De volksmens ten tonele voeren zonder als theatermaker blijk te geven van je eigen intellectuele superioriteit, het is geen sinecure. Maar het Nederlands-Vlaamse theatergezelschap Wunderbaum slaagt er met glans in. En met humor.
In de maanden september en oktober van dit jaar speelde het acteurscollectief Wunderbaum een reeks voorstellingen op locatie in de Rotterdamse wijk Pendrecht. Dat de geëngageerde theatermakers van Wunderbaum deze buurt uitkozen voor een beeldend stuk over de impact van de wereldwijde financiële crisis op de gewone mens, is weinig verwonderlijk: de wijk staat bekend om zijn hoge criminaliteitsgraad en zou, op de Kolenkitbuurt in Amsterdam na, de minst aantrekkelijke wijk van Nederland zijn om te wonen.
Nu, enkele maanden later, komt Wunderbaum naar buiten met een zaalvoorstelling die dezelfde naam draagt als die locatievoorstelling, maar er inhoudelijk grondig van verschilt. Het oorspronkelijke Natives was een postapocalyptische fantasie over een onleefbaar, door de rest van Nederland uitgestoten Pendrecht. Van dat oorspronkelijke Natives schiet in de zaalvoorstelling weinig over. Enkel een aantal grimmige taferelen duiken opnieuw op: baby’s die geboren worden zonder dak boven hun hoofd, reusachtige paarden die verdrinken door een zondvloed, een been dat moet worden afgezet.
Het ‘nieuwe’ Natives is gebaseerd op een aantal diepgaande interviews met buurtbewoners die ten tijde van de locatievoorstelling werden afgenomen. Wunderbaum brengt met andere woorden de echte stem van de Pendrechtenaars het theater in. Het is hun taal die Wunderbaum hier spreekt en het zijn hun gedachten die Wunderbaum onverbloemd verwoordt. Bijna anderhalf uur lang zijn we getuige van hun verzuchtingen en hun discussies. Hoofdonderwerpen: de hoge ziektekosten, de moeilijkheid om uit de bijstand te geraken, de verharding van de samenleving en het gebrek aan daadkracht van de regering.
Hoewel er weinig op het podium gebeurt, is Natives zeer aanstekelijk om te volgen. Dit is een stuk dat het uitsluitend moet hebben van de overtuigende vertolkingen en de mate waarin het opgevoerde lijkt op de dagelijkse realiteit, maar als het plaatje klopt, heeft een stuk ook niet meer nodig. Het is moeilijk de personages op een ongeloofwaardig zinnetje te betrappen en de accuraatheid en herkenbaarheid van de dialogen zorgt geregeld voor hilariteit. Alle acteurs slagen er buitengewoon goed in zich in te leven in hun personages en het Rotterdamse volksidioom wordt met minutieuze precisie overgenomen. Wine Dierickx is het platte Rotterdams wel iets minder meester dan haar collega’s, maar dat kan haar vanwege haar Vlaamse achtergrond moeilijk kwalijk worden genomen. De sterkste acteerprestatie komt van Matijs Jansen, die in de huid kruipt van een jonge werkzoekende Arubaan. Jansen beheerst het kostelijke Arubaanse accent uitstekend, net als de ‘chille’ houding die multiculturele Nederlandse jongeren zo eigen is.
Toch dringt naarmate het stuk vordert de vraag zich op of Wunderbaum hier werkelijk een eerlijke stem wil geven aan zijn wijkbewoners. Worden de laagopgeleide, armoedige Pendrechtenaars, die niet meteen uitblinken in het propageren van genuanceerde meningen noch in het vlot hanteren van de Nederlandse taal, niet gewoon belachelijk gemaakt? Het is geestig theater, maar is het geen geestig theater op de kap van?
Uiteindelijk zal die twijfel op het toneel teniet worden gedaan wanneer de dialogen naar een hoger niveau worden getild en dezelfde personages die zich voorheen lieten betrappen op gemakzuchtige uitlatingen, op hoogintelligente wijze de evolutie van de hedendaagse samenleving beginnen te analyseren. Door die overgang zeer geleidelijk te laten verlopen, weet Wunderbaum nadrukkelijk aandacht te vragen voor de mening van de gewone volksmens, die van onmiskenbare waarde is. Daardoor wordt Natives een subtiel pleidooi voor het in stand houden van de solidariteitsmaatschappij. Geestig én knap.
Natives is nog tot midden februari op tournee door Vlaanderen en Nederland. Voor data, zie de website.