Popmuziek is een totalitair concept waarbij de frontman als een moderne pseudovisionaire leider een massa in een bepaalde richting dirigeert door het declameren van holle slogans. De melodieën dienen de algemene verdwazing van de massa te versterken opdat deze open zou staan voor de hersenspoeling.
Toegegeven, het is een aparte visie op popmuziek, maar geheel onterecht is ze niet. Wie heeft in U2-frontman Bono nog niet de moderne messias en volksmenner gezien, hijzelf incluis? En in hoeverre lijken festivals niet op ongestructureerde varianten van de Neurenberg-partijbijeenkomsten waar een massa samenkomt om zijn leiders te aanhoren? Wie popmuziek ontleedt en uit haar context haalt, kan op rare dingen stuiten.
Het Sloveense kunstenaarscollectief Laibach had van bij zijn oprichting in 1980 gelijkaardige gedachten. Doelbewust provoceerde de groep door elementen uit het stalinisme en nazisme te incorporeren in woord en beeld. De groep trad en treedt op in uniformen die een totalitair karakter uitstralen en refereren in het artwork steevast aan een beeldcultuur die binnen dictatoriale regimes schering en inslag was. Het legde hen op lange termijn geen windeieren, maar de tegenstand was groot.
In eigen land was de groep jarenlang verboden, terwijl het Westen niet echt wist wat te denken van de groep die openlijk met het fascisme leek te flirten en volmondig zei dat binnen een collectief het individu ondergeschikt is. De eerste platen ademden een duistere sfeer uit en klonken vaak als een paranoïde mix van Kraftwerk- en Throbbing Gristle-achtige elektronica, afgewisseld met nummers die op de leest van een modern danscollectief geschoeid leken ("Vier Personen") of als oude avant-gardistische oorlogsliederen ("Vojna Poema") naar buiten traden.
In 1987 kwam de "doorbraak" met het bevreemdende Wagneriaanse Opus Dei, waarbij vooral de van pathos doordrongen Duitstalige covers "Leben Heisst Leben" ("Life Is Life"van Opus) en "Geburt Einer Nation" (Queens "One Vision") als "foute" marsliederen naar voren traden. Laibach had bewezen dat alles contextgevoelig bleek te zijn, de toon voor herinterpretatie was gezet. Met het aliënerende coveralbum Nato (met als hoogtepunt Europe’s "The Final Countdown" als postapocalyptisch disconummers) eindigde het succesverhaal van de groep. Jesus Christ Superstar en zeker Wat klonken alsof de groep aan het einde van zijn Latijn was, dan wel in een pastiche van zichzelf vervallen was.
Met Volk vervolgt Laibach nukkig de eigen koers, waarbij de boodschap en het concept ondergeschikt lijken aan de muziek. Ditmaal interpreteert de groep nationale volksliederen, met een heel eigen twist, afhankelijk van het land in kwestie. Laibach kiest doelbewust voor nummers die ofwel ooit een belangrijke rol speelden binnen de geschiedenis van het land of nog steeds gelden als het nationale volkslied. Niet vies van enige controverse krijgen alle nummers een Laibach-injectie waarbij kanttekeningen geplaatst worden bij het land en zijn daden ("America") of waarbij de "volkslieden" van twee met elkaar verbonden landen tot één gesmolten worden ("Yisrùa el", waarin het Israëlische en het Palestijnse volkslied in elkaar overlopen).
Laibach is geen gewone popgroep maar een kunstenaarscollectief dat in de eerste plaats chroniqueur van een veranderende wereld wil zijn: cultuuruitingen en maatschappelijke structuren zijn met elkaar verstrengeld en voeden elkaar. Door dit op een abstract-intellectueel niveau te interpreteren, plaatst Laibach zichzelf binnen en buiten de geschiedenis, en niet alleen die van de wereld maar ook die van zichzelf. Geen enkel album van Laibach heeft waarde of betekenis zonder de achterliggende gedachten en geschiedenis. De groep maakt immers geen albums, en ook Volk is een momentopname die niet alleen opnieuw meer vragen oproept dan beantwoordt, maar ook en vooral aantoont dat Laibach nog steeds relevant is.
Laibach treedt op 24 november 2006 op in de Vooruit (Gent)
