Gedurende lange tijd stond de auteur Herman Koch in de schaduw van de ‘acteur’. Ondanks vijf romans en zeven bundels verhalen en columns bleef Koch in de eerste plaats een van de namen achter het geschifte trio Jiskefet. Pas met zijn zesde roman, Het diner (2001), trad de auteur definitief uit de schaduw van de ‘acteur’, een status die definitief bevestigd werd met het succesvolle Zomerhuis met zwembad (2011).
De verhalenbundel Korte geschiedenis van het bedrog is zoals uit de catalogus van Koch mag blijken niet zozeer een snel inspelen op het succes van zijn vorige roman als wel niet meer dan een logische en herhaalde etappe . Net als de vorige bundels bevat het boek teksten en verhalen die Koch eerder publiceerde in tijdschriften en verzamelboeken; het enige verschil met zijn voorgangers is dat Korte geschiedenis van het bedrog ook verhalen bevat die in de vorige werken al aan bod kwamen en het boek zo een soort van bloemlezing vormt van Kochs oude en nieuwe werk.
De opdeling gebeurt niet chronologisch maar thematisch al mag dat evengoed met een korrel zout genomen worden. Het klopt bijvoorbeeld wel dat “Hard gras” de voetbalcolumns samenbrengt maar men kan bezwaarlijk het thema bedrog als rode draad bestempelen voor het deeltje “Het liegen van de waarheid”, laat staan dat “Min of meer toevallig” meer is dan een ‘toevallige’ verzameling. Ook “Geloofwaardige verhalen” blijft verstoken van een overkoepelende link waar “De weg kwijt” (allemaal ‘bekentenissen’) en “Is het allemaal autobiografisch?” wel een geheel zijn.
Op zich is zoiets natuurlijk niet belangrijk, de verhalen zelf, daar draait het om. Liefhebbers van Kochs stijl en stokpaardjes zullen in de bundel verhalen voldoende herkennings- en aanknopingspunten vinden. Er is de maatschappijkritiek, regelmatig gericht naar een zichzelf op de borst kloppende en zelfverklaarde progressieveling, de hoofdpersonages zijn nooit echt sympathiek te noemen en de plotwendingen zijn licht verontrustend. Alles lijkt zich af te spelen in een wereld die slechts in details verschilt van de onze.
Misdadigers zijn het zo goed als nooit, maar helden evenmin. Vaak genoeg rollen ze in een bepaalde gebeurtenis waarna ze zich zo goed en zo kwaad mogelijk behelpen, zij het nooit echt op een sympathieke manier. Of het nu om jongeren gaat die er op uittrekken (“De weg naar de kust”), populaire patsers (“Man in het gras”) of een agent die zijn agressie niet helemaal onder controle heeft (“Wind uit het noorden”), steevast zijn het personages die niet handelen zoals het hoort. Er zit een randje aan, een soort hufterigheid of arrogantie die ondanks de idiotie van de omringende wereld toch niet zo gerechtvaardigd is.
De enige uitzondering vormen de voetbalcolumns, stukken die niet alleen opvallend autobiografisch zijn maar ook gespeend van de zwarte ondertoon die elders aanwezig is. En toch horen ze hier thuis, omdat ze deel uitmaken van Kochs leefwereld maar ook omdat zijn talent als schrijver hier net zo goed uit de verf komt. Zelfs wie geen enkele band of voorliefde voor voetbal heeft, zal smullen bij de uiteenzettingen van Koch die het lof zingt over een spel en gebeurtenis die voor de leek even onwezenlijk voorkomt als zijn andere verhalen. Hij zal het ongetwijfeld niet zo bedoeld hebben maar amusant zijn ze in ieder geval.
Ondanks het grote tijdverschil in de verhalen (de oudste dateren van 1985, de meest recente van 2011) is er van een stijlbreuk of evolutie weinig sprake. Koch heeft van bij de start van zijn carrière een duidelijk beeld gehad van het type verhalen dat hij wenst te vertellen. Het verschil tussen Korte geschiedenis van het bedrog en Kochs doorbraakromans schuilt vooral in het feit dat hij logischerwijze in deze laatste de tijd neemt om zijn verhaal uit de doeken te doen (en wel eens de pedalen verliest) waar hij zich in deze kortverhalen beperkt tot schetsen en directer naar zijn doel gaat. Korte geschiedenis van het bedrog bewijst nogmaals dat Koch het kortverhaal net zo goed beheerst als de roman.
