Cactus Truck op Gent Jazz, zo rond 22u ’s avonds, in een tot de nok gevulde tent. Dat is een spektakel waar we een maandloon veil voor hebben want het gaat gegarandeerd taferelen teweegbrengen die het middagjournaal van de dag erna zullen kleuren. En misschien ook nog eens dat eeuwige debat over wat nu wél jazz is en wat niet.
Waar leg je immers de grens? Moet het swingen? Moeten er bluesschema’s in zitten? Improvisatie? Of spreek je van jazz als er een instrument in zit dat synoniem staat voor jazz? Had Adolphe Sax hier op gerekend? Nooit is de discussie zo zwaar als wanneer jazz aangepakt wordt in zijn meest iconische formaat, die van het saxofoontrio. Met Cactus Truck is er echter een nieuw gezelschap uit de levendige scene van Amsterdam opgestaan dat je doet inzien dat die hele discussie eigenlijk vooral tijdverlies is. Het maakt het uit wat het niet is als het al moeilijk genoeg is om te zeggen wat het wel is.
Zoals gewoonlijk geraak je het snelst vooruit door een paar referentiepunten boven te halen, en dan kom je terecht bij The Thing, Zu en Naked City, maar vooral Last Exit, het kwartet waarmee Peter Brötzmann, Sonny Sharrock, Bill Laswell en Ronald Shannon Jackson de jazzwereld even op zijn kop zetten in de jaren tachtig. Cactus Truck heeft een vergelijkbare furie en bruutheid, een al even radicale en wild op zich heen maaiende muilpeer die liefhebbers van extreme muziek overstag kan doen gaan. Je moet de band eigenlijk live aan het werk zien — het uitzinnige headbangen van saxofonist John Dikeman is al een attractie op zich — maar Brand New For China! volstaat ook en is eigenlijk een stuk sterker dan verwacht.
De sound is rauw en haast fysiek overdonderend, het samenspel begeesterd van de eerste tot de laatste seconde. Zowel op gitaar als op bas gaat Jasper Stadhouders (broer van de beschaafdere muziek spelende Bram) tekeer met een decibelgeile grilligheid die zowel Sharrock als Terrie Ex en Thurston Moore is, dissonant huilend, zich in distortion wentelend, die snaren geselend en buigend tot ze dreigen te knappen. Het drumwerk van Onno Govaert is al even indrukwekkend: razend met de onvoorspelbaarheid van een Paal Nilssen-Love, nu eens volop inzettend op cimbalen en dan weer met kromgewrongen marsroffels en vette uitbarstingen. Het is een onaflatend heen-en-weer-verkeer dat geen moment rust gunt.
Speerpunt van deze jazzcore blijft natuurlijk Dikeman, die op sopraan-, tenor- en baritonsax zijn duivels ontbindt en het trio gidst door een helletocht van onverminderde waanzin. In het tien minuten durende “Aporia” leidt het tot een even vermoeiende als gedoseerde oplawaai van explosieve vrije improvisatie en skronknoise, ongemakkelijk zittend tijdens de rustige (nu ja) passages en ronduit smerig beukend tijdens de uitzinnige. Het is een recept dat eigenlijk ook gebruikt wordt voor “Coitiphobe” en “Sweet Movie”, terwijl “Search And Restore” en”Plork” behoren tot hun reeks van 30 seconden durende kabaalsongs. Brötzmann meets the Flying Lüttenbachers, zoiets.
De lp-versie stelt het met vijf tracks, die samen goed zijn voor een krap half uurtje. De CD-versie pleurt er nog een kort bommetje (“La La La La Labia Time!”) en een vleziger stuk bij (“The Snotgreen Sea, The Scrotum Tightening Sea”), nog meer koppig kabaal. Het is duidelijk dat hier, ondanks een overduidelijke instrumentbeheersing en geslaagde dynamiek, niet al te veel tijd en energie wordt gestoken in verfijning. Cactus Truck kiest voor de monumentale aanpak, het Grote Gebaar, het Fucking Statement. Nietzsche zou zoveel overmoed geweldig gevonden hebben. Wat het dan weer dubbel geinig maakt dat de oversekste vetzakken die albumtitel bij hun vroegere bandnaam Brand New Vagina haalden. Een welgekomen schop in de jazzkloten.
De band is momenteel bezig aan zijn ‘Young VIPS 2012’-tournee, die hen langs een hele resem Nederlandse podia voert. Het album is momenteel enkel tijdens de concerten te verkrijgen als pre-release. In juni verschijnt de reguliere versie (met artwork van Phil Wood) op cd en lp, en als download.