Je identiteit nooit prijsgegeven hebben en toch genomineerd worden voor De Grootste Belg: weinigen doen het de auteur van de Middelnederlandse satire Van den Vos Reynaerde na. De schrijver van dit iconische werk ging, voor zover hij zijn naam prijsgaf in de beginregels van het dichtwerk, de annalen in als “Willem die Madocke maecte”. Nico Dros dichtte hem met zijn veelbesproken Willem die Madoc maakte een gefingeerde biografie toe.
Bijna acht eeuwen zijn inmiddels verstreken sinds Van den Vos Reynaerde ergens in Vlaanderen bij elkaar gepend werd. Dat de auteur van dit dichtwerk zich niet kenbaar wilde maken, had alles te maken met de inhoud van het boekschrift. Vandaag mag de vertelling dan misschien een relatief ongevaarlijke parodie lijken op de profane en kerkelijke machthebbers, destijds kon men dergelijke blijken van kritiek met het leven bekopen. Tot op vandaag wordt er, gezien de anonieme signatuur, gespeculeerd over wie de auteur van deze belanghebbende tekst kan geweest zijn. Het moet gaan om iemand die als Willem bekend stond, beslagen in zowel het recht als bedreven in de literatuur, en kenner van minstens het Latijn, het Frans en het Diets. Allicht zal de ware identiteit van deze schrijvende durfal nooit opgehelderd worden en dat weet Nico Dros maar al te goed. Vandaar dat hij, als tegengewicht voor de academische verhandelingen die over dit karakter verschijnen, een verzonnen biografie bedacht bij deze historische figuur. Dat lijkt misschien een onzinnig concept, maar het idee strekt tot eer, want hiermee waagt Dros zich aan heilig verklaard literair erfgoed, en hij betreedt als schrijver een domein waar vooral historici de plak zwaaien.
Een argument voor een boek als dit is dat een schrijver van verzinsels nauwelijks passender kan gehuldigd worden dan met een … verzinsel, jazeker. Bovendien kampen veel scholieren met het probleem dat Van den vos Reynaerde als verplichte lectuur op hun stapel belandt, terwijl zij zich niets bij het tijdsgewricht of de historische context van die bewuste era kunnen voorstellen. Wat dat betreft, documenteerde Dros zich bijzonder uitvoerig: hij dompelt de lezer met kennis van zaken onder in zowel de geschiedkundige realiteit van de toen in zwang zijnde graafschappen en koninkrijken, als in de fenomenologie van het huidige onderzoek naar en rond oude handschriften. Geconcipieerd als raamvertelling voert Dros in eerste instantie een academicus op die zijn kans op een promotie gekaapt ziet door een collega. Wanneer hij per toeval de hand kan leggen op een uniek boekschrift, grijpt hij zijn kans om er zelf winst uit te slaan, zowel in de portemonnee als voor zijn carrière. Is deze omlijsting voor het eigenlijke verhaal dat zich in de 13de eeuw situeert noodzakelijk? Niet echt en tegelijk is het welgekomen, omdat Dros’ satirische stijl de methodiek van Van den vos Reynaerde in gedachten brengt: via de ironie neemt de schrijver de intelligentsia heerlijk op de korrel en door vanuit het hier en nu te vertrekken, zit de lezer meteen mee op de spreekwoordelijke kar.
In essentie is Willem die Madoc maakte evenwel geen hedendaagse, maar een historische roman, waarbij de lezer het wedervaren van een zekere Madoc volgt. Dat Dros vanuit een eigentijds perspectief redeneert en fantaseert, is alleszins zonneklaar: door het over zowel seksueel misbruik als over religieus fanatisme te hebben, is de schrijver niet mals voor het katholieke instituut. Toch staat de auteur nimmer klaar met het opgestoken vingertje. Meer dan een morele lezing heeft Dros een escapistische ervaring voor ogen: hij wil zijn publiek in vervoering brengen, de lezer een verhaal aanpraten waarin een personage op unieke wijze puur intellect, sociale tact en fysieke kracht combineert. De Willem uit de titel wordt inderdaad een bijzonder sympathiek personage, ook al heeft hij zijn fouten. Dros keert slechts sporadisch terug naar het raamwerk van zijn roman en wel om de lezer het verzinsel almaar geloofwaardiger aan te praten. Dat lukt uitstekend, zelfs in die mate dat men wat beteuterd achterblijft wanneer Dros het aan het slot, met een authentiek pleidooi voor zinnenprikkelende fictie zonder meer, heeft over de ongenaakbare kracht van het imaginaire. Gelijk heeft hij, want waarom zou kunst met een biografische grondslag superieur zijn aan een hypothetisch gesimuleerde werkelijkheid? Willem die Madoc maakte mag dan geen antwoorden geven op vragen waar academici van wakker liggen, het is meeslepende romankunst van een vakman van het zuiverste water.
