Kijk, we hebben betere jaren gekend dan 2016. Jaren zonder aanslagen, Brexits of Trumps, bijvoorbeeld. Gelukkig dat er dus nog de muziek was om ons op de been te houden. Volgende week serveren we u de Beste Platen van dit jaar, vandaag smullen we van een hapklare brok topnummers. Ideaal voor uw kerstfeestje.
Radiohead :: Burn The Witch
Verdween Radiohead eind april plots helemaal van het internet, dan dook op 3 mei al even plots dit nummer op, mét fantastische videoclip. Vijf dagen later zou de wereld heel A Moon Shaped Pool leren kennen. De plaat maakte enkele beloftes van deze eerste single waar: melodieus en bulkend van fantastische strijkersarrangementen door Jonny Greenwood. Al sinds de opnames van Kid A was de band aan “Burn The Witch” aan het sleutelen, pas nu viel het allemaal in z’n plooi. Ook inhoudelijk: de naïef-kinderlijke stopmotion in de videoclip knipoogt vet naar een Britse kinderserie van een halve eeuw terug, maar vloekt met de spiegel die de band Europa wil voorhouden. “Burn The Witch” ontpopt zich zo tot kritiek op de op z’n zachtst gezegd onbeholpen Europese aanpak van het vluchtelingenprobleem en het terugplooien op zichzelf, en populisten die die ingebakken kuddegeest alleen maar aanwakkeren. “Stay in the shadows / Cheer at the gallows / … / Abandon all reason / Avoid all eye contact. Een nummer dat iets te griezelig bij deze tijdsgeest past, en per beluistering steeds dreigender gaat klinken.
Hoogtepunt: 3’10”. Het nummer wordt de hele tijd “col legno” gespeeld, waarbij met de achterkant van de strijkstok op de viool wordt getitst. Het geeft een wat ontregelend effect. Maar wanneer Yorke nog een laatste keer naar een zwart kleurende hemel jankt, jaagt een extra lading violen een donkere storm op die het nummer een verzengende climax geeft. Wat was dat van die griezelige tijdsgeest?
Daughter :: New Ways
Bericht aan de miserabelen: niet beluisteren in geval van kwetsbaarheid. Het introspectieve Not To Disappear biedt weinig licht aan het einde van de tunnel. Elena Tonra’s diep persoonlijke woorden en ijle stem reflecteren immers voornamelijk over angst, eenzaamheid en depressie. In “New Ways”, door de groep zelf omschreven als hun “driving through LA at night song” bezingt ze een nood aan nieuwe perspectieven, zich intussen een weg klauwend uit de vergeetput. “I’m trying to get out, find a subtle way out / Not to cross myself out, not just disappear” klinkt het vertwijfeld. De frêle toon en rauwe melancholie klinken vertrouwd, maar worden hier aangevuld met weelderige, episch aandoende soundscapes. Komen zeker aan hun trekken: fans van distortion en dromerige shoegaze à la Slowdive. Na een minimale, atmosferische start met elektronische percussie bouwt de intensiteit zich zachtjes op. Als laagjes filodeeg in een baklava worden de gitaarlijnen, effecten en drums opeen gestapeld tot grootse en echoënde pieken. Weinig kans dat dit nummer zomaar uit onze playlist verdwijnt.
Hoogtepunt: 1’57”. De gitaar van Igor Hafaeli rijt voor een eerste keer het nummer open.
Nick Cave & The Bad Seeds :: Jesus Alone
Het familiale drama dat Nick Cave vorig jaar te verwerken kreeg, hing als een donkere dreiging boven de release van zijn nieuwste album. De spookachtige glijdende en brommende strijkers van Warren Ellis en de tekst waren al geschreven voor dat drama, maar pasten er haast te goed bij. Maar “Jesus Alone” is ook de verdere perfectionering van het geluid dat Cave en Elllis al met Push The Sky Away introduceerden. Hier nauwelijks refrein en een opbouw die zo subtiel is (een extra loop hier, een tweede stem daar) dat de song 6 minuten langer dreigend in de lucht blijft hangen en de luisteraar doet hunkeren naar het bevrijdende moment waarop Cave de song brullend laat ontploffen. Een catharsis die niet komt.
Hoogtepunt: 1’08”. De eerste keer het ‘refrein’: één zin en één piano-aanslag, terwijl de drones onverstoord verder dreinen.
