Excelsior Recordings, 2010.
“In the tumult of both urbanization as well as an emerging
African awareness that heralded future independence, a new style of
music originated along the banks of the river Congo, a style
considered to be one of Africa’s first expressions of modern
popular music”. Blue Flamingo, alias voor Ziya Ertekin, is
geen doorsnee artiest of standaard plaatjesdraaier. Zwoele
beats, harde breaks of clicks ’n cuts
zijn niet aan hem besteed en het Sportpaleis zal hij nooit gevuld
krijgen met jonge mensen die gewoon uit de bol willen gaan.
Blue Flamingo heeft een bewonderenswaardige bezigheid: hij
verzamelt oude 78 toerenplaten die ergens op stoffige zolders of
kleine rommelmarkten liggen te wachten tot iemand ze vastpakt en
weet te appreciëren. Aan de hand van enkele unieke exemplaren in
zijn collectie werkt hij enkele inhoudelijke thema’s uit: het
debuutalbum ’78 R.P.M’ bevat exotische jazz-tunes uit het Oosten of
Latijns-Amerika en zelfs een vleugje rythm and blues. De
muziek is voorzien van een interessante tekst vol weetjes over de
artistieke achtergrond of een gewoon boeiend verhaal van één
collector’s item.
‘Congo Jazz’ verschilt op dat vlak weinig van zijn voorganger.
Bloedhete jazz uit de jungle is gelinkt aan de Zulu-festiviteiten
in New Orleans, het verhaal van Ngoma Records vertelt Blue Flamingo
aan de hand van Afrikaanse rumba uit Congo en als laatste is er nog
een beklijvende uitsmijter met gospel waar de pioniersrol van
Thomas A. Dorsey in verweven wordt. ‘Congo Jazz’ is tocht met veel
omwegen doorheen de muziekgeschiedenis van de twintigste
eeuw.
Hoewel de tunes uit een ver vervlogen verleden stammen, heb je
nooit het gevoel naar volstrekt onbekende dingen te luisteren.
Elementaire eigenschappen van deze vroege uitingen van populaire
volksmuziek zijn doorgesijpeld in de eigentijdse jazz, blues, soul
en zelfs doordeweekse radiomuziek. Artiesten van nu gebruiken nog
steeds dezelfde ritmes, structuren en onderwerpen om hun publiek te
bereiken.
In ons collectieve geheugen zit een pak muziek verscholen die we
diep binnenin allemaal kennen maar hebben onderdrukt tussen een
veelheid aan nieuwe indrukken en prikkels. Blue Flamingo zet enkele
stappen terug in de geschiedenis maar verrast tegelijkertijd:
‘Congo Jazz’ leent zich gemakkelijk tot meefluiten, -neuriën of
dansen. De bronnen van de populaire muziek zijn blootgelegd.
Blue Flamingo zoekt aansluiting met wat we allemaal vergeten zijn,
maar tegelijkertijd biedt ‘Congo Jazz’ tevens de kans om artiesten
te ontdekken die tussen de diepe plooien van de geschiedenis zijn
verzeild geraakt. “Le dieu de la guitare” Nicolas Kasanda Wa
Mikalay (of Docteur Nico) was een rijzende ster in de Congolese
muziek. Zoals Blue Flamingo in zijn schrijfsels aangeeft was de
Europese gitaar al goed ingeburgerd voor de Latijnse muziek grote
opgang maakte in Léopoldville en omstreken.
Dat had als gevolg dat heel wat getalenteerde jongeren het
zessnarige instrument oppikten en aan de basis stonden van de
eerste unieke uiting van Afrikaanse muziek. Gelukkig genoeg
overleefde heel wat materiaal de reis tussen verleden en heden,
waardoor artiesten als Papa Noël, Franco Luambo en Docteur Nico nog
steeds ontdekt kunnen worden.
Hoogtepunt van ‘Congo Jazz’ is misschien wel het laatste deel dat
volledig in het teken staat van de gospel. Muzikale beleving werd
in de middeleeuwen al beschouwd als een wezenlijk deel van
religieuze beleving. Thomas A. Dorsey had die boodschap al in de
vroege decennia van de twintigste eeuw opgepikt. Hij vormde de
bakermat van een genre waarin elementen uit blues en jazz
versmelten met rituele kerkgezangen.
Hoewel gelovigen de blues in eerste instantie als het werk van de
duivel beschouwden, vond de gospel music toch zijn ingang
in het kerkmilieu. De Great Depression en aanhoudende
armoede speelde daarin een cruciale rol: de melancholische tekten
van gospel beschreven het gevoel dat vele Amerikaanse burgers in
die periode ervoeren. Blue Flamingo beschrijft dat als “a
universal feeling of love and connectedness (…) It
transcends all words and dissolves all boundaries“. Thomas
Dorsey krijgt op ‘Congo Jazz’ niet toevallig de eer om de muzikale
reis doorheen Afrika en Amerika te sluiten.
Grasduiners en collectioneurs zullen opnieuw smullen: ‘Congo Jazz’
is een rijke verzameling van vergeten en minder bekende pareltjes
uit het verleden. Het verrassingselement van debuutalbum ’78
r.p.m.’ is verdwenen maar het nieuwe project is op meerdere vlakken
een stuk ambitieuzer. Een coherent en verdiepend verhaal, geniale
maar onderschatte artiesten om te ontdekken maar vooral een nieuwe
stapel met ontspannende en fascinerende muziek!
