Wie nog steeds treurt om Sonic Youth, krijgt dit najaar talloze momenten van troost. Thurston Moore komt naar Les Atelier Claus en cureert Sonic City. Lee Ranaldo, die zopas met Electric Trim mogelijk zijn beste soloplaat uitbracht, heeft twee expo’s in ons land en speelt eveneens meerdere concerten.
“Er komen twee verschillende tentoonstellingen aan”, blikt Ranaldo vooruit. “Jan Dhase in Gent, waar ik eerder al werk getoond heb, richt een expo in met werk dat het afgelopen jaar gemaakt is en in Menen vindt in ’t Schippershof Lost Ideas plaats, waarin wordt teruggeblikt op de voorbije twintig jaar, met schilderijen, tekeningen, video’s, noem maar op.”
enola: Ondertussen is er ook nieuw muzikaal werk verschenen: Electric Trim. Daarop was het wel even wachten: voorganger Last Night On Earth dateert alweer van 2013.
Lee Ranaldo: “Na Last Night heb ik heel wat tijd al tourend doorgebracht. Bovendien is Electric Trim een samenwerking tussen mezelf en Raül Fernandez, de producer. Daarbij nam de ontwikkeling van de songs best wat tijd in beslag en doordat Raül in Barcelona zat, duurde het ook een poos voor we het album effectief konden maken. Uiteindelijk kwam Raül voor enkele weken naar New York, ging dan zes weken terug naar Barcelona, om vervolgens opnieuw over te komen. Het duurde bijna een jaar om het album helemaal in te blikken.
In die periode is mijn relatie met Matador Records tot een einde gekomen. Pas toen Electric Trim helemaal klaar was, ben ik de zoektocht naar een nieuw label begonnen. Dat nam op zijn beurt redelijk wat tijd in beslag: naar mensen gaan, hen laten luisteren en wachten tot iemand even enthousiast over de muziek was als Raül en ik. Het was pas toen Mute langskwam en zei: “we houden van deze plaat en we willen er met jou aan werken” dat een en ander in een stroomversnelling kwam. Technisch gezien had Electric Trim dus een jaar eerder kunnen uitkomen, maar daarvoor was de situatie met het label niet oké.”
enola: De songs op de plaat hebben al een leven op het podium achter de rug.
Ranaldo: “In november vorig jaar zijn Raül en ik op een kleine tournee geweest met een kwartet, maar in essentie zijn de songs nagelnieuw voor wie de plaat nu hoort. Dat heeft tot gevolg dat de nieuwe nummers waaraan ik ondertussen aan het werken was, even moeten wachten: het heeft geen zin om, nu Electric Trim eindelijk uit is, andere songs te spelen. Ik wil focussen op het materiaal van Electric Trim: ik ben er namelijk heel blij mee en vind dat het tot het beste hoort van wat ik al gemaakt heb, zowel op vlak van muziek als lyrics. Bovendien vind ik mijn manier van zingen momenteel de meest krachtige ooit in mijn leven. Dus voor mij is het oké om al de rest even op pauze te zetten en de komende zes tot acht maanden op deze songs te focussen. Al praat ik met Raül achter de schermen al over nieuwe nummers.”
enola: De samenwerking was duidelijk zeer bevredigend.
Ranaldo: “Toen we aan deze plaat begonnen, wisten Raül en ik dat we iets wilden doen dat anders klonk dan wat ik tot nu toe gedaan had. We wilden een meer uitgebreid geluid. Om dat te krijgen, heeft Raül me uit mijn comfortzone gehaald. Daardoor klinkt Electric Trim anders dan de andere platen. Die waren tot stand gekomen met een bezetting die nogal gelijkaardig was aan die van Sonic Youth.”
enola: De plaat klinkt bij momenten heel subtiel, alsof ze laag per laag opgebouwd is.
Ranaldo: “Het was een van de meest opwindende projecten waaraan ik gewerkt heb, doordat het aanvoelde als een ontdekkingstocht langsheen nieuwe muzikale paden. Het proces, de manier waarop de plaat gemaakt is, was niet het typische waarbij een band de studio betreedt, de songs leert en ze vervolgens inspeelt. Raül en ik hebben de nummers inderdaad laag per laag opgebouwd, een beetje zoals een beeldhouwer vertrekt van een rotsblok en daar laagje na laagje van wegkapt tot het beeld er plots staat.
Om dat te doen, kozen we de muzikanten die het beste bij de partij in kwestie pasten. Soms waren dat vertrouwde mensen, bijvoorbeeld Steve Shelley, maar vaak ook heel nieuwe samenwerkingen, zoals Kid Millions en Sharon Van Etten. Je experimenteert met verschillende mensen en hun verschillende werkwijzes.”
enola: Ook voor de lyrics was er sprake van een samenwerking: romanschrijver Jonathan Lethem stond mee in voor de teksten. Hoe gaat zoiets praktisch in zijn werk? Gezellig aan tafel of per post?