Jenny Hval :: Conceptual Romance
Blood Bitch van Jenny Hval staat ondertussen infameus te boek als een conceptplaat over maandstonden, maar het is vooral gewoon een mooi, bevreemdend, intrigerend werkstuk waarvan “Conceptual Romance” in al zijn breekbare openheid een absoluut hoogtepunt is. Synthesizers als gloeivliegjes, het refrein waar de achtergrondstemmen de hoogte in gaan: “Conceptual romance is on my mind / Conceptual romance it’s you and I”. Het contrast met de niet altijd loepzuiver gezongen strofes vol ruw klinkende, vaak intellectualistische, masochistische tekstflarden is bijzonder scherp: “This blood bitch’s tale / It goes a bit like this / I lose myself in the rituals of bad art, in failure / I want to give up but I can tell / My heartbreak is too sentimental for you”. De conclusie is dan ook dat het niet duidelijk is waar het met de relatie heen moet, maar er wordt aan gewerkt. Akkoord, ’t is allemaal wat intellectueel bedoeld, maar wie de moeite neemt, ontdekt niet alleen een van de meest psychologisch diepgravende songteksten van 2016, maar boven alles gewoon een bloedmooi nummer dat net zoveel slaat als zalft.
Hoogtepunt: 0’50”. De eerste keer dat het refrein invalt en het nummer boven zichzelf en zijn dreigende, depressieve ideeën uitstijgt. Hoopvol en ontroerend, maar niet sentimenteel.
Bon Iver :: 22 (Over Soon)
Als binnenkomer op 22, A Million kan dit alvast tellen: wie dacht dat Justin Vernon, aka Bon Iver, op zijn oude folky elan verdergaat voor de rest van zijn carrière, is er aan voor de moeite. Toegegeven, op het eerste gehoor valt alleen de dromerige sfeer op, maar na enkele luisterbeurten weet je al niet meer waarom je voor dit lied gevallen bent: is het de saxofoonsolo, die in het midden voor een rustpunt zorgt, zijn het de irreëel aandoende computerstemmetjes, de stem van Mahalia Jackson die voor kippenvel zorgt, of dan toch Vernons falset? Want al die dingen steekt de Amerikaan in minder dan 3 minuten, en het wordt op geen enkel ogenblik te druk of te flets. Songwriterschap op hoog niveau!
Hoogtepunt: 1’46”. Op het moment dat je de stuwende keyboardlijn wat beu wordt, is daar…. de saxofoon!
Michael Kiwanuka :: Cold Little Heart
Dat Kiwanuka grootse dingen met zijn talent zou doen, was ons al van bij zijn debuutalbum Home Again duidelijk. Keek die plaat nog expliciet terug op jaren 70 soul, op opvolger Love & Hate horen we steeds meer sporen van een zich snel ontwikkelende muzikale identiteit. Het openingsnummer “Cold Little Heart” is met zijn 10 minuten misschien wel het meest vooruitstrevende, ambitieuze nummer van het hele album: een minutenlange, woordenloze, dromerige intro met een hoofdrol voor het vrouwenkoor dat Kiwanuka de rest van de track mag begeleiden. Soul is een referentie waaraan Kiwanuka nooit zal ontkomen, laat staan dat dat moet: Kiwanuka’s stem heeft dezelfde diepgang en emotionele reikwijdte als die van Sam Cooke maar de eigenzinnige productiekeuzes maken van “Cold Little Heart” iets dat heel erg eigentijds klinkt. Let bijvoorbeeld op de overstuurde gitaar, de drie of vier tempowisselingen doorheen het nummer, de gelaagde, spookachtige stemmen naar het einde toe. De melodie en de hoopvolle toon (ondanks de titel) komen zo uit de klassieke soul, maar dan wel met een groot, eigentijds hart.
Hoogtepunt: 5’06”. Na een meeslepende, dramatische opbouw van bijna 5 minuten, komt er tempo in het nummer en begint Kiwanuka te zingen. Zonder te overdrijven: het is alsof de hemel openbreekt. Hoe getalenteerd kan iemand eigenlijk zijn?
ANOHNI :: Drone Bomb Me
Dé protestplaat van dit jaar werd voor een keer niet begeleid door een akoestische gitaar of punkherrie, maar wel door dreunende elektronica. Daarboven verkocht Antonty Hegarty, heden ten dage ANOHNI, ons aller geweten een forse dreun. Misschien is “Drone Bomb Me” daarbij wel de krachtigste klap voor de kop, met stuiterende beats en stevige bassen, terwijl Hegarty zich verplaatst in de huid van een zoveelste weerloos slachtoffer van een onzinnige oorlog waarin slimme bommen nog steeds gruwelijke drama’s veroorzaken. Want “Drone Bomb Me” is een alledaags verhaal in bepaalde delen van de wereld, waar elke dag wel ergens onschuldige doden worden geklasseerd als “collatoral damage”. Het is een woord dat zo alledaags geworden is dat het zonder nadenken, zonder spijt of wroeging geaccepteerd kan worden als onvermijdelijk. Of dat is toch het geval als je vanuit je zetel naar het journaal zit te kijken. Of dat ook zal gelden voor de doorsnee Afghaan wiens familie in die categorie valt, is te betwijfelen. De persoonlijke drama’s achter de voortdurende nieuwsflitsen, en die plots weer ten volle beseffen, dat is de stomp in de maag die hier zo hard aankomt. En dan zwijgen we nog over de huiveringwekkende clip met Naomi Campbell.
