Enkele jaren geleden werd Ang Lee’s filmversie van ‘The Hulk’ aangekondigd als de eerste
comic book-verfilming met diepgang. Dit, zo werd ons net
iets té zelfgenoegzaam verzekerd, zou niet zomaar het verhaal van
een grote groene weirdo worden, nee, het zou een gevoelig
familiedrama zijn met hier en daar wat actiesegmenten ertussen. Van
veel diepgang heb ik destijds niet veel gemerkt, van pretentie eens
te meer. De eerste comic book movie die in de richting neigt
van culturele en politieke relevantie hebben we nu pas in de zalen
gekregen met ‘V For Vendetta’. Deze debuutfilm van James McTeigue
(de man mocht eerder al voor George Lucas de actiescènes inblikken
van ‘Star Wars Episode II’), laat
zich immers niet zozeer bekijken als een
“knal-boem-pets”-actiefilm, als wel een vlammende, bezielde
politieke aanklacht, waarin ongegeneerd vingers worden gewezen naar
George Bush, Tony Blair en hun hele vrijbuitersbende.
Cool!
Het jaar is 2020 en in de nasleep van de oorlog in Irak en de
steeds groeiende angst voor internationaal terrorisme, is
Groot-Britannië onder een fascistische dictatuur terechtgekomen.
Kanselier Adam Sutler (John Hurt) verspreidt grove leugens via de
media, houdt het hele land aan een avondklok gebonden, luistert
zijn eigen bevolking af om vrijdenkers op te sporen, verbiedt
muziek, films en literatuur en zorgt ervoor dat politieke
tegenstanders spoorloos verdwijnen. De reden? “Bescherming tegen
het terrorisme.”
Uiteraard is niet iedereen akkoord met de gang van zaken: V (Hugo
Weaving) is een gemaskerde wreker die zich bedient van een paar
vlijmscherpe messen en behoorlijk wat explosieven om een revolutie
te ontketenen. Zijn plan is om op 5 november, net zoals Guy Fawkes
dat probeerde in 1605, het Britse Parlement op te blazen. Gaandeweg
redt hij tijdens zijn acties het leven van Evey (Natalie Portman),
wiens eigen ouders ooit spoorloos verdwenen in de klauwen van de
regering.
Noch James McTeigue, noch scenaristen Larry en Andy Wachowski (die
van ‘The Matrix’, jawel) doen enige
moeite om hun politieke agenda verborgen te houden. Hier worden
geen subtiele knipoogjes gegeven, dit is geen geraffineerde subtext
die we te zien krijgen, nope, ‘V For Vendetta’ is eerder een
regelrechte bombrief geadresseerd “10 Downing Street”. De
Irakoorlog wordt met naam genoemd als het vertrekpunt van de
fascistische regering. Stephen Fry speelt de baas van een
tv-station, die heimelijk homo is (want dat mag uiteraard ook al
niet meer) en in z’n kelder een Koran verborgen houdt. Tegen de
muur heeft hij die “God save the Queen”-poster hangen waarin het
gezicht Queen Elizabeth II vermengd wordt met dat van Saddam
Hoessein. Angst en foutieve berichtgeving worden gebruikt als
politieke machtmiddelen. Het siert de makers in ieder geval dat ze
het lef hebben gehad om zo duidelijk te zijn in hun kritiek: ‘V For
Vendetta’ is in eerste instantie een blockbuster, en als dusdanig
zou het commercieel allicht interessanter voor hen zijn geweest om
de politiek naar de achtergrond te verschuiven. Maar McTeigue en de
Wachowski’s schoppen vrolijk tegen alle schenen die ze maar kunnen
raken, met als denderend hoogtepunt daarvan de climax van de film:
een vrolijk stukje anarchistische cinema waar Michael Moore nog
trots op zou zijn.
Bekeken als film op zich is ‘V For Vendetta’ ook al een knap stukje
werk: de prent kondigt zichzelf aan als avonturenfilm, maar in
feite vallen er maar weinig actiescènes in terug te vinden.
McTeigue heeft schijnbaar begrepen dat less is more: we krijgen een
paar krachtige actiestukken, en tussendoor meer dan genoeg ruimte
om een volwaardige plot op gang te brengen en de personages op z’n
minst een klein beetje interessant te maken. Dit is een comic
book movie waarin de dialogen en ideeën even belangrijk zijn
als de stunts. Nog belangrijker zelfs.
McTeigue weet ook hoe hij een film moet monteren: geen twintig cuts
per seconde, geen hele resem close-ups achter elkaar die de
choreografie van de actie naar de knoppen helpt, maar wel een zeer
heldere visuele set-up, die het mogelijk maakt om alles perfect te
blijven volgen zonder dat je met hoofdpijn buitengaat. Die visuele
terughoudendheid zet zich ook voort in de decors: het Londen van
2020 is in principe het Londen van nu. De architectuur is niet
plotseling veranderd in een Gothic nachtmerrie à la Tim Burton en
ook de technologie is er nauwelijks op vooruit gegaan in de
tussenliggende jaren. Dit is de toekomst, maar het enige dat er
écht is veranderd, is de politieke situatie. Ook dat helpt, omdat
het de film gegrondvest houdt in de realiteit. We kunnen geloven in
deze toekomst, want in feite is er maar weinig veranderd. Gezien de
politieke agenda van de film is het belangrijk om die link met het
hier-en-nu zo sterk mogelijk te houden.
Aangezien Hugo Weaving de hele prent lang schuilgaat achter een
masker (zijn typische ronkende stem rolt ravissant door de
luidsprekers), is het Natalie Portman die hier de zwaarste last
draagt en ze doet dat voor het grootste deel met stijl. Haar Britse
accent klinkt soms net iets te nauwkeurig ingestudeerd, maar goed,
dat negeren we dan maar. Het is echter vooral Stephen Fry die hier
een grote indruk nalaat: die man schijnt op geen enkel moment de
minste moeite te doen om goed te zijn, maar hij zet wel stilletjes
het meest pakkende personage uit de hele film neer.
Kleine gebreken zijn er natuurlijk wel: ongeveer halverwege de film
krijgen we een lange flash-back, die welbeschouwd niets toevoegt
aan het scenario dat we al niet wisten. Die scènes komen net op een
punt in de film waarop het allemaal best wel wat vooruit zou mogen
gaan, en op dat moment vormen ze teveel een onnodige vertraging.
Ook de finale confrontatie tussen V en dictator Adam Sutler wordt
wat te snel afgehaspeld. Dat de inhoud van de film voorrang krijgt
op de actie is zeer bewonderenswaardig, maar aan het einde bleef ik
toch met een zeker gemis zitten: buiten de ontmoeting tussen V en
Sutler is er ook nog die tussen Evey en vastberaden politieagent
Finch (Stephen Rea), maar ook daar krijgen we niet echt een
pay-off. Less is more, jazeker, maar aan het einde had de
adrenaline toch iets harder mogen pompen.
Niettemin is dit een blockbuster met een hart én een verstand – een
goedgemaakte, pisnijdige film over een wereld waarin steeds minder
vrijheden bestaan, inde naam van het algemeen goed. Over onze
wereld, enfin.
