Ongeveer halverwege dit laatste seizoen van ‘The Wire’ zien we Gus Haynes, een integere redacteur van de krant The Sun, praten met zijn bazen over de publicatie van een artikelenreeks rond het scholensysteem in Baltimore. “Volgens mij moeten we meer context bieden,” klaagt hij. Zijn superieuren willen er echter niets van horen: “We moeten er geen vormeloze reeks van maken die over vanalles en nog wat gaat. We moeten op zoek gaan naar het Dickensiaanse element.” Waarmee ze bedoelen: individuele huilverhalen die the bigger picture compleet negeren. Het is moeilijk om die scène te bekijken en niet te denken dat David Simon en Ed Burns ooit een soortgelijke discussie hebben gehad met enkele tv-bonzen over hun magnum opus. Want het zijn precies die sentimentele vereenvoudigingen van de waarheid waar ‘The Wire’ zich vijf seizoenen lang ver van heeft gehouden, om inderdaad meer context te creëren voor de verhalen die ons dagelijks bereiken, over drugs, corruptie en ga zo maar door. En wat nog het gekste is: het Dickensiaanse element kwam er dankzij die aanpak vanzelf doorheen schemeren, met pakkende menselijke verhalen over Bubbles, een junkie die rock bottom bereikt en van daar uit terug uit het dal probeert te krabbelen; over Michael, een gevoelige jongen die zijn ziel verliest; over Bodie, een jonge kerel die nooit keuzes heeft gehad in zijn leven; en bovenal ook over de flikken, die de problemen niet kunnen oplossen, maar eerder stille getuigen zijn, gefrustreerd door hun eigen onmacht.
Net zoals in elk voorgaand seizoen, kiezen de makers ook ditmaal een nieuwe setting, een nieuw instituut van de Amerikaanse samenleving, om het bestaande universum van hun programma uit te breiden. Deze keer betreft het de redactie van The Sun, een krant die af te rekenen krijgt met zware besparingen en als opdracht het motto “do more with less” meekrijgt. De druk om sterke verhalen af te leveren, drijft een jonge, ambitieuze journalist, Scott Templeton, er toe om zelf citaten en getuigenissen te bedenken. Gus heeft al snel door waar Templeton mee bezig is, maar zijn klachten vallen in dovemansoren, omdat de hoge bonzen hun verkoop zien stijgen dankzij Templetons verhalen. Ondertussen wordt het onderzoek naar Marlo Stanfield, de nieuwe drugkoning van Baltimore, afgelast wegens een gebrek aan middelen. McNulty en Freamon nemen hun toevlucht tot extreme maatregelen: ze verzinnen hoogstpersoonlijk een seriemoordenaar die het op daklozen gemunt heeft. Het geld dat voor dat vals onderzoek vrijkomt, besteden ze aan afluisterapparatuur voor Stanfield.
De finale van seizoen vier was zo ongelooflijk sterk, zo emotioneel en zo memorabel, dat het wellicht onvermijdelijk was dat seizoen vijf net iets minder hard aankomt. De meedogenloze analyse van de toestand van het onderwijs in seizoen vier was genoeg om eender wie depressief te maken – het onderwerp was relevant en op dramatisch vlak soms effenaf hartverscheurend. In vergelijking daarmee valt de plotlijn rond The Sun iets te mager uit. Iedereen die ooit de film ‘Shattered Glass’ heeft gezien (een waargebeurd verhaal over een journalist die zijn eigen verhalen bedacht), heeft in principe het thema van deze intrige al wel gehad. Binnen het kader van de volledige reeks ‘The Wire’ past de crisis in de journalistiek natuurlijk wel: de kranten krijgen steeds meer concurrentie van tv en internet, hun inkomsten zakken en om mee te blijven spelen, moeten ze steeds meer druk zetten op hun werknemers. Dat alles heeft z’n invloed op de kwaliteit van de berichtgeving, en uiteindelijk op de perceptie die mensen hebben van het leven in hun eigen stad en land.
Het plaatje klopt dus wel, en mede dankzij de traditioneel uitstekende acteerprestaties blijft de intrige rond The Sun ook steeds boeiend. Maar in vergelijking met de tragiek van de schoolkinderen een jaar eerder, of zelfs het lot van de dokwerkers in seizoen twee, voelt deze zijlijn niet urgent genoeg aan.
De verhaallijn rond McNulty en Freamon die een seriemoordenaar fabriceren, is ook twijfelachtig. Enerzijds wordt het geloofwaardig gepresenteerd en levert het een mooie spiegelwerking op met de plot rond Scott Templeton (een journalist die verhalen verzint over een seriemoordenaar die zelfs verzonnen is door een flik). Maar anderzijds is dit ook de eerste keer in ‘The Wire’ dat ik mezelf vragen stelde bij de motivaties van de personages. Dat McNulty gek genoeg zou zijn om zoiets in elkaar te flansen: alla. Maar dat de nuchtere, cerebrale Freamon er in mee zou gaan? I dunno… Het werkt, we aanvaarden het en het drama dat volgt, is absoluut boeiend en meeslepend. Maar voor het eerst kreeg ik de indruk dat de personages uitsluitend deden wat ze deden om de plot ter wille te zijn.
Laat ik vooral niet te negatief klinken: zelfs met enkele mindere punten, blijft ‘The Wire’ razend intelligente, knap gemaakte televisie, die nog steeds op zijn best is wanneer hij zijn angstloze blik richt op de wereld van dealers, moordenaars en junkies die de straten onveilig maken. De verhaallijn rond Omar wordt op fenomenale wijze verdergezet, terwijl Marlo met elke aflevering kouder en gevaarlijker lijkt te worden. Michael, die aan het begin van seizoen vier een schuchter kind was en aan het einde een koele killer, komt zwaar met zijn eigen menselijkheid overhoop te liggen. En aan de kant van de flikken blijf ik Bunk een fantastisch personage vinden, die op een subtiele manier verder evolueert tot het geweten van de afdeling Moordzaken.
Ook de politieke dimensie van het programma blijft overtuigend en meeslepend, met burgemeester Carcetti die al zijn idealen ziet vervliegen en steeds vaker compromissen moet sluiten met anderen en zichzelf.
Aan het einde van de rit sluiten Simon en Burns hun epos af met een magistrale laatste episode van anderhalf uur, waarin we zien hoe de geschiedenis zich herhaalt. The game stays the same: een tweede Omar, een tweede Bubbles, een derde Avon Barksdale en zelfs een tweede Jimmy McNulty tekenen zich af, en in principe kunnen we zo weer beginnen aan het eerste seizoen. Wat natuurlijk ook weer vragen oproept over het nut van de hele war on drugs. Is het allemaal wel zinvol als elke drugskoning die gepakt wordt toch weer opgevolgd door een andere, nog meer gewelddadige dealer? Met dat soort vragen laat ‘The Wire’ je achter, na 60 afleveringen van indringende, schrijnende, pijnlijk relevante televisie.