Hoogtepunt: 1’30”. De bas valt voor de eerste keer in, en dat “So drone bomb me / blow me from the mountains / and into the sea” wordt een ongemakkelijke maar verpletterende waarheid waar niet meer omheen te praten valt.
Preoccupations :: Memory
Twee debuutplaten uitbrengen, het is niet veel bands gegeven. Viet Cong moest begin dit jaar noodgedwongen zijn naam veranderen. We weten dus niet of we Preoccupations hun tweede kunnen noemen. De plaat staat in elk geval voor knetterend muzikaal vuurwerk. Het prachtige “Memory” is daarvan het sleutelnummer en behoort tot de beste langere songs van het jaar. Aan “Memory” werd bijna twee jaar in zes (!) verschillende studio’s gesleuteld, zo legde gitarist Scott ‘Monty’ Munro uit. Duistere synths, hoge vocalen van gastzanger Dan Boeckner (Wolf Parade), gevoelige gitaren en strakke, ronkende bassen: alles werd dan ook prachtig vervlochten in één brok melancholie. Als romantiek ook een muzikaal genre zou zijn, dan zou Preoccupations daarvoor in aanmerking komen. De sfeer in het nummer komt nog meer tot zijn recht met de intrigerende kortfilm erbij, die gemaakt werd door Kevan Funk. Iets met veel vuur en drummer Mike Wallace in de hoofdrol. Ontdek het vooral zelf hieronder. Krop in de keel verzekerd.
Hoogtepunt: 3’57”. De drums blijven het nummer voortstuwen, dikke lagen keyboards stijgen op en dan valt dat glinsterende riffje in. Wanneer Boeckner zijn falset tevoorschijn tovert, zijn we getuige van héérlijke new wave à la New Order. Weer-ga-loos.
Anderson .Paak Feat. ScHoolboy Q :: Am I Wrong
Weinig artiesten die zo hun stempel drukten op 2016 als Anderson .Paak. In januari al rolde de Californische rapper met het excellente Malibu een strandmat uit waarop het een heel jaar lang moeilijk stilliggen zou zijn, eind augustus speelde hij het klaar om op een onmogelijk vroeg uur de wei van Pukkelpop plat te spelen en nog wat later bracht hij samen met producer Knxwledge onder het pseudoniem NxWorries het ook lang niet misse Yes Lawd! uit. Nergens komen de grooves, de funk en de half zingende, half rappende soulstem van multi-instrumentalist Anderson soepeler bij elkaar dan op het glinsterende “Am I Wrong”.
Hoogtepunt: 2’56”. De ongeduldige blazers worden eindelijk vrijgelaten en zwaaien meteen de deuren van de dansvloer open.
The Slow Show :: Breaks Today
Met Dream Darling, de voortreffelijke opvolger van White Water uit 2015, hield The Slow Show vast aan al het goede van anderhalf jaar eerder en trok het zichzelf in één beweging weg van de vergelijkingen met The National en Tindersticks. De groep uit Manchester leverde opnieuw een dozijn intense songs af die gebukt gaan onder een loodzware melancholie, maar toch nét voldoende zonlicht laten doorschemeren om niet zwaar op de maag te blijven liggen. De toon op Dream Darling is dan wel wat nederiger dan op het debuut, met “Breaks Today” mogen alle registers – de strijkers, de blazers én het koor – nog eens helemaal open.
Hoogtepunt: 2’48”. Het koor begint aan een tweede ronde en dit keer strooit gitarist Joel Byrne-McCullough er een geraffineerde gitaartokkel overheen.
David Bowie :: Lazarus
Minder dan een maand lang was dit de indrukwekkende nieuwe single van David Bowie, die op een wederopstanding en geweldige nieuwe concerten deed hopen. Het bleek op 10 januari – net zoals de confronterende videoclip – een meticuleus georchestreerde zwanenzang. Alles draagt bij tot het meesterschap van de song: de melancholische sax-melodie, de tegendraadse drums, de bruuske gitaaraanslagen en dan vooral die laatste, die de song nog enkele seconden doet nagalmen.
