelingen bestonden toen ook al. Religie was er ook toen reeds. Bovenal illustreert het geheel van voorwerpen en getuigenissen dat het Romeinse Rijk echt wel een cultuur voorstond die regionale varianten kende. Eens een gebied veroverd of ingelijfd, was de overheersende opvatting bij de Romeinse overheersers er één van assimilatie en incorporatie van plaatselijke gebruiken en gewoonten.
Magnifieke voorwerpen passeren de revue, zoals een prachtige drinkbeker uit het zeldzame porfiet, of een vervloekingsplaatje dat in Tongeren ontdekt werd, of een grafsteen van twee geliefden. Alles geeft een eindbeeld van een culturele verscheidenheid waar er weliswaar een eenheidsmunt en een eenheidstaal aangereikt werden, maar waar de mobiliteit van de mensen veel groter was dan men had durven vermoeden, waardoor gewoonten en praktijken over een heel Rijk verspreid raakten. Summier wordt op het einde van de expo nog even ingegaan op desintegratie en verdwijnen van de Romeinse eenheid.
De expo vult de dan ook de verwachtingen in. Ze dient als inleiding op Romeinse cultuur, eenmakingsprincipes, kunst en gewoonten, maar bewijst anderzijds inderdaad dat plaatselijke gebruiken en overtuigingen in vele gevallen geassimileerd en meegenomen werden. Dit is geen tentoonstelling waar echte specialisten nieuwe inzichten uit zullen halen, bovendien vergeet men de andere kant van de medaille te vermelden: de reden waarom de Romeinen deze tactieken vaak gebruikten na veroveringen, was exact om hun machtspolitiek voluit te kunnen laten spelen. De integratie van prachtige uitgeleende voorwerpen uit het British Museum en levendige gefingeerde getuigenissen geeft een levend aspect aan gebruiken van duizenden jaren geleden. De mogelijkheden voor familiebezoeken zijn quasi onbeperkt op deze manier.
Oog in oog met de Romeinen loopt nog tot 1 augustus 2021 in het Gallo-Romeins Museum te Tongeren.