Ranaldo: “Op verschillende manieren. Jonathan en ik hebben samen gezeten om enkele afspraken te maken, waarna hij het grootste deel van het proces in Californië vertoefde terwijl ik in New York zat. Ik heb hem enkele muzikale demo’s gestuurd, zodat hij een idee had van hoe het album zou klinken, al is de muziek sinds die fase nog enorm veranderd. In sommige gevallen zond ik hem een korte omschrijving van de song: dat er bijvoorbeeld veertig lijnen tekst zouden zijn, waarvan er op dat moment misschien vijf of zes ingevuld waren. Zo gingen teksten over en weer: Jonathan schreef enkele regels, ik vulde aan, tot we tevreden waren.”
enola: Er zat altijd al een verhalende kant aan uw songs. Maar voor Lethem was dit mogelijk een uitdaging: plots heel beknopt vertellen.
Ranaldo: “Daar zit iets in, maar Jonathan is een heel gecompliceerde literaire schrijver. Hij kan zowel lange als korte teksten aan. Het idee van een samenwerking is voornamelijk een interessant proces. Als je schrijft, of pakweg schildert, werk je doorgaans op je eentje. Muziek zorgt voor de mogelijkheid om met anderen samen te werken, iets waar ik echt van hou. Ik wou met de lyrics, jaren na Sonic Youth, dat een heel collaboratieve band was, opnieuw in een situatie belanden waar samengewerkt wordt. Dat is spannend: je weet niet wat er gaat gebeuren. Gaat het werken? Gaat het goed zijn? Gaat het beter zijn? Nu het klaar is, vond ik het zeer vruchtbaar, en Jonathan, Raül en ik plannen om nog meer samen aan de slag te gaan.”
Over de muur
enola: Ten tijde van Between The Times And The Tides was u zijdelings, als buurtbewoner van Zuccotti Park, betrokken bij Occupy Wall Street, waarover u toen zei dat u hoopte dat het een effect zou hebben op de politieke besluitvorming. Ondertussen is OWS weggedeemsterd en heeft de VS een andere president. Het is anders gelopen dan gehoopt.
Ranaldo: “Er is doorgaans niet echt een politiek statement op mijn platen te vinden. Maar een song op dit album, “Thrown Over the Wall”, heeft ondertussen een politiek kantje gekregen. Tijdens het maken van de plaat, werd gesuggereerd dat het nummer gebruikt kon worden voor het verzet als Trump president werd. Hoewel “Thrown Over The Wall” niet in die zin gecreëerd is, heb ik dat idee enigszins overgenomen. Wanneer ik het tijdens concerten speel, biedt het de gelegenheid om over het huidige politieke klimaat te praten. Niet alleen dat in de VS, maar ook elders in de wereld.”
enola: Is het ontmoedigend om vast te stellen dat een nummer als “Youth Against Fascism” vandaag bijna relevanter is dan toen het uitkwam, 25 jaar geleden?
Ranaldo: “Yeah, het zijn vreemde tijden. Laten we het daarbij laten. (stilte) Al die ouderwetse bewegingen, waarvan we dachten dat ze zeventig jaar geleden opgeborgen waren, waarvan we dachten dat we er van weg geëvolueerd waren, komen terug. Dat is ongelooflijk eng.”
enola: Voelt u de drang om zoals met dat nummer, muzikaal, iets te doen? Opnieuw een stem te laten horen?
enola: U noemt Dylan. Ook van The Grateful Dead is geweten dat u fan bent. Toch hoor je hun invloed zelden of nooit in uw muziek.
Ranaldo: “Ik ben er zeker van dat die invloed er is, al is het moeilijk te zeggen hoe juist. Zeker Dylan is een permanente invloed. De Dead waren ooit heel belangrijk voor mij en recent ben ik terug in hun werk geïnteresseerd geraakt. Ik stel vast dat ik opnieuw meer in contact kom met wat me boeide toen ik jonger was, folk en singer-songwriters, figuren zoals David Crosby, Joni Mitchell, Leonard Cohen. Na jarenlang in een band gespeeld te hebben, en daardoor zelf meer interesse te hebben in muziek van andere bands, denk ik dat sinds de focus bij mezelf op soloplaten ligt, ook mijn interesse in soloartiesten groter geworden is.”
enola: Sommige van de artiesten die u noemt, blijven zelfs na een carrière van vele decennia werk op topniveau maken. Dat is niet iedereen gegeven. Hoe voorkomt u dat het muzikaal verwatert?
Ranaldo: “Sonic Youth had enkele jaren geleden een song “Radical Adults Lick Godhead Style”, die gaat over hoe je inspiratie blijft halen, niet alleen uit jonge bands, maar evengoed uit mensen die een lange carrière hebben, zoals Bob Dylan en zoals Neil Young, die zelfs als ze in de zestig of zeventig zijn, nog even radicaal zijn als wanneer ze in de twintig of dertig waren.
