Het moest er eens van komen: een verzameld werk voor Charles Ducal, pseudoniem voor Frans Dumortier. In het alledaagse leven leraar Nederlands, maar na zijn uren schepper van doorwrochte poëzie die de haren van de lezer te berge doen rijzen. De bundeling van jarenlange noeste arbeid, pas verschenen bij Uitgeverij Atlas, biedt nu de gelegenheid om Ducal opnieuw op de kaart te zetten.
Al te vaak zijn dichters slechts tijdelijk media-aandacht beschoren. Romans blijven langer circuleren: bibliotheken promoten recente kleppers soms maanden lang op de toonder onder de noemer “nieuw” en in de cultuurkaterns van de betere kranten putten tijdelijk ongeïnspireerde lezers vaak uit de rubriek “meest verkocht” in hun zoektocht naar nieuw leesvoer. Poëzie verkoopt helaas te weinig om dergelijke kolommen te halen en – zoals Ducal ook terecht aangeeft in interviews – komt de grens tussen serieuze, kwalitatief hoogstaande poëzie en gefabriceerde internetrijmen steeds meer te vervallen. Dumortier wijst wat dat betreft naar de taak die het onderwijs heeft om scholieren gedichten te blijven aanreiken. Afstuderen aan de algemene humaniora zonder een notie van de meest essentiële eigenschappen van goede (al dan niet Nederlandstalige) poëzie: is dat geen tekortkoming van het leerplan? De algehele verloedering van het dichtgenre – dat men overigens ook ziet in de steeds krimpende hoeveelheid liederen die hedendaagse klassieke componisten nog produceren – houdt misschien ook verband met onze tijden, waarin snelle consumptie op de voorgrond staat – en dat terwijl men zich op Ducal juist miskijkt als men te vlot over de regels heen vliegt.
Voor Dumortier begon het allemaal op zijn vijfendertigste, toen hij debuteerde met Het huwelijk (een verwijzing naar Elsschot?), waarin een zwartgallige dichter ten tonele wordt gevoerd die geweldig neerkijkt op zijn vrouw, die niet in staat lijkt zijn kunstenaarschap te bevatten. In 1987 kreeg Ducal een enorme hoeveelheid gal over zich heen van moraalridders die meenden dat dit soort schrijfsels onethisch waren. Dat is op zich al absurd, gezien de grote sensitiviteit waarmee de dichter de taal smeed tot een eigen werktuig. Daarenboven moet men onder de oppervlakte kijken en zien dat de stem het eigenlijk heeft over de discrepantie tussen verbeelding en werkelijkheid – een gegeven dat tot op vandaag een basisthema is in het werk van Ducal. In latere bundels ziet men de auteur overigens zijn initiële strijd met de hang naar realiteit (waar de vrouw symbool voor staat) plaats ruimen voor een diep respect voor de vrouwelijkheid, die Ducal ook nodig heeft om zijn leven te kunnen leiden. Gescheiden en later hertrouwd, schreef de dichter in de daarop volgende jaren steeds barmhartiger over hoe hij zich als man (in de bundel Het huwelijk is de protagonist, een dichter, metafoor voor de wereld van de fantasie met zijn onbegrensde mogelijkheden) verhoudt tot de vrouw.
Inmiddels is Ducals pen echter niet flauw en barmhartig geworden. Meer recent buigt de auteur zich ook over maatschappelijke problemen, zoals oorlogen of de beeldcultuur, in dat laatste geval meer specifiek geënt op hoe pornografie op een ontspoorde manier het verlangen vormgeeft. Het enorm wrange Toegedekt met een liedje, zijn meest recente bundel, bevat een reeks gedichten onder de noemer School der pornografie, waarin Ducal vol erbarmen, maar nog altijd keihard, de bandeloosheid van de hedendaagse porno-industrie in vraag stelt. Dit Verzameld werk is echter geen eindpunt, want de weg die Ducal tussen 1987 en 2012 heeft afgelegd, is opzienbarend. De stijl blijft consistent, herkenbaar, maar de poëzie ontwikkelt zich ook duidelijk. Ducal moet lezend Vlaanderen daarom zeker in het oog blijven houden. De man werd intussen echter al zoveel onrecht aangedaan door een schrijnend gebrek aan aandacht voor zijn schrijven, dat men Alsof ik er haast ben eigenlijk verplicht zou moeten aanschaffen. Al was het maar om de regel Poëzie is een daad van ontkenning in een breder kader te kunnen plaatsen. Ducal is immers geestesverruimend, diep ontroerend en verpletterend tegelijk.