Hoogtepunt: 3’47”. Er is intussen een tweede stem bijgekomen en de toonaard verandert: in een minimalistisch soundtapijt als dit, zorgt dat voor kippenvel.
Leonard Cohen :: You Want It Darker
“I’m out of the game”; van dat sentiment is You Want It Darker, de laatste Leonard Cohen, van begin tot einde doordesemt. Zo begint het zelfs, met een zanger die zijn schepper aanspreekt: “If you are the dealer, I’m out of the game”. Waarna hij dan toch op zijn knieën valt: “if thine is the glory then mine must be the shame”, en dat oude Joodse hymne recycleert “Magnified, sanctified”. In een jaar waarin David Bowie zijn eigen afscheid magnifiek regisseerde, wist iedereen wat zou volgen, Cohen al helemaal. En dus is de enige logische conclusie dat “I’m ready, my lord”. Het is goed geweest. En het was goed.
Hoogtepunt: 1’59”. “I struggled with some demons / They were middle class and tame”. In het licht van het einde lijkt alles wat voorafging futiel, dat kun je dan ook maar beter uitspreken.
PJ Harvey :: The Community Of Hope
Wat doe je als je de kaap van de veertig hebt gerond, geen liefdesverdriet meer hebt om over te schrijven, en je die Eerste Wereldoorlog óók al in songs hebt gevat? Je borduurt verder op dat laatste project, en ontwikkelt dat dingetje dat je misschien wel “journalistiek songschrijven” zou willen noemen nog wat verder. Je bezoekt Afghanistan, Kosovo, en – kom, waarom niet? – een sociaal woonproject in Washington dat niet uitdraaide zoals het moest. The Hope Six Demolition Project, alweer haar negende, was bijlange niet PJ Harveys beste, maar deze titelsong liet horen dat er wel iets zit in deze nieuwe aanpak. Niet iedereen was even pleased met haar beschrijving van de wijk, maar hey, dat wil misschien wel zeggen dat een zenuw is geraakt.
Hoogtepunt: 1’28”. “And the community of Hope / The community of Hope”. Het is bitter sarcasme na de beschrijving van een hopeloos verwaarloosd kwartier, en dan moet het mes in de wonde nog komen. “They’re gonna build a Walmart here”. Tja…
Savages :: Adore
Met Adore Life sloegen ze bij ons een iets minder diepe krater dan met hun ijzersterke debuut Silence Yourself, niettemin blijft Savages de meest interessante postpunkgroep van het moment. Van behaagzucht hebben ze geen kaas gegeten, dus maakten ze – zoals het hoort – compromisloos de plaat die ze zelf wilden: furieuze muzikale meppen in het gezicht afgewisseld met donkere, experimentele ballades zoals “Adore” er een is. Hoewel bedoeld als een vork in de kont om ons uit onze vegetatieve toestand te halen, gaat het nummer verstild van start. Een tokkelende bas van Ayse Hasan, ongewoon zacht drumwerk van Fay Milton, voorzichtig galmend gitaarwerk van Gemma Thompson en een half reciterende Jehnny Beth vormen de steunpilaren voor een onbeschaamde ode aan het leven die langzaam aanzwelt tot een crescendo van noise. “Do you adore life?” Het enige juiste antwoord voor Savages is een dwingende en licht agressieve ‘ja’! Een strijdvaardige oproep om het leven bij de ballen te grijpen en niet meer uit de stalen vuistgreep te laten ontsnappen.
Hoogtepunt: 4’00”. De onheilszwangere sfeer staat op het punt finaal te ontsporen. Na een minutenlange slow burn valt Milton in op de drums en kookt de pot eindelijk over.
Beyoncé :: Freedom
Een plaat lang hebben we de kroniek gevolgd van dat – al dan niet fictief? — overspel dat Lemonade zijn ruggengraat geeft, genoeg! In “Freedom” wordt de rug gerecht, en teruggevochten. “I break chains all by myself”, als niemand helpt dan doen we het zelf wel. Queen B doet het met een simpele beat en een orgeltje als ondersteuning; meer is niet nodig voor een stem die zo krachtig is dat ze alle tegenstand ook zo wegblaast, en zelfs Kendrick Lamar een klein jongentje lijkt. Er zijn van die dagen dat je Jay-Z niet benijdt.
Hoogtepunt: 3’58”. Dat laatste “Hey! I’ma keep running cause a winner don’t quit on themselves”. Omdat ook in 2017 niemand ons klein zal krijgen.