Wie creatief bezig is, heeft een flash, een moment waarop het geweldig is. Vervolgens verliest ofwel het publiek zijn interesse en soms is het de artiest die niet meer vitaal blijft. Het hangt af van de mate waarin je geëngageerd blijft. En waar je je motivatie uit haalt. Het gebeurt niet zelden dat iemand met zijn eerste plaat een hit scoort en dan niet meer weet waar naartoe. Al blijft het moeilijk om te zeggen waarom sommige artiesten geëngageerd blijven en waarom sommigen onderweg afvallen.
Het heeft in ons voordeel gespeeld dat we met Sonic Youth nooit een grote hit gehad hebben. Onze muziek en carrière konden zich daardoor op een organische manier blijven ontwikkelen. Het was een continu proces: iets ontdekken, een plaat maken en anderhalf jaar later weer iets anders proberen.”
enola: Is het soms een nadeel om in Sonic Youth gespeeld te hebben, in die zin dat, eender wat u nu doet, het altijd vergeleken zal worden met de erfenis van uw vroegere band?
Ranaldo: (denkt na) “Ik zou het geen nadeel noemen. Kijk, je bent maar zo goed als je laatste plaat, schilderij of wat dan ook. De meeste artiesten willen dan ook dat hun werk gezien wordt voor wat het is, het kan frustrerend zijn als het geëvalueerd wordt aan de hand van ouder werk. Maar dat is niet nieuw: nadat we platen als Daydream Nation en Goo gemaakt hadden, werd alles wat we later deden, daarmee vergeleken.
Langs de andere kant: op zich is er voor mij niks negatief aan vergelijkingen met Sonic Youth, omdat het zo’n overweldigend, miraculeus iets is dat ons overkomen is. Het feit dat we die carrière hebben gehad, en dat het dertig jaar heeft mogen duren. Bovendien is veel van wat ik nu doe, ontstaan uit wat we indertijd met Sonic Youth deden. Dus ik kan er niet over klagen.”
enola: De focus ligt ook nu nog op nieuw werk, maar af en toe wordt melding gemaakt van het uitbrengen van archiefmateriaal van Sonic Youth. Komt dat er echt aan, of wordt het zoals recent bij Neil Young veertig jaar wachten?
Ranaldo: “Ik ben blij dat Neil Young die plaat eindelijk uitgebracht heeft. Nu hebben wij niet bepaald het soort archief dat Neil heeft. We hebben wel wat, maar geen tonnen songs die nog nooit iemand gehoord heeft. Er is materiaal, en we gaan er zeker nog platen van uitbrengen. Maar dan gaat het bijvoorbeeld over eerder experimentele muziek die mensen nog nooit gehoord hebben, dingen die in de lijn liggen van wat we uitbrachten op de SYR-releases.
Soms gebeurde het ook dat we songs schreven, de plaat opnamen, vervolgens op tournee vertrokken en pas na een nummer honderd keer te spelen, we de song echt begrepen. Zo zijn er enkele albums, zoals Washing Machine, New York City Ghosts And Flowers of Murray Street, waarvan ik graag een versie met enkel liveopnames, met de songs in hun definitieve vorm, zou uitbrengen.
Daarnaast zijn we bezig met het digitaliseren van Screaming Fields Of Sonic Love, de videocompilatie uit de jaren negentig waarop het werk staat dat verschenen is voor we bij Geffen tekenden. Tot nu toe is die alleen op VHS uitgekomen. We bereiden nu een digitale release voor, met flink wat extra’s, zoals documentaires en livevideo’s. Verder zien we wel: er is wat materiaal, maar momenteel zijn we zo druk bezig geweest dat het vooral zaak is om weldra eens uit te vissen hoe we dat archief gaan onderhouden.”
Fred Riedel draaide de documentaire “Hello Hello Hello: Lee Ranaldo: Electric Trim” over het maken van deze plaat.
Op 6 oktober speelt Lee Ranaldo een akoestisch soloconcert in Les Atelier Claus. Op 11 oktober volgt een elektrische soloperformance in Club N9.
Vanaf 13 oktober tot 17 december loopt in ’t Schippershof & Cultuurcentrum De Steiger (Menen) “Lost Ideas (Selected Works, ’80s, ’90s, ’00s). Op de openingsavond speelt Ranaldo een korte elektrische set, daags nadien volgt een akoestisch soloconcert.
Van 15 oktober tot 19 december kan in Galerie Jan Dhaese (Gent) “Lee Ranaldo – New Work: drawings, paintings and prints” bezocht worden.
Volgend voorjaar volgt een tour van Lee Ranaldo & Band, die op 28 februari halt houdt in de Vooruit en op 1 maart in Bitterzoet (Amsterdam).
