Marginale gezinnen en armoede lenen zich uitstekend voor poëtische beschrijvingen, romantische overdrijvingen of naturalistische schetsen. Het is een kunst de grauwe realiteit weer te geven zoals ze is. Pierenland toont treffend hoe het moet.
In haar derde roman schetst Nelleke Zandwijk hoe een gezin aan de rand van de marginaliteit omgaat met een tragische gebeurtenis en hoe iedereen daar op zijn manier een plaats aan tracht te geven. Centraal staat de dertienjarige Helena Hartsuiker die haar gezin en haar leven bij elkaar tracht te houden nadat haar slome broertje hun moeder dood onder aan de trap gevonden heeft.
Niet dat het in wezen zoveel verschil uitmaakt want hun moeder lag toch vooral in bed en liet de zorg voor haar kinderen aan anderen over. Aldus komt een hele revue van buren en vrienden naar voor waarbij vooral tante Lena, die aflegster is, en oom Herman, een intellectueel met vreemde obsessies, opvallende figuren zijn die een belangrijke rol zullen spelen in het verhaal.
Veel gebeurt er nochtans niet, Helena volgt haar tante op het werk en geeft commentaar bij de gebeurtenissen na de dood van haar moeder terwijl haar broer zich steeds meer opsluit in zijn eigen wereld en haar vader het geluk ergens anders zoekt. De kracht van het boek ligt dan ook niet zozeer in het verhaal dan wel in de kleine kanttekeningen en opmerkingen die her en der opduiken. Zandwijk is een meester in het beschrijven van het dagdagelijkse leven zonder in de val van overdrijving of literaire schoonschrijverij te vervallen.
Vreemd genoeg beklijft Pierenland desondanks niet. Dat het verhaal verder kabbelt zonder meer, is niet de stoorzender. Er zijn immers genoeg boeken die nergens heen gaan. Het probleem situeert zich op een fundamenteler niveau: op geen enkel moment weet Zandwijk de lezer in het verhaal mee te trekken. Haar personages zijn verre van antipathiek, maar weten nooit sympathie op te wekken, hun leven ontplooit zich zonder op meer dan een schouderophalen van de lezer onthaald te worden.
Met Pierenland heeft Zandwijk getracht een coming of age-verhaal binnen een marginaal-tragisch milieu te schetsen zonder in een naturalistische of romantische val te trappen en daar is ze iets te goed in geslaagd. Het resultaat is een roman die alle juiste ingrediënten bevat maar in zijn poging waarachtig te zijn, vergeet ook te beklemmen en te raken. En laat dat net de eerste bestaansreden voor een roman zijn.
