Na jaren voorbereiding komt Bozar in samenwerking met de Londense Royal Academy Of Arts naar buiten met haar nieuwste tentoonstelling Sensatie en Sensualiteit. Rubens en zijn erfenis. Het prestigeproject zet de schijnwerpers niet op Rubens’ eigen kunstproductie, wel op de invloed die zijn werk doorheen de eeuwen had op andere schilders.
Sensatie en Sensualiteit. Rubens en zijn erfenis wil niet de zoveelste tentoonstelling zijn waarbij ‘grootmeester Rubens’ wordt uitgelicht tegen een historisch raamwerk. Allicht geen slechte zet in een land als België, waar zelfs voor de doorsnee mens de blozende volslanke dames van de zeventiende-eeuwse barokschilder geen onbekenden zijn.
Aan de hand van zes typerende aspecten van Rubens’ oeuvre wordt de bezoeker doorheen de tentoonstelling geleid. Er wordt werk getoond van kunstenaars die opkeken naar Rubens, geïntrigeerd waren door zijn onderwerpkeuze of simpelweg zijn werk kopiëerden als stijloefening. Met kunstenaars als Murillo, Manet, Le Brun, Kokoschka, Renoir, Reynolds, Turner en Klimt komt zowel werk van tijdsgenoten van Rubens als moderner werk aan bod. Van Dyck en Jordaens, twee schilders die ooit in de kunstenaarsstudio aan de slag waren, ontbreken niet in het rijtje, maar gaan allerminst met de grootste aandacht lopen. De naam die zaal na zaal de kop opsteekt is Delacroix. Hij gaf aan de jonge Manet nog het advies mee: “Kijk naar Rubens, inspireer je op Rubens, kopieer Rubens”.
Sensatie en Sensualiteit gebruikt de tentoongestelde werken niet als visuele leidraad of illustratie bij een breder overkoepelend verhaal, maar zet de kunstwerken zelf centraal. De museumganger die intussen gewend is aan bezoeken waarbij men vooral moet luisteren, wordt met de neus op de feiten gedrukt: een kunstwerk is bovenal een visueel iets. Kijken is dan ook de boodschap. Dit idee vindt men terug in de keuze voor een videogids die de klassieke audiogids vervangt. Deze laat de bezoeker toe om zelf te kiezen uit verschillende beschikbare ‘lagen van informatie’. Bezoekers worden uitgenodigd op het scherm in te zoomen op een schilderij, informatie over een specifiek onderdeel van een werk op te vragen of de ondertekening ervan tevoorschijn te toveren.
Hoewel de zogenaamde ‘Rubenstentoonstelling’ vooral samengesteld is uit werken van andere kunstenaars, kan men wel degelijk iets bijleren over Rubens’ werk. Door intensief te kijken naar de elementen die anderen overnamen uit de stijl of specifieke werken van de schilder, kan men aspecten van Rubens’ oeuvre ontdekken die men eerder over het hoofd zag. Daarbij zijn geweld, macht, wellust, compassie, elegantie en poëzie als de zes aangegeven thema’s een handige leiddraad.
Wie vreest dat men te weinig historische bagage heeft om de kunstenaars die aan bod komen te plaatsen, vindt soelaas in de gebruikersgids en zaalteksten waar ruimte werd voorzien voor beknopte historisch kadering. Dat de tentoonstelling een uitgesproken academisch karakter heeft, valt echter niet te ontkennen. Of curator Nico Van Hout met de vermelding van Rubens als ‘de Quentin Tarantino’ van zijn tijd geen verkeerde verwachtingen over de tentoonstelling creëert, lijkt dan ook terechte vraag.
Wie naar Bozar trekt om in Sensatie en Sensualiteit. Rubens en zijn erfenis vooral veel werken van Rubens te gaan bewonderen, komt bedrogen uit. De presentatie bevat relatief weinig werken van de meester zelf. Een veertigtal schilderijen, schetsen, tekeningen en prenten van de 160 kunstwerken die de opstelling rijk is, werden door Rubens gemaakt. Zoals de titel aangeeft, richt de tentoonstelling zich dan ook voornamelijk op de impact die zijn werk had op de artistieke keuzes van andere artiesten. Sensatie en Sensualiteit werd gemaakt op maat van zij die nieuwsgierig zijn, willen bestuderen en vergelijken. De tentoonstelling is allicht teleurstellend voor zij die enkel warm worden van afgewerkte schilderijen. Zij die ook oog hebben voor kopieën en voorstudies, zij die interesse hebben in het creatieve proces dat aan afgewerkte stukken vooraf ging, zij met een onderzoekende geest keren tevreden naar huis.
Sensatie en Sensualiteit. Rubens en zijn erfenis loopt nog tot 4 januari 2015 in BOZAR, Brussel. Info over de multidiciplinaire randactiviteiten in het kader van de tentoonstelling zijn te vinden op de website.
